Οἱ Μυροφόρες φθάνουν στὸν κενὸ τάφο

Ετικέτες

Ἀνάσταση, Ἰερουσαλήμ, σταύρωση, Μυροφόρες, Χριστός, εὐαγγελιστές, κενός τάφος

Χριστὸς ἀνέστη!

Σύμφωνα μὲ τὴν ἐπικρατοῦσα στὸν ἰουδαϊσμὸ συνήθεια κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ ἕνα νεκρὸ σῶμα ἔπρεπε νὰ ἀλειφθεῖ μὲ πολύτιμα μύρα ὥστε νὰ εἶναι ἕτοιμο γιὰ νὰ παραδοθεῖ στὴ φθορὰ τοῦ θανάτου. Ἀπὸ αὐτὴ τὴν πρακτικὴ δὲν ἐξαιρέθηκε οὔτε τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ ὁμάδα μυροφόρων γυναικῶν ἐπισκέφθηκε τὸν τάφο γιὰ νὰ πράξει τὸ καθῆκον κάθε εὐσεβοῦς Ἰουδαίου ἀπέναντι σὲ ἕναν νεκρό.

Κανονικὰ οἱ τιμὲς αὐτὲς ἀποδιδόταν κατὰ τὴ στιγμὴ τῆς ταφῆς καὶ ἔπειτα ὁ τάφος σφραγιζόταν. Στὴν περίπτωση τοῦ Κυρίου δὲν ἔγινε ἡ ἐπάλειψη κατὰ τὴ στιγμὴ τῆς ταφῆς, καθὼς ἡ ὥρα εἶχε παρέλθει καὶ λόγῳ τῆς αὐστηρῆς ἀργίας τοῦ Σαββάτου, ποὺ εἶχε ξεκινήσει κατὰ τὴν ὥρα τῆς ἀποκαθηλώσεως (ἡ ὁποία προφανῶς ἔγινε νωρὶς τὰ ξημερώματα τοῦ Σαββάτου), δὲν ἦταν δυνατὸ νὰ ἀγοράσουν τὰ ἀπαραίτητα οὔτε νὰ παραμείνουν στὴν περιοχὴ τῆς ταφῆς ποὺ ἦταν ἔξω ἀπὸ τὶς πύλες τῆς Ἰερουσαλήμ.

Ἕνας ἀπὸ τοὺς πολλοὺς καὶ αὐστηροὺς περιορισμοὺς ποὺ ἴσχυαν κατὰ τὸ Σάββατο ἦταν ἡ ἀπαγόρευση νὰ βαδίσουν περισσότερο ἀπὸ «Σαββάτου ὁδὸν» ποὺ σύμφωνα μὲ τὴ μία σχολὴ ἑρμηνευτῶν τοῦ νόμου ἦταν χίλια (περίπου 500 μέτρα) καὶ σύμφωνα μὲ τὴν ἄλλη δύο χιλιάδες βήματα (περίπου 1.000 μέτρα). Γι᾿ αὐτὸ οἱ μυροφόρες κατόρθωσαν νὰ ἀγοράσουν τὰ μύρα, ἀλλὰ δὲν εἶχαν τὴ δυνατότητα νὰ ἐπισκεφθοῦν τὸν τάφο καί, φυσικά, δὲν ἐπιτρεπόταν νὰ κυλίσουν τὸν λίθο ποὺ κάλυπτε τὴ θύρα τοῦ μνημείου.

Ἐνδιαφέρον παρουσιάζουν τὰ βιβλικὰ χωρία, τὰ ὁποῖα χρησιμοποιοῦν τὸ ρωμαϊκὸ σύστημα χρονολόγησης καὶ δέχονται ὅτι τὸ Σάββατο ἔληγε τὰ ξημερώματα τῆς ἑπομένης ἡμέρας: τῆς μίας τῶν Σαββάτων, δηλαδὴ τῆς πρώτης μετὰ τὸ Σάββατο. Στὸ χωρίο Ματθαίου 28:1 παραδείγματος χάριν διαβάζουμε «ὀψὲ δὲ σαββάτων, τῇ ἐπιφωσκούσῃ εἰς μίαν σαββάτων». Αὐτὸ πρέπει νὰ ἀποδοθεῖ «πολὺ ἀργὰ τὸ Σάββατο, ἐνῶ χάραζε ἡ πρώτη ἡμέρα μετὰ τὸ Σάββατο», δηλώνοντας ὅτι μέχρι τὰ ξημερώματα τοῦ Σαββάτου ἴσχυε τὸ Σάββατο καὶ ἡ ἑπόμενη ἡμέρα ξεκινοῦσε μὲ τὴν πρώτη ὑποψία τῆς ἀνατολῆς τοῦ ἡλίου.

Ὁ μόνος ποὺ φαίνεται νὰ μένει πιστὸς στὸ ἰουδαϊκὸ σύστημα χρονολόγησης τῶν τμημάτων τῆς ἡμέρας εἶναι ὁ εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος. Τὸ χωρίο Μάρκου 16:1 δηλώνει ὅτι ἀγόρασαν ἀρώματα μόλις πέρασε ἡ ἀργία τοῦ Σαββάτου (ἀργὰ τὸ ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου) καὶ τὸ πρωῒ τῆς μίας τῶν σαββάτων, τῆς ἑπομένης ἡμέρας μετὰ τὸ Σάββατο, ὅταν εἶχε λήξει ἡ ἀργία τοῦ Σαββάτου ἐπισκέφθηκαν τὸ μνῆμα τοῦ Κυρίου: «καὶ διαγενομένου τοῦ Σαββάτου Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ Μαρία ἡ τοῦ Ἰακώβου καὶ Σαλώμη ἠγόρασαν ἀρώματα ἵνα ἐλθοῦσαι ἀλείψωσιν αὐτόν. καὶ λίαν πρωῒ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων ἔρχονται ἐπὶ τὸ μνημεῖο ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου». Προφανῶς ξεκίνησαν ἀξημέρωτα ἀπὸ τὶς κατοικίες τους καὶ μόλις βγῆκαν ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη ἄρχιζε νὰ ἀχνοφαίνεται ἡ αὐγή. Πιθανότατα αὐτὸ συμβαίνει διότι εἶναι ὁ μόνος ποὺ περιγράφει μία πράξη ποὺ ἔγινε ἀπὸ τὶς Μυροφόρες ἐντὸς τῆς πόλεως. Ἡ ἐνέργεια αὐτή, ἡ ἀγορὰ ἀρωμάτων, πραγματοποιήθηκε σύμφωνα μὲ τὸ ἰουδαϊκὸ τυπικὸ τῆς ἀργίας τοῦ Σαββάτου.

Βέβαια, μὲ μία λίγο διαφορετικὴ ἑρμηνεία θὰ μποροῦσε καὶ αὐτὴ ἡ ἀναφορὰ τοῦ εὐαγγελιστοῦ Μάρκου νὰ ταιριάζει μὲ τὸ ρωμαϊκὸ σύστημα χρονολόγησης ἐὰν δεχθοῦμε ὅτι τὸ «διαγενομένου τοῦ Σαββάτου» ἀναφέρεται στὸ πρωὶ τοῦ Σαββάτου (ὅπως στοὺς ἄλλους εὐαγγελιστὲς) καὶ κατὰ συνέπεια οἱ Μυροφόρες ἀγόρασαν τὰ ἀρώματα λίγο πρὶν τὰ ξημερώματα (προφανῶς τὰ καταστήματα ἦταν ἀπὸ πολὺ νωρὶς ἀνοικτὰ στὴν Ἰερουσαλὴμ γιὰ νὰ ἐξυπηρετήσουν τὶς δεκάδες χιλιάδες τῶν ἐπισκεπτῶν τοῦ Πάσχα) καὶ μὲ τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἡλίου ἔφτασαν στὸ μνημεῖο.

Ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς σημειώνει ὅτι ἡ ἀποκαθήλωση ἔγινε πολὺ ἀργὰ τὴν Παρασκευή, ἐνῶ ξημέρωνε τὸ Σάββατο, ὅμως πρὶν ἀνατείλει ὁ ἥλιος, ὁ ὁποῖος θὰ δήλωνε τὴν ἔναρξη τοῦ Σαββάτου (Λκ. 23:54) «καὶ ἡμέρα ἦν παρασκευῆς καὶ σάββατον ἐπέφωσκεν». Συνεπῶς, ὁ εὐαγγελιστὴς δὲν θεωρεῖ ὅτι ἡ ἀργία τοῦ Σαββάτου εἶχε ξεκινήσει τὸ ἀπόγευμα τῆς Παρασκευῆς, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀνατολὴ τὸ πρωὶ τοῦ Σαββάτου.

Οἱ μυροφόρες γυναῖκες ἑτοίμασαν τὰ ἀρώματα γιὰ νὰ ὁλοκληρώσουν τὴ νεκρικὴ φροντίδα τοῦ σώματος τοῦ Κυρίου καὶ ἐπισκέφθηκαν τὸ μνῆμα ἀμέσως μόλις τελείωσε ἡ ἀργία του Σαββάτου, πολὺ νωρὶς τὸ πρωὶ τὴν ὥρα ποὺ χάραζε ἡ ἑπόμενη ἡμέρα ἀπὸ τὸ Σάββατο (ἡ Κυριακὴ): «τὸ μὲν σάββατον ἡσύχασαν κατὰ τὴν ἐντολήν, τῇ δὲ μιᾷ τῶν σαββάτων ὄρθρου βαθέως ἐπὶ τὸ μνῆμα ἦλθον» (Λκ. 23:56-24:1).

Ἀντιστοίχως, ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης τονίζει καὶ αὐτὸς ὅτι ἡ Ἁγία Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ «ἔρχεται πρωῒ σκοτίας ἔτι οὔσης εἰς τὸ μνημεῖον καὶ βλέπει τὸν λίθον ἠρμένον ἐκ τοῦ μνημείου» (Ἰωάννου 20:1) ἔφθασε στὸν τάφο πολὺ πρωΐ. Μάλιστα, σημειώνει ὅτι ἦταν ἀκόμη σκοτάδι.

Ἀπὸ τὴ μελέτη αὐτῶν τῶν χωρίων διαπιστώνουμε ὅτι οἱ μυροφόρες ἔφθασαν στὸν τάφο πολὺ νωρὶς τὸ πρωὶ τῆς Κυριακῆς, μόλις ἡ μετακίνησή τους ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη ἦταν ἐπιτρεπτή. Τὸ σύστημα αὐτὸ ἦταν σύμφωνο μὲ τὸ ρωμαϊκὸ ἡμερήσιο πρόγραμμα ποὺ δεχόταν ὅτι ἡ 1^η ὥρα τῆς ἡμέρας ξεκινοῦσε μὲ τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἡλίου. Σύμφωνα μὲ αὐτὸ τὸ σύστημα ἡ κάθε ἡμέρα χωριζόταν σὲ 12 ὧρες τῆς ἡμέρας καὶ 12 ὧρες τῆς νύκτας. Ἀνάλογα μὲ τὴν ἐποχὴ τοῦ χρόνου καὶ τὴν περιοχὴ τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας ποὺ γινόταν ἡ μέτρηση ὑπῆρχαν σημαντικὲς διαφορές.

Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ὁρίζουν τὸν χρόνο οἱ εὐαγγελιστὲς στὶς διηγήσεις τοῦ πάθους καὶ τῆς σταυρώσεως:

α) «ἀπὸ δὲ ἕκτης ὥρας σκότος ἐγένετο ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἕως ὥρας ἐνάτης. περὶ δὲ τὴν ἐνάτην ὥραν ἀνεβόησεν ο Ἰησοῦς φωνῇ μεγάλῃ λέγων …». Σὲ μετάφραση τὸ χωρίο αὐτὸ ἔχει ὡς ἐξῆς: «ἀπὸ τὶς 12 τὸ μεσημέρι μέχρι τὶς 3.00 μ.μ. ἔγινε σκοτάδι σὲ ὁλόκληρη τὴ γῆ. Γύρω στὶς 3.00 μ.μ. ὁ Ἰησοῦς κραύγασε μὲ δυνατὴ φωνὴ …» (Ματθαίου 27:45-46).

β) ἀκριβῶς τὸ ἴδιο εἶναι τὸ χωρίο 15:33-34 τοῦ εὐαγγελιστοῦ Μάρκου

γ) καὶ τὸ χωρίο 23:44 τοῦ εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ, τὸ ὁποῖο ὅμως δὲν ἀναφέρει τὴν ὥρα ποὺ ἐξέπνευσε ὁ Κύριος.

δ) Ἀνάλογο προσδιορισμὸ ἔχει καὶ ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης: «ἦν δὲ παρασκευὴ τοῦ πάσχα, ὥρα ἦν ὡς ἕκτη. καὶ λέγει [ὁ Πιλᾶτος] τοῖς Ἰουδαίοις…» (Ἰωάννου 19:14) μὲ τὴ διαφορὰ ὅτι δίνει μόνο τὸ ἀρχικὸ χρονικὸ ὅριο καὶ ξεκινᾶ ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ τελείωσε ἡ δίκη τοῦ Ἰησοῦ ἐνώπιον τοῦ Πιλάτου, γύρω στὶς 12.00 τὸ μεσημέρι.

Σύμφωνα μὲ αὐτὸ τὸ σύστημα προσδιορισμοῦ τοῦ χρόνου τῆς ἡμέρας, ποὺ σημειωτέον ἦταν σὲ χρήση καὶ στὸ Βυζάντιο, φαίνεται ὅτι οἱ μυροφόρες ξεκίνησαν ἀπὸ τὶς κατοικίες τους μετὰ τὴν 11^η ὥρα τῆς νυκτὸς καὶ ἔφτασαν στὸ μνημεῖο κατὰ τὴν 1^η ὥρα τῆς ἡμέρας ἢ πρὸς τὸ τέλος τῆς 11^ης ὥρας τῆς νυκτός, δηλαδὴ ὅσο νωρίτερα τοὺς ἐπιτρεπόταν νὰ πᾶνε στὸν τάφο.

Καθοριστικὸ ρόλο στὴν ἀπόφαση τῶν Μυροφόρων νὰ ἐπισκεφθοῦν νωρὶς τὸ πρωί, καὶ ὄχι τὸ ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου, τὸν τάφο τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ καὶ στὴν χρήση ἀπὸ τοὺς εὐαγγελιστὲς τοῦ ρωμαϊκοῦ ἡμερησίου προγράμματος ἔπαιξε προφανῶς τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ τόπος τῆς Σταυρώσεως καὶ τὸ μνημεῖο τοῦ Κυρίου ἦταν ἔξω ἀπὸ τὶς πύλες τῆς Ἰερουσαλήμ. Τὸ βράδυ, μὲ τὴ δύση τοῦ ἡλίου, ὅπως σὲ ὅλες τὶς πόλεις τοῦ ἀρχαίου κόσμου, οἱ πύλες ἔκλειναν καὶ ἄνοιγαν καὶ πάλι μὲ τὴν ἀνατολή. Μάλιστα, ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες ποὺ χιλιάδες προσκυνητὲς καὶ ὁ ρωμαῖος ἐπίτροπος Πόντιος Πιλᾶτος ἦταν στὴν πόλη τὰ μέτρα ἀσφαλείας θὰ ἦταν αὐστηρότερα καὶ οἱ φρουροὶ πιὸ προσεκτικοί. Ἐπειδὴ ἡ Ἀποκαθήλωση καὶ ἡ γρήγορη ταφὴ ἔγιναν μὲ ἄδεια τοῦ Πιλάτου κατέστη δυνατὸ ὅσοι συμμετεῖχαν σὲ αὐτὲς τὶς ἐνέργειες νὰ παραμείνουν ἔξω ἀπὸ τὶς πύλες μετὰ τὴ δύση. Ἔτσι, τὸ πρόγραμμα μετακινήσεων τῶν μαθητῶν καὶ τῶν Μυροφόρων, ὅπως τὸ καταγράφουν οἱ εὐαγγελιστές, ἔπρεπε νὰ καθοριστεῖ βάσει τῶν ρωμαϊκῶν καὶ ὄχι βάσει τῶν ἰουδαϊκῶν μεθόδων μέτρησης τοῦ χρόνου.

«Μεῖνον μεθ᾿ ἡμῶν, ὅτι πρός ἑσπέραν ἤδη ἡ ἡμέρα …»

Ετικέτες

Ἀνάσταση, πρώτη Ἐκκλησία, συναισθήματα μαθητῶν μετά τήν Ἀνάσταση, τολμήσας, μεῖνον μεθ᾿ ἡμῶν

Πολλά σημεῖα γύρω ἀπό τό μεγάλο γεγονός τῆς Ἀναστάσεως μένουν ἄγνωστα καί ἀκατανόητα ἀπό τούς ἀνθρώπους, πιστούς καί μη. Πρῶτα καί κύρια τό γεγονός καθ᾿ ἑαυτό. Ὁ φιλοπερίεργος νοῦς μας συχνά ἀνατρέχει σέ αὐτές τίς μοναδικές στιγμές καί ἐρευνώντας προσπαθεῖ νά ἀποκαλύψει τόν μυστικό τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἐξελίχθηκαν τά πράγματα.Στήν πραγματικότητα πολύ λίγα γνωρίζουμε γιά τό πότε ἀκριβῶς ἔγινε, πῶς ἔγινε, τί εἶδαν ἤ τί ἔνιωσαν οἱ φυλάσσοντες τόν τάφο στρατιῶτες, ποιά ἦταν ἡ πρώτη ἀντίδραση τῶν μυροφόρων καί τῶν μαθητῶν μπροστά στόν κενό τάφο καί ἄλλα παρόμοια.

Λίγα γνωρίζουμε γιά τίς ἐμφανίσεις τοῦ Κυρίου, τήν ψηλάφιση τοῦ Ἀποστόλου Θωμᾶ, τίς συζητήσεις μέ τόν Ἀναστημένο Χριστό, τή συναναστροφή μέ Αὐτόν γιά σαράντα ἡμέρες.

Πολλά τά ἐρωτήματα λίγες οἱ ἀπαντήσεις καί βέβαια ὄχι κατ᾿ ἀνάγκην ἀναγκαῖες …

Ἀπό ὅλα αὐτά τό ἐνδιαφέρον μου τραβᾶ —ὡς μία προσωπική περιέργεια, ἀδυναμία καλύτερα πεῖτε τη— τό ἐρώτημα πῶς αἰσθάνονταν οἱ μαθητές ἐκεῖνες τίς ἡμέρες.

Ἀρχικά ἀμέσως μετά τήν Ἀποκαθήλωση καί τήν Ταφή τοῦ Διδασκάλου. Παρά τό ὅτι ὁ Χριστός τούς εἶχε μιλήσει κατά τήν περίοδο πού ἦταν μαζί τους γιά τά ὅσα θά συνέβαιναν μετά τό θάνατό Του ἦταν πολύ δύσκολο νά προετοιμαστοῦν γιά τά ὅσα συνέβαιναν καί γιά τά ὅσα θά ἀκολουθοῦσαν. Καλύτερα ἀπό κάθε δική μας προσπάθεια νά περιγράψουμε τά συναισθήματα τῶν μαθητῶν τά ἀποδίδει ἡ φράση τοῦ Εὑαγγελιστοῦ Μάρκου πού ἀναφέρεται στόν Ἰωσήφ ἀπό τήν Ἁριμαθαία, τόν εὐσχήμονα βουλευτή καί μέλος τοῦ Μεγάλου Συνεδρίου. Αὐτός, παρά τήν ἡγετική του θέση στήν ἰουδαϊκή κοινωνία, γιά νά πλησιάσει τόν Πιλᾶτο καί νά ζητήσει τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ χρειάστηκε τόσο θᾶρρος πού τό καταγράφει ὁ Εὐαγγελιστής Μᾶρκος στόν 43 στίχο τοῦ 15^ου κεφαλαίου τοῦ Εὐαγγελίου του: «τολμήσας εἰσῆλθεν πρός τόν Πιλᾶτον καί ᾐττήσατο τό σῶμα τοῦ Ἰησοῦ». Προφανῶς, γιά νά προχωρᾶ σέ αὐτήν τήν παρατήρηση, θά γνώριζε ὅτι ὅλοι οἱ ἄλλοι μαθητές θά εἶχαν καταληφθεῖ ἀπό τρόμο καί κανείς δέν θά τολμοῦσε νά πάει στόν Πιλᾶτο καί νά ζητήσει τό σῶμα τοῦ κεκοιμημένου.

Ἡ στάση αὐτή τῶν ἀποστόλων νομίζω ὅτι εἶναι ἀπολύτως κατανοητή καί, δεδομένων τῶν συνθηκῶν, ἀναπόφευκτη…

Αὐτές οἱ τρεῖς πρῶτες ἡμέρες θά πρέπει νά ἦταν πολύ δύσκολες, ὄχι μόνο λόγῳ τῆς βαθειᾶς θλίψεώς τους γιά τήν ἀπώλεια τοῦ ἀγαπημένου τους δασκάλου, ἀλλά καί τῆς συνοχῆς καί τοῦ φόβου γιά ὅσα θά ἀκολουθοῦσαν καί τά ὁποῖα, ἐκεῖνες τίς πρῶτες ἡμέρες, ἦταν παντελῶς ἄγνωστα.

Ἡ πρώτη ἀλλαγή συναισθημάτων καί διαθέσεως καταγράφεται ἀπό τή στιγμή πού οἱ μυροφόρες μετέφεραν τό μήνυμα τοῦ κενοῦ τάφου στούς μαθητές. Αὐτή ἡ συναισθηματική μετάπτωση περιγράφεται ἐξαιρετικά στό κατά Μᾶρκον Εὐαγγέλιο: «καί ἐξελθοῦσαι ἔφυγον ἀπό τοῦ μνημείου, εἶχεν γάρ αὐτάς τρόμος καί ἔκστασις· καί οὐδενί οὐδέν εἶπαν ἐφοβοῦντο γάρ» (Μάρκου 16:8).

Ὁ καθαρός τρόμος τῶν πρώτων ἡμερῶν ἔδωσε τή θέση του σέ ἕνα ἄλλο μεικτό συναίσθημα: τρόμος, γιά τά ὅσα εἶχαν γίνει πρίν ἀπό τρεῖς ἡμέρες, ἀλλά καί ἔκστασις, γιά ὅσα ἀντίκρισαν τά μάτια τῶν ἐπισκεπτῶν τοῦ κενοῦ τάφου μά καί γιά ὅσα ἐπρόκειτο νά συμβοῦν στό μέλλον.

Τό «ἐφοβοῦντο γάρ» δέν δείχνει μόνο φόβο, ὅπως συμβαίνει σήμερα. Γιά νά κατανοήσουμε ὀρθά τήν ἔννοιά του θά πρέπει νά ἀναμείξουμε τίς ἔννοιες τοῦ σεβασμοῦ μπροστά στό ἄγνωστο, τῆς συνοχῆς τῆς καρδιᾶς μπροστά στό μυστήριο, τῆς συστολῆς ἀπέναντι στό ἄγνωστο, μπροστά στά ἐπερχόμενα…

Νομίζω ὅτι ἡ λέξη «φόβος», μία πολύ δυνατή λέξη, χρησιμοποιεῖται περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλη γιά νά περιγράψει τήν ψυχική κατάσταση τῶν μαθητῶν ἀμέσως μετά τήν διαπίστωση ὅτι κάτι περίεργο, ἀναμενόμενο μέν ἀπίστευτο δέ, εἶχε συμβεῖ.

Αὐτόν τόν φόβο διέρρηξε ὁ Χριστός μέ τήν Ἀνάστασή Του. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ περιγραφή τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου ὅταν οἱ μαθητές εἶναι συγκεντρωμένοι «διά τόν φόβον τῶν Ἰουδαίων» καί «ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς καί ἔστη εἰς τό μέσον καί λέγει αὐτοῖς· εἰρήνη ὑμῖν» (Ἰωάννου 20:19). Ἡ παρουσία καί ἡ εὐλογία τοῦ Χριστοῦ προσφέρει τήν Εἰρήνη πού ξεπερνᾶ κάθε χωρισμό καί διαλύει κάθε διάκριση. Εἶναι τό ἀντίδοτο στό φόβο, στό μίσος, στή μοναξιά.

Στήν ἀπορία μου πῶς νά ἔνιωθαν οἱ μαθητές ἀπαντᾶ ἄριστα ἡ φράση τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ πού προέρχεται ἀπό τή διήγηση τῆς πορείας πρός Ἐμμαούς: «μεῖνον μεθ᾿ ἡμῶν, ὅτι πρός ἑσπέραν ἤδη ἡ ἡμέρα…».

Ἀποδίδει τή χαρά καί τήν προσδοκία τῆς συναναστροφῆς τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Κύριο, ἀκόμη καί ὅταν, ὅπως ἀκριβῶς οἱ μαθητές, δέν ἔχει σαφή συνείδηση ὅτι δίπλα του εἶναι ὁ Χριστός. Ἡ πρόσκληση αὐτή περιγράφει τή συναισθηματική κατάσταση τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας ἐκεῖνες τίς δύσκολες πρῶτες ἡμέρες. Θά ἔνιωθαν μία γλυκειά μοναξιά πού θά τήν θεράπευε ἡ ἐν ἀπουσίᾳ παρουσία τοῦ Κυρίου καί ἡ ἔντονη προσμονή τῶν ἐσχάτων. Ὁ Χριστός ἦταν δίπλα τους, τόν εἶχαν ζήσει καί τόν ἀγαποῦσαν. Ἤθελαν νά μείνει κοντά τους, ὄχι μόνο γιατί ἔνιωθαν φόβο, ἀλλά νομίζω κυρίως διότι ἡ παρουσία Του γέμιζε τίς καρδιές τους μέ τή χαρά τῆς Ἀναστάσεως καί τήν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας. Ἔκεῖνες τίς πρῶτες ἡμέρες οἱ πιστοί περισσότερο ζοῦσαν καί λιγότερο ἐπεξεργάζονταν νοητικά τήν παρουσία του Κυρίου.Ἡ πορεία πρός Ἐμμαούς μᾶς προσφέρει μία πραγματικά ἐντυπωσιακή σκηνή. Φανταστεῖτε τούς δύο Ἰουδαίους νά περπατοῦν καί νά συνομιλοῦν μέ τόν Κύριο. Ἐκεῖνος νά τούς ἐξηγεῖ τίς Γραφές καί νά ἀναλύει θεολογικά τά γεγονότα πού μόλις πρίν ἀπό λίγο οἱ μαθητές εἶχαν ζήσει καί αὐτοί νά ἀρχίζουν νά νιώθουν τή ζεστασία πού τούς κάνει νά τόν παρακαλέσουν νά μείνει μαζί τους.

Ἡ πρώτη μας σκέψη νομίζω ὅτι εἶναι «ἄχ καί νά ἤμουν καί ἐγώ ἐκεῖ…». Μια σκέψη περιττή, μάταιη θά ἔλεγα, γιατί ὁ καθένας ἀπό ἐμᾶς εἶναι μαζί Του καί Ἐκεῖνος μένει μαζί μας «ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος», ὅπως ἀκριβῶς μᾶς τό ὑποσχέθηκε. Δέν μᾶς ἄφησε, δέν μᾶς ἀφήνει καί δέν πρόκειται νά μᾶς ἀφήσει ποτέ μόνους μας.

Εἶναι ὁ Λυτρωτής μας, ὁ συμπαραστάτης, τό στήριγμα καί ἡ ἐλπίδα μας!

Καί ὅλα αὐτά εἶναι πραγματικότητα γιά κάθε ἄνθρωπο ἀφοῦ ὁ Χριστός Ἀνέστη!

Ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης: Λίγες σκέψεις

Ετικέτες

Ἐλπιδοφόρος Λαμπρυνιάδης, Θεολογική Σχολή Χάλκης, Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, Οἰκουμενικό Πατριαρχείο

Τὸ κείμενο ποὺ ἀκολουθεῖ δημοσιεύθηκε στὶς σελίδες 32-34 τοῦ 44ου τεύχους τοῦ ἠλεκτρονικοῦ (πλέον) περιοδικοῦ τοῦ Ζαχαρία Κουζούκα (e-Nῆσος Κῶς), ὁ ὁποῖος ἀνήσυχο πνεῦμα προσπαθεῖ πάντα νὰ πρωτοτυπεῖ καὶ νὰ ἀνοίγει δρόμους στὴν ἐνημέρωση. Σᾶς τὸ προσφέρουμε καὶ ἀπὸ ἐδῶ μὲ τὶς εὐχές μας γιὰ τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα.

«Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς συμπληρώσεως εἰκοσιπέντε ἐτῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου στὴν Καθέδρα τῆς Πρωτόθρονης Ἐκκλησίας θυμήθηκα ἕνα κείμενο ποὺ μὲ προτροπὴ καὶ καθοδήγηση τοῦ Καθηγητοῦ μας στὴ Θεολογικὴ Σχολὴ κ. Γεωργίου Ἀντ. Γαλίτη εἶχα γράψει στὸ περιοδικὸ «Ἀνάπλασις» (ἀρ. φύλλου 339 Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 1991, σελ. 152) τὶς ἡμέρες τῆς ἐκλογῆς του.

Σὲ ἐκεῖνο τὸ ἄρθρο ἀνέφερα τὰ ἑξῆς:

«Μὲ τὴν ἐκλογὴ τοῦ νέου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου, κοντὰ στὰ ἄλλα ἀνακινήθηκε καὶ τὸ θέμα τῆς ἐπαναλειτουργίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης.

Ἡ Σχολὴ αὐτή, ποὺ βρίσκεται στὴ νῆσο Χάλκη, ἕνα ἀπὸ τὰ Πριγκιπόννησα, ἱδρύθηκε τὸ 1843 ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Γερμανὸ τὸν Δ΄ στὴν ἀνακαινισθεῖσα ἀπὸ τὸν ἴδιο Μονὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος. Τὰ ἐγκαίνιά της ἔγιναν τὸ 1844 καὶ ἡ διεύθυνσή της ἀνατέθηκε στὸν Κεφαλλονίτη λόγιο θεολόγο Κωνσταντῖνο Τυπάλδο-Ἰακωβάτο. Ἀρχικὰ ὁ κύκλος σπουδῶν ἦταν τριετής, ἀργότερα ὅμως (1853) ἔγινε ἑπταετής. Περιελάμβανε ἕνα πλῆρες γυμνάσιο καὶ σχεδὸν πλήρη κύκλο θεολογικῶν μαθημάτων. Τὸ πτυχίο τῆς Σχολῆς θεωρεῖται ἰσότιμο τοῦ Πανεπιστημίου. … Τὸ 1971 ἡ Τουρκικὴ κυβέρνηση διέκοψε τὴ λειτουργία της.Ἡ Σχολὴ κατέχει ἀξιόλογη Βιβλιοθήκη μὲ 40.000 περίπου τόμους, καθὼς καὶ μεγάλο ἀριθμὸ χειρογράφων κωδίκων. Σπουδαία εἶναι ἡ συλλογὴ ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων, ποὺ περιλαμβάνει ἀρχιερατικά, ἱερατικὰ καὶ διακονικὰ ἄμφια, χειρόγραφα καὶ παλαιὰ ἔντυπα Εὐαγγέλια, Ἱερὰ Σκεύη, Σταυροὺς εὐλογίας καὶ πολλὰ ἀξιόλογα προϊόντα τῆς χρυσοκεντητικῆς.

Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἀποφοίτους της ἔγιναν Πατριάρχες, κατέλαβαν ἄλλα ἀνώτερα καὶ ἀνώτατα Ἐκκλησιαστικὰ διακονήματα καὶ λάμπρυναν Πανεπιστημιακὲς ἕδρες.

Μέρος τῆς ἱστορίας τῆς Σχολῆς εἶναι καὶ ὁ τελευταῖος Σχολάρχης της, ὁ προσφάτως μεταστὰς [4 Ἰανουαρίου 1991] Μητροπολίτης Σταυρουπόλεως κυρὸς Μάξιμος [Ρεπανέλλης], ὁ ὁποῖος γιὰ τέσσερις περίπου δεκαετίες βρισκόταν στὸ πηδάλιό της. Ἐπὶ τῶν ἡμερῶν του διεκόπη ἡ λειτουργία της καὶ τότε ἄρχισε μὲ ἐλάχιστα μέσα τὸ ἔργο τῆς συντηρήσεως τῶν ἐγκαταστάσεων μέχρι νὰ ἐπαναλειτουργήσει. Εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικὸ τὸ ὅτι μετὰ ἀπὸ δύο δεκαετίες «κλεισίματος» [1971-1991] βρίσκεται σὲ ἄριστη κατάσταση, ὥστε σήμερα κάθε στιγμὴ νὰ μπορεῖ νὰ δεχθεῖ πάλι σπουδαστὲς καὶ νὰ διακονήσει τὴν Ἐκκλησία.

Τὸ περιβάλλον τῆς Σχολῆς, τὸ ἐπιβλητικὸ καὶ καλόγουστο κτήριό της, τὸ πολὺ πράσινο τοῦ λόφου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἡ ἠρεμία τοῦ γύρω χώρου καὶ τὸ ὑποβλητικὸ περιβάλλον βοηθοῦν τὸν μελετητὴ νὰ ἐπιδοθεῖ μὲ ὄρεξη στὴν ἔρευνα καὶ στὴν σπουδὴ σὲ ἀντίθεση μὲ ἄλλες Σχολὲς ποὺ ὡς κτήρια καὶ ὡς περιβάλλον ἀπωθοῦν καθηγητὲς καὶ φοιτητές.

Ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, πτυχιοῦχος τῆς Χάλκης καὶ γιὰ λίγα χρόνια βοηθὸς Σχολάρχης της, δείχνει ὅτι τὸ ἐνδιαφέρον του θὰ εἶναι ἔντονο γι᾿ αὐτὸ τὸ κεφάλαιο τῆς παιδείας τοῦ Γένους.

Ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση θὰ πρέπει νὰ συνεπικουρήσει, ὥστε σύντομα νὰ δοῦμε νὰ ἀξιοποιοῦνται οἱ χῶροι, ἡ βιβλιοθήκη, ὁ περιβάλλων χῶρος καὶ ἡ παράδοσή της. Θὰ μποροῦσε νὰ λειτουργήσει ὡς καλὰ ὀργανωμένο Πατριαρχικὸ Μεταπτυχιακὸ Θεολογικὸ Σεμινάριο, ὥστε νὰ ἀποφεύγονται οἱ μετακινήσεις τῶν ἐνδιαφερομένων στὴ Δύση. Θὰ μποροῦσε νὰ ἀποτελέσει πόλο ἕλξης γιὰ ἀλλοδαποὺς ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδάσουν Ὀρθόδοξη Θεολογία. Τὸ μεγαλύτερο πλεονέκτημα ἑνὸς τέτοιου Σεμιναρίου θὰ εἶναι ὅτι οἱ σπουδαστές του, «κοινοβιάζοντας» στὸν ἱερὸ χῶρο τῆς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος, θὰ ἔχουν στενὴ ἐπαφὴ μὲ τὴ λειτουργικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, ἀποφεύγοντας ἔτσι τὴν καλλιέργεια Ἀκαδημαϊκῆς μόνο Θεολογίας.

Ὁλοκληρώνοντας τὴ σύντομη αναφορά μας στὴν ἰστορικὴ αὐτὴ Θεολογικὴ Σχολή, μαζὶ μὲ τὶς εὐχές μας γιὰ ὀρθή, σύντομη, δυναμικὴ καὶ ἀποδοτικὴ ἐπαναλειτουργία της, συνάπτουμε καὶ τὶς εὐχές μας γιὰ μακροημέρευση τοῦ νέου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, ἀπ᾿ τὸν ὁποῖο ὅλοι περιμένουν πολλά.»

Διαβάζοντας αὐτὸ τὸ κείμενο μετὰ ἀπὸ 25 χρόνια μὲ χαρὰ διαπιστώνω ὅτι οἱ βασικὲς γραμμές του εἴτε παραμένουν ἐπίκαιρες εἴτε δικαιώθηκαν ἀπὸ τὰ μέχρι τοῦδε γεγονότα.

Πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα πράγματι τὸ ἔργο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου εἶναι μεγάλο τόσο σὲ ἔκταση ὅσο καὶ σὲ ποιότητα. Μὲ τὶς προσπάθειές του ἔχει κατορθώσει νὰ φέρει τὴν Ὀρθοδοξία στὸ ἐπίκεντρο. Ἐπὶ τῶν ἡμερῶν του διακηρύχθηκε ἡ ἁγιότητα πολλῶν ἁγίων, συνεκλήθη μὲ ἐπιτυχία ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἱδρύθηκαν πολλὲς νέες μητροπόλεις γιὰ τὴν εὐχερέστερη λειτουργία τῆς ἱεραποστολῆς καὶ τὴν ἀρτιότερη διαποίμανση τῶν ὅπου γῆς Ὀρθοδόξων, χειροτονήθηκαν ἄξιοι καὶ δυναμικοὶ ἱεράρχες, διοργανώθηκαν συνέδρια παγκοσμίου κύρους, προστατεύονται καλύτερα τὰ δίκαια τῶν ὀρθοδόξων τῆς Τουρκίας, ἀνοίγουν ναοὶ καὶ σχολεῖα σὲ περιοχὲς ποὺ ἦταν κλειστὰ γιὰ δεκαετίες καὶ ἄλλα πολλά.

Ἡ ἐπαναλειτουργία τῆς Χάλκης, πράγματι, ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ βρέθηκε στὸ ἐπίκεντρο τῶν προσπαθειῶν του. Δημοσιοποίησε τὸ πρόβλημα προβάλλοντας τὴν ἀνάγκη καταρτίσεως στελεχῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ σὲ κάθε εὐκαιρία θέτει τὸ αἴτημα τῆς ἐπαναλειτουργίας της, στὸ ὁποῖο πλέον ἔχει συμπαραστάτες τὴ διεθνὴ κοινὴ γνώμη, ἡγέτες κρατῶν, πολιτικοὺς καὶ προσωπικότητες ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς Τουρκίας. Ἀπὸ τὸν Αὔγουστο τοῦ 2011, μὲ τὴ φροντίδα τοῦ Πατριάρχου, ἡ Σχολὴ ζεῖ μία ἔντυπωσιακὴ ἄνθιση μὲ Ἡγούμενο τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Προύσης κ. Ἐλπιδοφόρο, Καθηγητὴ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: ἐπανδρώνεται μὲ νέους μοναχούς, τελοῦνται οἱ ἡμερήσιες ἀκολουθίες, πραγματοποιοῦνται διεθνῆ συνέδρια, ἐμπλουτίζεται συντηρεῖται καὶ ψηφιοποιεῖται μὲ ἐπιστημονικὸ τρόπο ἡ πολύτιμη βιβλιοθήκη της, σχεδιάζεται ἀνανέωση τῶν ἐγκαταστάσεών της μὲ προσθήκη νέων χώρων, δέχεται πλῆθος ἐπισκεπτῶν μέσα σὲ ἕνα κλίμα ἔντονης ἐξωστρέφειας.Ἄν καὶ οἱ Τουρκικὲς Κυβερνήσεις ἀναζητοῦν καὶ βρίσκουν διάφορα προσκόμματα γιὰ νὰ ἀποφύγουν τὴν ἐπαναλειτουργία της μὲ ὅσα συμβαίνουν ἐκεῖ ἕνα σημαντικὸ μέρος αὐτοῦ τοῦ στόχου ἔχει ἤδη ἐπιτευχθεῖ.

Εἶχα τὴ χαρὰ νὰ ἐπισκεφθῶ μὲ ὅμιλο συσπουδαστῶν μου ἀπὸ τὴν (τότε) Ἀνωτέρα Ἐκκλησιαστικὴ Σχολὴ Ἀθηνῶν τὴ νῆσο Χάλκη καὶ τὴν ἱστορικὴ Σχολὴ τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1988. Στὴν ἐπίσκεψη, μεταξὺ ἄλλων καθηγητῶν, μᾶς συνόδευε καὶ ὁ ἀπόφοιτος τῆς Σχολῆς Καθηγητὴς Κωνσταντῖνος Δεληκωνσταντὴς καὶ μᾶς ὑποδέχθηκε ὁ τότε Σχολάρχης της Μητρ. Σταυρουπόλεως Μάξιμος Ρεπανέλλης, μία ἀρχοντικὴ μορφή. Ἤδη ἡ Σχολὴ ἦταν «κλειστὴ» γιὰ 17 χρόνια. Τίποτα ὅμως δὲν ἔδειχνε παρακμὴ ἢ ἐγκατάλειψη. Ὁ ναὸς τῆς Ἁγίας Τριάδος ἦταν σὲ συνεχῆ χρήση, οἱ αἴθουσες διδασκαλίας διατηροῦνταν καθαρὲς καὶ τακτοποιημένες, τὰ θρανία στὴ θέση τους, οἱ κοιτῶνες περίμεναν τοὺς μαθητὲς μὲ τὰ κρεβάτια στρωμένα, οἱ τραπεζαρίες, σὲ ἄριστη κατάσταση, μᾶς φιλοξένησαν μὲ ζεστασιά, οἱ κῆποι φροντισμένοι καὶ θαλεροί, ἡ βιβλιοθήκη ἐντυπωσιακή. Ὅλα σοῦ ἔδιναν τὴν εἰκόνα τοῦ «κολλεγίου» ποὺ ἦταν ἥσυχο καὶ ἄδειο ἀπὸ μαθητὲς γιὰ τὴν περίοδο τῶν καλοκαιρινῶν διακοπῶν καὶ σὲ λίγες ἡμέρες θὰ ἔσφυζε καὶ πάλι ἀπὸ ζωὴ καὶ νεανικὲς φωνές.

Οἱ προσπάθειες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τοῦ Σχολάρχου Μαξίμου κατόρθωσαν νὰ νικήσουν τὸν χρόνο. Ἡ ἐμπειρία τῆς ἐπισκέψεως στὴ Χάλκη εἶναι ἀξέχαστη. Τὸ ὅλο κλίμα, ὅπως σημείωνα καὶ στὸ κείμενο τοῦ 1991, σὲ ὠθεῖ νὰ ἐργαστεῖς πνευματικά: νὰ διαβάσεις, νὰ μελετήσεις, νὰ ἐρευνήσεις, ἀλλὰ καὶ νὰ συμμετάσχεις στὶς ἀκολουθίες τῆς Μονῆς, νὰ προσευχηθεῖς, νὰ «δουλέψεις» τὸν ἑαυτό σου πνευματικά. Κάθε φορὰ ποὺ βλέπω πανεπιστημιακὰ ἱδρύματα στὸ ἐξωτερικὸ μὲ ὄμορφους κήπους, μὲ ζωντανὲς φοιτητικὲς κοινότητες, μὲ ἀνοιχτὲς καὶ φιλικὲς βιβλιοθῆκες καὶ πολλὰ ἄλλα ποὺ λείπουν σὲ ἐμᾶς τοὺς ἀποφοίτους τῶν Ἑλληνικῶν Πανεπιστημίων ὁ νοῦς μου τρέχει στὴ Χάλκη καὶ σὲ αὐτὰ ποὺ ἀπήλαυσαν κατὰ τὸ παρελθὸν καὶ θὰ ἀπολαύσουν στὸ μέλλον ὅσοι φοιτήσουν σὲ αὐτή.

Εὐχή μας εἶναι ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριάρχου, κ. κ. Βαρθολομαίου, ὁ ὁποῖος ὡς φοιτητὴς ὠφελήθηκε ἀπὸ τὴ Σχολὴ μὰ ὡς στέλεχός της καὶ ὡς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης τόσα προσέφερε σὲ αὐτὴ καὶ τόσο τὴν ἀγάπησε, νὰ δοθεῖ ἐπιτέλους ἡ ἄδεια νὰ λειτουργήσει καὶ πάλι γιὰ νὰ λάμψει ὅπως ἔλαμψε κατὰ τὸ παρελθόν στὸν Ὀρθόδοξο καὶ ὄχι μόνο κόσμο.

Καλή Μεγάλη Ἑβδομάδα!