ΟΣΙΑ ΜΕΛΩ: Η φιλέρημος κόρη της Κω, όπως μας την παρουσίασε ο Σεβ. Μητρ. Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ

Ετικέτες

Βασιλική Χρυσανθοπούλου, Γεώργιος Θανόπουλος, Κως, Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Οσία Μελώ, Πνευματική Εστία Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου

Από τον Σεπτέμβριο του 2013 ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ και οι συνεργάτες του, με την καθοδήγηση των υπευθύνων των εκδόσεων Αρμός ξεκίνησαν την προετοιμασία για έκδοση της μεταπτυχιακής εργασίας του με τίτλο «Η Οσία Μελώ στη Βουρρίνα της Κω. Λαϊκή παράδοση και λατρεία».

Το βιβλίο τυπώθηκε τον Οκτώβριο και παρουσιάστηκε στην Κω στην αίθουσα της Πνευματικής Εστίας της Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου στις 28 Δεκεμβρίου 2014.

Η παρουσίαση έγινε από τα μέλη της τριμελούς επιτροπής που, μάλιστα, την βαθμολόγησαν με «Άριστα», τον Καθηγητή Λαογραφίας κ. Μηνά Αλ. Αλεξιάδη, τον Επίκουρο Καθηγητή Λαογραφίας κ. Γεώργιο Θανόπουλο και την Λέκτορα Κοινωνικής Λαογραφίας κ. Βασιλική Χρυσανθοπούλου, ενώ παρόντες ήταν ο κ. Γεώργιος Χατζηιακώβου, Διευθυντής των Εκδόσεων Αρμός και ο κ. Γεώργιος Πιτσινέλης διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Γραμματέας του Τομέα Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής.

Οι επισκέπτες του νησιού μας, ως επαΐοντες, κατέθεσαν την επιστημονική γνώση τους για το θέμα και μας προσέφεραν από το πλούσιο απόθεμα της λαογραφικής μελέτης τους δίνοντας μία άλλη διάσταση στη σχέση μας με την Οσία.

Η απλότητά τους, η άνεση στην επικοινωνία, η προθυμία τους να μας εξηγήσουν, να μας ενημερώσουν και να μας διδάξουν έκανε την εμπειρία της φιλοξενίας, για μένα τουλάχιστον, πραγματικά πολύτιμη και αισθάνομαι την επιθυμία να τους ευχαριστήσω και από εδώ, για όλα αυτά!

Το βιβλίο δικαίωσε κάθε προσδοκία καθώς πρόκειται για μία καλαίσθητη έκδοση, την οποία με πολύ προσοχή φρόντισαν οι εκδόσεις Αρμός και ο υπεύθυνος του εκδοτικού τμήματος κ. Λουκάς Σούλος. Στο εξώφυλλο υπάρχει μία λαϊκή απόδοση της μορφής της Οσίας από την ζωγράφο κ. Κατερίνα Χατζηπαναγιώτη, η οποία την προσεγγίζει με μία αφαιρετική απλότητα συνδυάζοντας στοιχεία βυζαντινής τεχνοτροπίας με το προσωπικό της ταλέντο.

Δύο στοιχεία κυριαρχούν στο κείμενο: το ιστορικό και το λαογραφικό (ο αναγνώστης δεν πρέπει να λησμονεί ότι πρόκειται για λαογραφική μελέτη), τα οποία προσεγγίζονται μέσα από το πρίσμα της αγιολογίας, ενώ παράλληλα διακρίνουμε σημεία που κυριαρχεί η γλωσσολογική αναζήτηση (κυρίως σε σχέση με την ετυμολογία του ονόματος της οσίας).

Η μετάβαση από το καθαρά ιστορικό μέρος της μελέτης, στο οποίο αναδεικνύονται από τον συγγραφέα ενδιαφέροντα στοιχεία της τοπικής ιστορίας, στο λαογραφικό γίνεται ομαλά με την εμφάνιση της μορφής της Οσίας, η οποία βήμα βήμα, πρώτα με την περιγραφή του ναού της, έπειτα με την αναφορά στην προέλευση και την ετυμολογία του ονόματός της και, τέλος, με την παρουσίαση των στιχηρών που συνέθεσε γι᾿ αυτή ο Μητροπολίτης Ρόδου Μητροφάνης, αναδύεται ζωντανή μπροστά στα μάτια του αναγνώστη.

Καθοριστικό σημείο για την ολοκλήρωση της εργασίας είναι η ανάγνωση από τον συγγραφέα της επιγραφής που βρίσκεται στο ανώφλιο του ναού, η οποία παρέμεινε για πολλά χρόνια καλυμμένη κάτω από στρώμα ασβέστη. Σύμφωνα με την έρευνα τελευταίος την είχε δει ο κώος ιστοριοδίφης Ιάκωβος Ζαρράφτης, ο οποίος, όμως, δυστυχώς, την ανέγνωσε εσφαλμένα. Όλοι οι κατοπινοί μελετητές χρησιμοποίησαν τη δική του μεταγραφή ως βάση για να προχωρήσουν στην έρευνά τους με αποτέλεσμα το λάθος να διαιωνίζεται μέχρι τις μέρες μας και να οδηγεί τους ερευνητές σε δύσβατους και ατελέσφορους δρόμους.

Μελετώντας το έργο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ ο αναγνώστης αισθάνεται ότι με τις παρατηρήσεις και τα σχόλιά του τακτοποιούνται τα κομμάτια ενός ψηφιδωτού, το οποίο δίνει μορφή στην Οσία της Βουρρίνας. Παραδείγματος χάριν, οι από ετών παρατηρήσεις του καθηγητού κ. Ζαχαρία Τσιρπανλή, για την προέλευση των στιχηρών ταίριαξαν με τις διαπιστώσεις του συγγραφέα, δημιουργώντας μία ασφαλή επιστημονική βάση περαιτέρω μελέτης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το λαογραφικό τμήμα της μελέτης, στο οποίο παρουσιάζονται πολλές διαφορετικές μαρτυρίες, πληροφορητών, κειμένων, παραδόσεων, αλλά και προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα, οι οποίες ανασυνθέτουν την εικόνα της Οσίας, η οποία αν και είχε απωλεσθεί για την επιστήμη, ή την επίσημη αγιολογική μελέτη, ήταν ζώσα και παρούσα για τον πιστεύοντα λαό του Θεού.

Για το λόγο αυτό αμέσως μόλις η Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου ξεκίνησε την προσπάθεια να ξαναζωντανεύσει η μνήμη της Οσίας υπήρξε άμεση ανταπόκριση από τους πιστούς.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η απόδοση του ονόματος της Οσίας σε παιδάκια, τα οποία μέρα τη μέρα πληθαίνουν λειτουργώντας ως φορείς μίας ζωντανής παράδοσης.

Οι καθηγητές που παρουσίασαν το βιβλίο, ο Καθηγητής κ. Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, ο Επίκουρος Καθηγητής κ. Γεώργιος Θανόπουλος και η Λέκτωρ κ. Βασιλική Χρυσανθοπούλου στις εμπεριστατωμένες εισηγήσεις τους τόνισαν ότι η μελέτη του Σεβασμιωτάτου αποτελεί πρότυπο για ανάλογες λαογραφικές μελέτες, ενώ δεν παρέλειψαν να επισημάνουν ότι το ίδιο ισχύει και για το σταδιακό ξαναζωντάνεμα της λατρευτικής παραδόσεως της Οσίας, το οποίο γίνεται μεθοδικά και αβίαστα, χωρίς κάποιος να πιέζει την αγάπη του λαού του Θεού και χωρίς να προσπαθεί να επιβάλλει κάποια κατάσταση. Το αντίθετο μάλιστα!

Σημαντικό στοιχείο αυτής της προσπάθειας είναι αναμφίβολα, αφ᾿ ενός το απολυτίκιο της Οσίας, το οποίο είναι σύνθεση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, και αφ᾿ ετέρου η πλήρης ακολουθία της Οσίας, η οποία είναι ποίημα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ρόδου κ. Κυρίλλου και χρησιμοποιείται από πρώτο πανηγυρικό εορτασμό της Οσίας το καλοκαίρι του 2011. Σε αυτή την ακολουθία, η οποία υπάρχει στο τέλος του βιβλίου, ως παράρτημα, μετά από παράκληση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου και Νισύρου έχουν ενσωματωθεί και τα στιχηρά του Μητροπολίτου Μητροφάνους.

Οι εικόνες της Οσίας οι οποίες φιλοτεχνήθηκαν βασισμένες στα όνειρα όσων είδαν την Οσία, και οι φωτογραφίες της περιοχής της Βουρρίνας συμπληρώνουν τον τόμο προσφέροντας στον αναγνώστη την αίσθηση ότι ξεφυλλίζοντάς τον επισκέπτεται τον ναό και τόπο ασκήσεως της Οσίας.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι συχνές οι επισκέψεις όλων μας στην περιοχή της Βουρρίνας, η οποία εσχάτως έχει αλλάξει μορφή με πολύ κόπο, φροντίδα και αγάπη από τους Μαύρους Λύκους, την ομάδα εθελοντών – συνεργατών της Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου, οι οποίοι ακούραστα και ασταμάτητα με προσωπική εργασία αλλάζουν την όψη της Κω. Ανάλογη εμπειρία γεύθηκαν και οι επισκέπτες μας, καθώς ο Σεβασμιώτατος τους ξενάγησε στην Ιερά Μονή Οσίας Μελούς.

Η αγάπη προς την Οσία φάνηκε ξεκάθαρα και από το πλήθος που κατέκλυσε την αίθουσα της Πνευματικής Εστίας το βράδυ της Κυριακής 28 Δεκεμβρίου, μέρος του οποίου την παρακολούθησε όρθιο είτε μέσα στην αίθουσα είτε έξω από αυτήν, καθώς δεν μπορούσε να εισέλθει σε αυτή, μέχρι την ολοκλήρωση της παρουσίασης.

Είθε η αγάπη αυτή να μας οδηγήσει σε μίμηση της ζωής της Οσίας Μελούς και, εν τέλει, στο ποθούμενο που είναι η σωτηρία.

 Καλή χρονιά!

Ο καθηγητής κ. Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης κατά την παρουσίαση

Η λέκτωρ κ. Βασιλική Χρυσανθοπούλου κατά την παρουσίαση

Οι τρεις καθηγητές κατά την εκδήλωση την ώρα που αναπτύσσει το θέμα του ο επ. καθ. κ. Γεώργιος Θανόπουλος

Ο διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Γεώργιος Πιτσινέλης

Ο Σεβ. Μητρ. Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ κατά τη διάρκεια της εκδηλώσεως

Μαζί με τον κ. Θεοδόση Διακογιάννη στο ιπποκρατικό ιατρείο του Διεθνούς Ιπποκρατείου Ιδρύματος Κω

Μαζί με τον κ. Θεοδόση Διακογιάννη στο ιπποκρατικό ιατρείο του Διεθνούς Ιπποκρατείου Ιδρύματος Κω

Στον κήπο του Διεθνούς Ιπποκρατείου Ιδρύματος Κω με τα ιπποκρατικά φυτά

Μπροστά στον Πλάτανο του Ιπποκράτη

Ο Σεβασμιώτατος με τους επισκέπτες στην Ιερά Μονή Οσίας Μελούς

Ο καθηγητής κ. Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης μπροστά στην εικόνα της Οσίας Μελούς

Η λέκτωρ κ. Βασιλική Χρυσανθοπούλου μπροστά στην εικόνα της Οσίας Μελούς

Ο Σεβασμιώτατος με τους επισκέπτες στην είσοδο του Ιερού Ναού της Οσίας Μελούς

Ο Σεβασμιώτατος με τους επισκέπτες στον Ιερό Ναό της Οσίας Μελούς

Ο Σεβασμιώτατος με τους επισκέπτες στην Ιερά Μονή Οσίας Μελούς

Ο Σεβασμιώτατος με τους επισκέπτες και την ομάδα των «μαύρων λύκων» στην Ιερά Μονή Οσίας Μελούς

Στιγμιότυπο από την φιλοξενία των επισκεπτών στον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής

Στιγμιότυπο από την φιλοξενία των επισκεπτών στον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής

Στιγμιότυπο από την φιλοξενία των επισκεπτών στον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής

Ἡ ἐκδήλωση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κώου καὶ Νισύρου γιὰ τοὺς Τρεῖς Ἱεράρχες

Ετικέτες

Δαβιδόπουλος Ανδρέας, Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Πνευματική Εστία Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου, Τριών Ιεραρχών

Ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Κώου καὶ Νισύρου μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν διοργάνωσε τὴν Τετάρτη 30 Ἰανουαρίου ἑορταστικὴ ἐκδήλωση στὴν Πνευματικὴ Ἑστία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.

Σκοπὸς τῆς ἐκδήλωσης ἦταν ἡ ἀνάδειξη τῆς σχέσης τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν μὲ τὰ ἑλληνικὰ γράμματα, καθὼς καὶ τῆς προσωπικότητάς τους, ἡ ὁποία, μὲ τὸ δυναμισμὸ καὶ τὴν πνευματικότητα ποὺ τοὺς διέκρινε, ἔθεσε σὲ νέα βάση τὰ κοινωνικὰ καὶ παιδαγωγικὰ δεδομένα τῆς ἐποχῆς τους.

Μὲ αὐτὴ τὴν ἐκδήλωση ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Κώου καὶ Νισύρου τίμησε ὅλους τοὺς ἐκπαιδευτικούς, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸν καθημερινὸ ἀγῶνα καὶ τὸ συνεχὲς ἐνδιαφέρον τους προσέφεραν καὶ προσφέρουν τὸ πολύτιμο ἀγαθὸ τῆς παιδείας στοὺς νέους μας.

Ἡ ὁμιλία τοῦ Φιλολόγου – Ἱστορικοῦ κ. Ἀνδρέα Δαβιδόπουλου, καθηγητῆ τοῦ «Ἱπποκρατείου» Λυκείου Κῶ, μέλους τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τῆς Β΄ ΕΛΜΕ Δωδεκανήσου, μὲ θέμα «Ἡ παιδεία τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν», προέβαλε τὴ σχέση τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν μὲ τὴν κλασικὴ παιδεία καὶ κατόρθωσε νὰ τὴν ἀξιοποιήσει γιὰ νὰ τονιστεῖ ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Ὁ ὁμιλητὴς ἐντόπισε στοιχεῖα τῆς παιδαγωγικῆς τῶν τριῶν ἁγίων, τὰ ὁποῖα προβάλλει καὶ θεωρεῖ καὶ ἡ σύγχρονη παιδαγωγικὴ ἐπιστήμη.

Τὸ μουσικὸ μέρος τῆς ἐκδήλωσης, στὸ ὁποῖο ἔλαβαν μέρος μαθητὲς καὶ μαθήτριες τοῦ 2ου Γυμνασίου Κῶ μὲ λόγο καὶ μουσική, ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τῶν ἐκπαιδευτικῶν, Βασιλικῆς Καλύβα καὶ Ἰωάννη Τοπαλίδη, ἄρχισε μὲ τὸ δημοτικοφανὲς ψαλτοτράγουδο ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη «Ὁ Σπίνος» καὶ συνεχίστηκε μὲ τὰ τραγούδια «Ποιὸ τὸ χρῶμα τῆς ἀγάπης» (τοῦ Λουδοβίκου τῶν Ἀνωγείων), «Ἡ ἀλφαβήτα» (τοῦ Λουδοβίκου ἐπίσης), «Μικρό παιδί σὰν ἤμουνα καὶ πήγαινα σχολεῖο» (τοῦ Γιώργου Ζωγράφου) «Τὶ ἔπαιξα στὸ Λαύριο» (τοῦ Διονύση Σαββόπουλου). Ἀνάμεσα στὰ τραγούδια, μία μαθήτρια τῆς α’ τάξης τοῦ Γυμνασίου ἀπέδωσε τὸ θαυμάσιο διήγημα τῆς Ζώρζ Σαρρή » Τὸ μεροκάματο».

Στὴν ὀρχήστρα, κοντὰ στὰ παιδιά, συμμετεῖχε μὲ τὸ λαούτο του καὶ ὁ καθηγητὴς μουσικῆς Σταῦρος Παπασταύρου.

Μὲ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ προγράμματος ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κώου καὶ Νισύρου κ. Ναθαναήλ, ἐμφανῶς συγκινημένος, εὐχαρίστησε ὅλους τοὺς ἐκπαιδευτικοὺς γιὰ τὴν προσφορά τους, τονίζοντας ὅτι γιὰ τὴν Ἐκκλησία εἶναι συνδημιουργοί, καθὼς μετὰ τὸ Θεὸ καὶ τοὺς γονεῖς αὐτοὶ πλάθουν τὶς ψυχὲς τῶν παιδιῶν καὶ τὰ ὁδηγοῦν στὸ ἀγαθό.

Στὴν κατακλείδα τῶν εὐχαριστιῶν του πρὸς τοὺς ἐκπαιδευτικοὺς τόνισε τὴ σπουδαιότητα τοῦ λειτουργήματός τους γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουμε ὅλους αὐτοὺς ποὺ προσπαθοῦν νὰ μᾶς ἀπογοητεύσουν, καθὼς οἱ ἐκπαιδευτικοὶ μποροῦν νὰ μεταφέρουν στὰ παιδιὰ πίστη στὸ Θεό, ἀγάπη στὴν πατρίδα καὶ αἰσιοδοξία.

Ἡ ἐκδήλωση, τὴν ὁποία παρακολούθησαν πάρα πολλοὶ ἐκπαιδευτικοί -πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὄρθιοι, ὁλοκληρώθηκε μὲ τὴν προσφορὰ ἐνθυμήματος ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη καὶ τὴν ἀνταλλαγὴ εὐχῶν.

ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΓΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΟΥ ΚΑΙ ΝΙΣΥΡΟΥ

Ετικέτες

Έκθεση μαθητών, Αγιογραφία, Εργαστήριο Αγιογραφίας Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου., Θεολογία της Εικόνας, Πνευματική Εστία Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου, Χρυσή Τσιούρη

Το Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου 2012 εγκαινιάστηκε από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, στην Πνευματική Εστία της Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου, έκθεση του Εργαστηρίου Αγιογραφίας της Ιεράς Μητροπόλεως. Στα εγκαίνια που ξεκίνησαν με αγιασμό ήταν παρούσες οι αρχές της Κω και πλήθος κόσμου.

Η έκθεση, η οποία θα διαρκέσει μέχρι το Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου και θα είναι ανοικτή κάθε απόγευμα 7:00 με 9:00, διοργανώνεται με την ευκαιρία της συμπληρώσεως τριων ετών λειτουργίας του εργαστηρίου, το οποίο λειτουργεί υπό την καθοδήγηση της Αγιογράφου, καθηγήτριας καλών τεχνών κ. Χρυσής Τσιούρη. Τα έργα που παρουσιάζονται αποτελούν τους καρπούς της εργασίας των μαθητών του εργαστηρίου.

Το εργαστήριο λειτουργεί στην πόλη της Κω σε χώρο που παραχωρείται από τον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής Κω.

 

Στη συνέχεια παραθέτουμε την ομιλία της υπεύθυνης του Εργαστηρίου κ. Χρυσής Τσιούρη, Αγιογράφου, Δασκάλας παραδοσιακής ορθόδοξης αγιογραφίας.

 

«Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον Σεβασμιώτατο, την ενορία της Αγίας Παρασκευής και όλα τα μέλη της εκκλησίας που δημιούργησαν, αγκάλιασαν και προστάτεψαν το εργαστήριο της αγιογραφίας.

Αυτό το εργαστήριο ήταν και είναι δωρεά αλλά και ιερή υποχρέωση της εκκλησίας, καθότι η αγιογραφία, όπως και όλες οι εκκλησιαστικές τέχνες πρέπει να είναι υπό την προστασία της εκκλησίας, γιατί είναι μέλη του σώματός της.

Έτσι ώστε, κι εμείς να καταφέρουμε να γίνουμε, από μέρη, μέλη του σώματος της εκκλησίας του Χριστού, γιατί η λέξη αμαρτία προέρχεται από το αρχαίο «μείρομαι» που σημαίνει είμαι μέρος. «Α-μείρομαι» λοιπόν σημαίνει δεν είμαι μέρος, κόβομαι από το σύνολο εξαιτίας του εγώ μου.

Ξέρετε στο σχέδιο της εικόνας αυτό που έχει πρωταρχική σημασία είναι η σύνθεση, το όλο, όχι τα μέρη.

 

Σας εργαστήριο ακολουθήσαμε την παράδοση (αυτό που μας παραδόθηκε) της εικόνας γιατί η παράδοση είναι η μάνα τροφός.

Και η υπακοή (αυτό που μας δίδαξε ο Χριστός), όχι η υποταγή, στην παράδοση γεννάει την αρετή της ταπεινοφροσύνης.

Η υπακοή χαρακτηρίζει τον ελεύθερο άνθρωπο και οδηγεί στην δ η μ ι ο υ ρ γ ί α ενώ η υ π ο τ α γ ή έχει δουλικότητα που δεν παράγει τίποτα.

Η παράδοση στην αγιογραφία, όπως η μελωδία, η αρχιτεκτονική και ο λόγος της εκκλησίας εκφράζουν το ίδιο πράγμα, έτσι που να φτάσουμε να μιλάμε για την αρχιτεκτονική της εικόνας, τη μελωδία των χρωμάτων και την αντίστροφη προοπτική του λόγου.

Η αντίστροφη προοπτική στην παράδοση της εκκλησίας ερμηνεύει την επί του Όρους Ομιλία:

Οι τελευταίοι θα είναι πρώτοι.

Ολόκληρη η διδασκαλία του ευαγγελίου έχει διατυπωθεί μέσα σε μία αντεστραμμένη προοπτική.

Όπως ο Σταυρός, το μαρτύριο και ο θάνατος του Χριστού είναι μία νίκη για μας.

 

Μέσα σ’ αυτά τα τρία χρόνια μαθητείας καταλάβαμε και βιώσαμε με το νου και την πίστη μας την αντίστροφη προοπτική της φράσης του Αγίου Παύλου «αλλ’ ει ο έξω ημών άνθρωπος διαφθείρεται, αλλ’ ο έσω ημών ανακαινούται ημέρᾳ και ημέρᾳ» (Β΄ Κορινθίους 4:16).

 

Στην εικόνα λοιπόν, δεν υπάρχει το βάθος της προοπτικής, ο κόσμος της υλικής τρίτης διάστασης. Το σημείο της προοπτικής δεν βρίσκεται στο βάθος της εικόνας αλλά στον ίδιο τον θεατή.

Έτσι έχει κανείς την εντύπωση ότι τα πρόσωπα, ο κόσμος της εικόνας έρχονται να τον συναντήσουν. Η αντίστροφη προοπτική της εικόνας δηλώνει ότι ο Θεός έρχεται στον άνθρωπο και ο άνθρωπος βγαίνοντας από το βάθος του συναντάει την εικόνα, το πρόσωπο που εκφράζει την αγιότητα και το θείο γιατί πέρα απ’ αυτό δεν υπάρχει τίποτα.

Όταν η Δύση εγκατέλειψε την Ανατολή, παγιδεύτηκε στην πλάνη των αισθήσεων των τριων διαστάσεων, με αποτέλεσμα η τέχνη να φτάσει να εικονίζει την ειδωλολατρεία της σάρκας την εποχή της αναγέννησης. Ενδεικτική είναι η τέχνη των τρισδιάστατων αγαλμάτων που δεν έγιναν ποτέ αποδεκτά στην ορθόδοξη εκκλησία.

Έτσι η εικόνα έπαψε να είναι θεολογικό βιβλίο και έγινε διακοσμητικό αντικείμενο, μπροστά στο οποίο δεν μπορεί να προσευχηθεί κανείς.

Ο Θεός όμως δεν είναι τριδιάστατος, αλλά τρισυπόστατος. Σήμερα, οι επιστήμονες στη Δύση μιλάνε για όλα αυτά που οι Πατέρες της εκκλησίας έκαναν γνωστά στην Ανατολή εδώ και αιώνες.

Λένε λοιπόν οι σύγχρονοι αστροφυσικοί

ότι δεν μπορούμε με τις αισθήσεις μας να αντιληφθούμε την τέταρτη διάσταση, το  χ ρ ό ν ο , επειδή είμαστε τρισδιάστατα όντα.

ότι όλο το σύμπαν είναι  τ ε τ ρ α δ ι ά σ τ α τ ο,

και ότι, το σύμπαν και ο χρόνος είναι σφαιρικά.

Ό,τι ακριβώς συμβολίζει ο τρούλος στην εκκλησία για μας.

Λένε ότι η ύλη δεν είναι κάτι που μπορούμε να προσδιορίσουμε.

Περιγράφουν, αυτό που ξέραμε σαν ύλη ως πυκνωμένη ενέργεια.

Και όμως, αιώνες τώρα, οι αγιογράφοι της ορθοδοξίας ζωγραφίζουν χωρίς την προοπτική του βάθους της τρίτης διάστασης, χωρίς σκιά, ζωγραφίζουν το φωτεινό μεταμορφωμένο σώμα, το φως το αληθινό, την ομορφιά την πέρα της αισθητής. Μεταχειρίζονται το χώρο και το χρόνο με απίστευτη ελευθερία.

Όσο για το χρόνο, όλοι μας γνωρίζουμε με κάποια άλλη αίσθησή μας, ότι ο χρόνος δεν είναι απλά μία αφαίρεση των ρολογιών μας.

Η χαρά και η δυστυχία π.χ. αλλάζουν αυτό το χρόνο του ρολογιού. Δεν είμαστε απλές πλάκες πάνω στις οποίες, οι βελόνες γυρίζουν και σημειώνουν μαθηματικά κλάσματα. Δεν υπομένουμε το χρόνο, αλλά τον ζούμε. Αυτό σημαίνει ότι τον αναλαμβάνουμε με ευθύνη. Ο χρόνος μας χαρακτηρίζει, αλλά κι εμείς χαρακτηρίζουμε το χρόνο. Ο άγιος Αυγουστίνος τον 4^ο μ.Χ. αιώνα στις Εξομολογήσεις του έχει αποδείξει με τη μεγαλοφυία του ότι από τα τρία μέρη του χρόνου κανένα δεν υπάρχει.

Το μέλλον αυτό που δεν υπάρχει ακόμα, περνά με το παρόν, για να γίνει αμέσως παρελθόν. Κι εγώ, όταν διαβάζω τη φράση του Αϊνστάιν, ότι: για μας τους ορκισμένους φυσικούς, η διάκριση του παρελθόντος είναι μία ψευδαίσθηση, όσο έντονη και αν είναι αυτή, φέρνω στο νου μου μια εικόνα:

την εικόνα της Μεταμόρφωσης του Κυρίου στο όρος Θαβώρ. Καταλαβαίνω γιατί η παράδοση της αγιογραφίας θεωρεί ότι πρέπει να είναι η πρώτη εικόνα που θα ζωγραφίσει ο αγιογράφος. Στην εικόνα της Μεταμόρφωσης, λοιπόν, εικονίζονται οι μαθητές του Κυρίου στην παρούσα τους κατάσταση, ο Μωυσής, εικόνα του παρελθόντος, αφού έχει πεθάνει, ο Ηλίας που μεταστάθηκε, άρα εξακολουθεί να είναι παρόν και μέλλον και ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός στην άναρχη αιώνια φωτεινή μεταμορφωμένη εικόνα.

Ο Χριστός λοιπόν, δεν κατάργησε το χρόνο, αλλά τον άνοιξε και η πύλη για να αντιληφθούμε το χρόνο, τον οποίο δεν αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας είναι ο Χριστός, ο ΩΝ, ο ΗΝ και ο ΕΡΧΟΜΕΝΟΣ. Ζούμε την αιωνιότητα μέσα στο αιώνιο παρόν.

 

Η ιερή διατύπωση «τῷ καιρῷ ἐκείνῳ» σημαίνει τον ιερό χρόνο, το τώρα, το σύγχρονο. Κατά το χρόνο του εορτασμού των Χριστουγέννων, είμαστε παρόντες στη γέννηση του Χριστού. Όλα τα Άγια Δείπνα της Εκκλησίας δεν είναι παρά ο μοναδικός Μυστικός Δείπνος, εκείνος του Χριστού στο υπερώο.

Ναι, είναι αλήθεια ότι οι άγιοι είναι παρόντες στην εικονογράφησή τους, μας διδάσκουν, μας οδηγούν είτε στο να ζήσουμε την πίστη μας μέσῳ της υπακοής στην παράδοση της εκκλησίας είτε την υπακοή στην παράδοση μέσῳ της πίστης. Και όλα αυτά, ενώνονται μέσα στη σφαίρα της αγάπης. Αυτό εξηγεί την υπογραφή «δια χειρός» του αγιογράφου.

Εκείνοι επίσης ορίζουν, το που θα πάνε οι εικόνες τους. Κάποιες εικόνες των μαθητών ήδη βρίσκονται στους οίκους τους αγίων σαν τάματα. Κάποιες γίναν προσφορές αγάπης σε οικεία πρόσωπα.

 

Η εικονογραφία είναι όλη μία πνευματική επιστήμη, μία απέραντη μόρφωση που κάνει να αισθανθούμε,

σχεδόν να ψηλαφήσουμε,τη φλόγα των πραγμάτων.

Που η μελέτη της μας βοηθάει να βλέπουμε την εικόνα και όχι απλά να την κοιτάζουμε.

 

Τελειώνοντας να πω ότι το κλείσιμο των τριων χρόνων της λειτουργίας του εργαστηρίου είναι ταυτόχρονα και η νέα αρχή της ύπαρξής του.

 

Σας ευχαριστώ!

 

Δια χειρός

Χρυσής Τσούρη

αγιογράφου

Δασκάλας παραδοσιακής ορθόδοξης αγιογραφίας»

 

Με την ολοκλήρωση της ομιλίας της κ. Τσιούρη ο μαθητής του εργαστηρίου κ. Παύλος Παλάσκας, εκ μέρους των μαθητών του εργαστηρίου, την ευχαρίστησε με ιδιαίτερα θερμά λόγια, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο Σεβ. Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ και ο Δήμαρχος Κω κ. Κώστας Καΐσερλης.