Ὁ Λαός τῆς Οὐκρανίας καί τό Αὐτοκέφαλο, μέ ἀναφορά στή Δωδεκάνησο

Ετικέτες

Αγία Σοφία Κιέβου, Κίεβο, Ουκρανία, Οικουμενικό Πατριαρχείο, Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος, Πατριαρχείο Μόσχας

Ἡ συζήτηση γιά τήν ἀπόδοση τῆς Αὐτοκεφαλίας στήν Οὐκρανική Ἐκκλησία θυμίζει ἔντονα μία ἄλλη περίπτωση, ἀπό τήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Δωδεκανήσου, ἡ ὁποία, ὡς γνωστόν, μόνη αὐτή ἀπό ὅλη τήν ἑλληνική ἐπικράτεια, ἔχει τό προνόμιο νά ἀποτελεῖ κανονικό ἔδαφος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί δέν ἀπέστη ποτέ ἀπό αὐτό.

Ἄς θυμηθοῦμε ὅμως λίγα στοιχεῖα ἱστορίας: ἡ Δωδεκάνησος ἀποτελοῦσε μέρος τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας μέχρι τό 1314 πού τήν κατέλαβαν οἱ Ἰωαννῖτες Ἱππότες. Αὐτοί καθώς ἦταν Ρωμαιοκαθολικοί στό θρήσκευμα δέν προέβησαν σέ εὐθεῖς διωγμούς ἀλλά ἀγωνίστηκαν μέ ποικίλα μέσα (πειθώ, πιέσεις, ἐμπόδια στήν ἐκμάθηση τῆς ἑλληνικῆς γλῶσσας, κωλυσιεργία στίς χειροτονίες ἀρχιερέων, ἀπαγόρευση χειροτονίας ἀρχιερέων, ὑποταγή κλήρου στόν Λατῖνο Ἀρχιεπίσκοπο τῆς Ρόδου κ.ἄ.) γιά νά δημιουργήσουν τίς κατάλληλες συνθῆκες ὥστε νά ἐγκαταλείψουν οἱ Ὀρθόδοξοι κάτοικοι τῶν νήσων τήν πίστη τους καί νά ἐνταχθοῦν στήν Δυτική Ἐκκλησία.

Στίς ἀρχές τοῦ 1523 τά νησιά ἔπεσαν στά χέρια τῶν Ὀθωμανῶν, οἱ ὁποῖοι παρέμειναν σέ αὐτά μέχρι τό 1912. Ὑπῆρξε ὁμαλοποίηση στά ἐκκλησιαστικά ζητήματα, ἀλλά καί εὐθεῖς διωγμοί πού ἀνέδειξαν πολλούς νεομάρτυρες: ἀρχιερεῖς, κληρικούς ἄλλων βαθμίδων, καθώς καί λαϊκούς. Οἱ Ἰταλοί κυρίευσαν τά νησιά τό 1912. Παρέμειναν σέ αὐτά μέχρι τήν πτώση τοῦ καθεστῶτος τοῦ Μουσολίνι, τό 1943 (ἡ ἐνσωμάτωση στή μητέρα Ἑλλάδα ἦλθε τό 1948) καί σέ γενικές γραμμές ἀκολούθησαν παρόμοιες μεθόδους μέ τούς Ἱππότες.

Σέ ὅλη αὐτή τή μακρά περίοδο τῆς δουλείας ὁ μοναδικός σταθερός, ἀταλάντευτος καί ἀμετακίνητος προστάτης τῶν νησιωτῶν, πέρα ἀπό τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἦταν τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τό ὁποῖο μέ κάθε τρόπο τούς προστάτευε καί ἔβρισκε τά κατάλληλα ἀντίμετρα μέ τά ὁποία ἀκύρωνε κάθε ἀντορθόδοξη καί ἀνθελληνική κίνηση τῶν κατακτητῶν.

Τήν περίοδο τῶν Ἱπποτῶν, παραδείγματος χάριν, ἀντιμετώπιζε τήν παρεμπόδιση χειροτονιῶν ἐπισκόπων στήν Κῶ μέ τό νά ἀναθέτει σέ ἐπισκόπους γειτονικῶν περιοχῶν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τήν «κατ᾿ ἐπίδοσιν» (θά λέγαμε κατ᾿ ἀνάθεση) διαποίμανση τῆς Κῶ. Ἐπίσης, ἀρχιερεῖς ἄλλων ἐπαρχιῶν, μέ εἰδική ἄδεια, πήγαιναν στήν Κῶ γιά νά τελέσουν χειροτονίες ἤ οἱ ὑποψήφιοι ἱερεῖς χειροτονοῦνταν σέ ἄλλες ἐπαρχίες καί ἐπέστρεφαν χειροτονημένοι (αὐτό συνέβαινε καί κατά τήν Ἰταλοκρατία).

Μέ τή σοβαρότητα καί τή σωφροσύνη τῆς τακτικῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τά Δωδεκάνησα, μετά ἀπό 650 ἔτη («καί ὄχι 400 ὅπως στήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα», ὡς προσφυῶς τονίζει σέ κάθε εὐκαιρία ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κώου καί Νισύρου κ. Ναθαναήλ) σκλαβιᾶς ἔφτασαν στήν ἀπελευθέρωση δίχως νά ἀπωλέσουν οὔτε τήν πίστη τους οὔτε τήν ἑλληνική γλῶσσα καί παράδοση.

Μία ἀπό τίς, ἀναμφίβολα, εὐφυεῖς μεθόδους πού ἐπεχείρησαν νά χρησιμοποιήσουν οἱ Ἰταλοί ἦταν ἡ ἀνακήρυξη τοῦ Αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Δωδεκανήσου, ὥστε ἡ Δωδεκάνησος νά ἀποκοπεῖ ἀπό τήν πνευματική τροφοδοσία καί διαχρονική προστασία τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί, σιγά σιγά, μέ τήν πάροδο τῶν ἐτῶν νά ἁλωθεῖ πλήρως.

Μέ ἀφορμή τήν ἐκδημία τοῦ Μητροπολίτου Κώου Ἀγαθαγγέλου Ἀρχύτα, τό 1924, ὁ Ἰταλός Διοικητής τῆς Δωδεκανήσου Mario Lago ἔθεσε τό θέμα τοῦ Αὐτοκεφάλου στόν πρῶτο τῇ τάξει Μητροπολίτη τῆς Δωδεκανήσου Μητροπολίτη Ρόδου Ἀπόστολο Τρύφωνος, ὁ ὁποῖος συμφώνησε νά μεταφέρει τό θέμα στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ὡς τήν μοναδική ἁρμόδια ἐκκλησιαστική ἀρχή γιά νά παράσχει τό Αὐτοκέφαλο. Ἀπό τή στιγμή αὐτή ξεκίνησε μία μακρά παρελκυστική πολιτική ἐκ μέρους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (μάλιστα τόν Νοέμβριο τοῦ 1924 ἐκοιμήθη ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ζ΄ καί τή θέση του πῆρε ὁ Κωνσταντῖνος Στ΄, ὁ ὁποῖος ἐξεδιώχθη ἀπό τούς Τούρκους) γιά νά κερδίσει χρόνο ὥστε τελικά νά ἀκυρωθοῦν ἐκ τῶν πραγμάτων τά σχέδια τῶν Ἰταλῶν. Οἱ Ἰταλοί ἐνοχλήθηκαν πολύ ἀπό αὐτή τή στάση πού ἐνισχυόταν ἀπό τήν ἀντίδραση τοῦ δωδεκανησιακοῦ λαοῦ καί στίς 31 Ὀκτωβρίου 1929 ἐπέδωσαν τελεσίγραφο γιά τήν ὑπογραφή τοῦ Τόμου τῆς Αὐτοκεφαλίας στόν ἑπόμενο Οἰκουμενικό Πατριάρχη Φώτιο Β΄, ὁ ὁποῖος ἀρνήθηκε καί σοφά παρέπεμψε τό θέμα σέ δημοψήφισμα τοῦ λαοῦ τῆς Δωδεκανήσου, ὁ ὁποῖος ἔπρεπε νά ἀποφασίσει γιά τό θέμα. Οἱ Ἰταλοί ἐξεμάνησαν, καθώς γνώριζαν ὅτι κάτι τέτοιο δέν ἐπρόκειτο νά ἔχει θετική κατάληξη γι᾿ αὐτούς, καί, ὡς ἔσχατο μέσο πίεσης, σκλήρυναν τή στάση τους ἀπέναντι στούς νησιῶτες, ἀλλά καί στήν τοπική Ἐκκλησία, διακόπτοντας τίς ἐπαφές μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί καταργώντας ὅλα τά κοινοτικά προνόμια αὐτοδιοίκησης τῶν Ὀρθοδόξων.

Τό αὐτονόητο συμπέρασμα τῶν παραπάνω εἶναι ὅτι μέ τήν σοφή καί συνετή πρακτική τῶν Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν πού χειρίστηκαν τίς προσπάθειες τῶν Ἰταλῶν, ἀφ᾿ ἑνός, καί μέ τό ἀρραγές μέτωπο καί τήν σθεναρή ἀντίσταση τῶν Δωδεκανησίων, ἀφ᾿ ἑτέρου, τά σχέδια τῶν κατακτητῶν ἀκυρώθηκαν.

 

Χάρτης τῆς Οὐκρανίας

 

Καί ἐρχόμαστε στό σήμερα! Γιατί αὐτή ἡ εἰσαγωγή;

Τό ἀκριβῶς ἀντίθετο συμβαίνει σήμερα στήν Οὐκρανία: ὁ λαός ἐπιθυμεῖ τήν Αὐτοκεφαλία του, ζητᾶ διά τῶν ἐκκλησιαστικῶν (ἤδη ἀπό τό 1991) καί πολιτικῶν ἡγετῶν του (σέ πολλές περιπτώσεις) νά τοῦ ἀποδοθεῖ καί, ἐνῶ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, κανονικό ἔδαφος τοῦ ὁποίου ἀνέκαθεν ἀποτελοῦσε καί, φυσικά, συνεχίζει νά ἀποτελεῖ ἡ Οὐκρανία, κρίνει ὅτι τό αἴτημα αὐτό πρέπει νά ἰκανοποιηθεῖ, ἡ Ρωσική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀρνεῖται πεισματικά νά ἱκανοποιήσει αὐτό τό δίκαιο καί λογικό, γιά ὅποιον γνωρίζει στοιχειωδῶς, ἔστω, τήν οὐκρανική ἱστορία, λαϊκό αἴτημα. Μάλιστα, ἡ ἐμμονή τῆς Μόσχας νά ἀρνεῖται τήν Αὐτοκεφαλία σέ συνδυασμό μέ τήν πολιτική τοῦ ρωσικοῦ κράτους πρός τήν Οὐκρανία προκαλεῖ ἐντονότατη δυσαρέσκεια στόν οὐκρανικό λαό στίς τάξεις τοῦ ὁποίου ἔχει ἀναπτυχθεῖ σοβαρό ἐνδοεκκλησιαστικό, ἐπί σειρά ἐτῶν, ἀθεράπευτο σχίσμα.

Τό σχίσμα αὐτό, μέ τήν ἀπόδοση τοῦ Αὐτοκεφάλου καί τήν ἀπελευθέρωση τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας ἀπό τόν ἀποπνικτικό ρωσικό ἐναγκαλισμό, βαίνει πρός θεραπεία, καθώς ἀντιμετωπίζονται οἱ κύριες αἰτίες του.

 

Ὁ Καθεδρικός Ναός τῆς Ἁγίας Σοφίας Κιέβου

 

Ἡ στάση τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας φαίνεται νά παραθεωρεῖ πλήρως τόν οὐκρανικό λαό. Συμβαίνει ἐν προκειμένῳ ἀκριβῶς τό ἀντίθετο ἀπό αὐτό πού προσπάθησαν νά κάνουν οἱ Ἰταλοί στή Δωδεκάνησο. Τή λύση σέ ἐκείνη τήν περίπτωση ἔδωσε ἡ σοφή προσφυγή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στή βούληση τῶν κατοίκων τῆς Δωδεκανήσου. Στήν περίπτωση τῆς Οὐκρανίας, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί πάλι στρέφεται στή βούληση τῶν Οὐκρανῶν, οἱ ὁποῖοι σαφῶς τίθενται ὑπέρ τῆς Αὐτοκεφαλίας. Ἄς μή λησμονοῦμε ἐξάλλου ὅτι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, παρά τίς σοβαρότατες ἐκπεφρασμένες ἀντιρρήσεις του, προχώρησε κατά τό παρελθόν στήν ἀπόδοση Αὐτοκεφάλου σέ πολλές ἄλλες «ἐθνικές» Ἐκκλησίες, μεταξύ τῶν ὁποίων στήν ρωσική καί στήν ἑλληνική, θεραπεύοντας μέ τή σύνεση καί τήν ἀγάπη του τά πολλά προβλήματα πού εἶχαν προκληθεῖ ἀπό τίς ἐκβιαστικές, ἄκαιρες καί ἄστοχες κινήσεις αὐτῶν τῶν Ἐκκλησιῶν. Καί μάλιστα, τό ἔπραξε μέ αὐτοθυσία στερούμενο τήν ἴδια του τή σάρκα θρέφοντάς τες πατρικά μέ τό ἴδιο του τό αἷμα, ὅπως ὁ πελεκᾶνος.

Εἶναι, τουλάχιστον, ἀμετροεπές γιά τήν ρωσική Ἐκκλησία νά προσπαθεῖ πεισματικά νά κρατήσει δεμένη στό ἅρμα της τήν Οὐκρανία ὅταν, ἀφ᾿ ἑνός δέν ἔχει αὐτό τό δικαίωμα καί, ἀφ᾿ ἑτέρου, ὁ οὐκρανικός λαός δέν τό θέλει. Διάβαζα σέ κάποια ἀπό τίς ἀναρτήσεις σχετικά μέ τό ζήτημα αὐτό ὅτι οἱ Ἱεράρχες τῆς κανονικῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας δέν μνημονεύουν τόν Ρῶσο Πατριάρχη φοβούμενοι τήν ἀντίδραση τῶν πιστῶν τους. Ποῦ θά πάει αὐτή ἡ κατάσταση; Εἶναι δυνατόν νά στηριχθεῖ ἱεραρχία καί νά προχωρήσει πνευματικά δίχως τήν ἀγάπη καί τόν σεβασμό τοῦ λαοῦ;

Λένε κάποιοι: ἄς περιμένει τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά λύσουν οἱ Οὐκρανοί μόνοι τους τά προβλήματα τους καί ἔπειτα ἄς παραχωρήσει τήν Αὐτοκεφαλία. Νομίζω ὅτι ἡ ἁπλή λογική λέει ὅτι ἐφόσον τά προβλήματα τῶν Οὐκρανῶν ἔχουν αἰτία καί ἀφορμή τίς ἔξωθεν παρεμβάσεις τό πρόβλημα δέν μπορεῖ νά ἐπιλυθεῖ παρά μόνο ἐάν λείψει ἡ αἰτία τοῦ προβλήματος: οἱ ρωσικές περεμβάσεις. Εἶναι σαφές ὅτι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο κινεῖται πρός αὐτή ἀκριβῶς τήν κατεύθυνση. Ἀποδίδοντας τήν Αὐτοκεφαλία ἐπιτρέπει στήν Οὐκρανική Ἐκκλησία νά ἀντιμετωπίσει ἐλεύθερη ἀπό ἔξωθεν παρεμβάσεις τά τοῦ οἴκου της. Φαντάζομαι —μέ τόν δικό μου τρόπο σκέψης— ὅτι μέ τήν ἀπόδοση τοῦ Αὐτοκεφάλου οἱ σχισματικοί, ἐφόσον θά λείψει ἡ αἰτία τοῦ σχίσματος (καί δέν τούς ἐμποδίσουν ἄλλοι λόγοι π.χ. προσωπικοί) θά ἐπιδιώξουν τήν ἐπιστροφή τους στήν κανονική Οὐκρανική Ἐκκλησία.

 

Ἡ Ἁγία τοῦ Θεοῦ Σοφία στήν Κωνσταντινούπολη

 

Δέν πρέπει νά παραθεωροῦμε, αὐτό πού κάποιοι τεχνηέντως ἀφήνουν νά ἐννοεῖται, ὅτι δηλαδή τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο θά δώσει τήν Αὐτοκεφαλία στήν σχισματική μερίδα. Αὐτές οἱ διαδόσεις βλάπτουν σοβαρότατα τήν ὅλη συζήτηση καί ἰδιαιτέρως τήν ρωσική πλευρά διότι ἔτσι ὑποβιβάζεται, ἐκ μέρους της, μέ ἐσκεμμένες ἀνακρίβειες τό ἐπίπεδο τῆς συζητήσεως μέ τρόπο πού δέν συνάδει σέ ἐκκλησιαστικούς ἄνδρες. Μέ ἔκπληξη διάβασα, ἐπί παραδείγματι, δηλώσεις τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κυθήρων κ. Σεραφείμ πού ἔχουν ἀναρτηθεῖ στήν ἱστοσελίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυθήρων (http://www.imkythiron.gr/index.php/eidiseis/teleftaia-nea/5048-diloseis-mitr-kythiron-dia-tin-aftokefalian-tis-oukranikis-ekklisias), στίς ὁποῖες ἐκφράζει τήν «βαθυτάτη λύπη» του γιά τήν, ὑποτιθέμενη, «ἐμμονή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά ἐκχωρήσει τήν Αὐτοκεφαλία εἰς τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας» κάτι τό ὁποῖο ἐπ᾿ οὐδενί προκύπτει ἀπό τίς κινήσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀλλά παραπλανᾶ τούς ἀναγνῶστες καί ἀδικεῖ κατάφορα τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη, ὁ ὁποῖος εἶναι πάντοτε προσεκτικός στίς κινήσεις καί στίς ἐπιλογές του. Μάλιστα, ὅταν τό 2008 ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, προσκεκλημένος τῆς Οὐκρανικῆς Κυβερνήσεως, ἐπισκέφθηκε τήν Οὐκρανία γιά τόν ἑορτασμό τῶν 1020 ἐτῶν ἀπό τό βάπτισμα τοῦ ἁγίου Βλαδιμήρου ὄχι μόνο δέν ἦρθε σέ ἐπαφή μέ τήν σχισματική μερίδα, ἀλλά χάρη στήν ἁπλότητα καί στή σύνεσή του ἐπέτυχε νά συλλειτουργήσει μέ τόν Πατριάρχη Μόσχας κυρό Ἀλέξιο.

 

Ἀπό τήν ἐπίσκεψη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου στήν Οὐκρανία τό 2008 γιά τόν ἑορτασμό τῶν 1.020 ἐτῶν ἀπό τή βάπτιση τοῦ Ἁγίου Βλαδιμήρου

 

Ἄς ἀφουγκραστοῦν, λοιπόν, οἱ Ρῶσοι Ἱεράρχες τή θέληση τοῦ οὐκρανικοῦ λαοῦ καί ἄς πράξουν ἀναλόγως. Ἄς συζητήσουν μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ἄς τοῦ ἀποδώσουν τά δικαιώματα πού σύμπασα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τοῦ ἀναγνωρίζει, ἄς δείξουν τόν ἀπαιτούμενο σεβασμό στούς Ἱερούς Κανόνες καί στίς Ἀποφάσεις Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί τότε τό «οὐκρανικό πρόβλημα» θά πάψει νά ὑφίσταται ἔχοντας ἐπιλυθεῖ πρός δόξαν Θεοῦ καί πρός ὄφελος τοῦ οὐκρανικοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος διακαῶς ἐπιθυμεῖ τήν Αὐτοκεφαλία καί τήν ἀνεξαρτησία του ἀπό τό Πατριαρχεῖο Μόσχας.

Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο – Πατριαρχεῖο Μόσχας: Ποῦ βρίσκεται ἡ δύναμη τελικά;

Ετικέτες

Αυτοκεφαλία, Μόσχας Κύριλλος, Ουκρανία, Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος

Θλιβερή, θλιβερότατη ἡ στάση τοῦ Πατριάρχου Μόσχας κ. Κυρίλλου. Δέν τόν ἱκανοποίησε ἡ ἀποφασισθεῖσα ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας διακοπή τοῦ μνημοσύνου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ἀλλά προχώρησε στήν ἀναγραφή στά Δίπτυχα τῆς Ὀρθοδοξίας τοῦ Ἐπισκόπου Τύχωνος, Προκαθημένου τῆς «Αὐτοκέφαλης Ἐκκλησίας Ἀμερικῆς καί Καναδᾶ». Μίας αὐτοκέφαλης ἐκκλησίας τήν ὁποία δέν ἀναγνωρίζει καμία ἄλλη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί δέν μνημονεύει κανένας Προκαθήμενος στά Δίπτυχα, προφανῶς ἐκτός ἀπό τόν Πατριάρχη Μόσχας.

 

Ἀπό τή συνάντηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου μέ τόν Πατριάρχη Μόσχας κ. Κύριλλο στό Φανάρι στίς 31 Αὐγούστου 2018, κατά τήν ὁποία συζητήθηκε τό οὐκρανικό ζήτημα

 

Λαμβάνοντας ἀφορμή ἀπό αὐτά τά ἄκρως θλιβερά καί ἀκατανόητα (ὡς πρός τήν οὐσιαστική τους ὠφέλεια γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας) γεγονότα, καταθέτω μερικές ἁπλές σκέψεις-ἀπορίες μου.

Ἔστω ὅτι ἐγώ, πού εἶμαι ἄσχετος ἀπό πολιτική καί διεθνεῖς σχέσεις, ἤμουν προκαθήμενος μιᾶς τοπικῆς ἐκκλησίας καί ἀποφάσιζα νά προωθήσω μιά θέση μου. Τό πρῶτο πού θά ἔκανα θά ἦταν νά προσπαθήσω νά ἔχω τήν ἀποδοχή ἐν πρῶτοις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τό ὁποῖο, ἐξαιτίας τῆς θέσεως πού κατέχει στήν τάξη τῆς Ἐκκλησίας, ἔχει τόν πρῶτο λόγο στά τῆς Ὀρθοδοξίας καί ἐπί σειρά αἰώνων ἔχει χειριστεῖ δύσκολες, δυσχερέστερες ἀπό τήν παροῦσα, καταστάσεις, ὡς καί τῶν λοιπῶν παλαιφάτων Πατριαρχείων, τῶν νέων Πατριαρχείων καί τῶν λοιπῶν κατά τόπους Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν. Ἡ στάση τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, πού εἶναι ἕνα ἀπό τά νεοπαγῆ «ἐθνικά» Πατριαρχεῖα δείχνει ὅτι καθώς στίς ἐπιδιώξεις του δέν ἔλαβε τήν ἐπιθυμητή ἀναγνώριση καί τήν προσδοκώμενη ἀνταπόκριση προχώρησε σέ μία κίνηση πού δείχνει, μᾶλλον, νευρικότητα, καί δέν ἔχει εὐδιάκριτο στόχο: ἄραγε ἡ διακοπή μνημοσύνου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ἔχει σκοπό νά τόν ἀπομονώσει; Μήπως συμβαίνει τό ἀντίθετο; Μήπως ἀποτελεῖ ἔμμεση ὁμολογία τῆς Μοσχοβίτικης Ἐκκλησίας γιά τήν ἀπομόνωση στήν ὁποία ἔχει ὁδηγηθεῖ; Ποιό στόχο ἄραγε θά μποροῦσε νά ἐξυπηρετεῖ ἡ μνημόνευση τοῦ Ἐπισκόπου Τύχωνος; Δηλώνει μέ αὐτή ὅτι «καί ἐγώ μπορῶ νά δίδω τήν Αὐτοκεφαλία ὅπου θέλω»; Ποιός τό δέχεται; Πόσες τοπικές Ἐκκλησίες ἀποδέχονται ὅτι οἱ Ρῶσοι μποροῦν νά δίδουν Αὐτοκεφαλία; Νομίζω καμία! Καί αὐτό δέν φαίνεται νά ἀλλάζει στό ἐγγύς μέλλον.

Ρωτοῦν πολλοί γιατί συμβαίνουν ὅλα αὐτά καί διαμαρτύρονται ἐπιρρίπτοντας —ἐνῶ δέν θά ἔπρεπε— ἐξίσου εὐθύνες σέ ὅλες τίς πλευρές. Εὐτυχῶς, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία κινεῖται μέ πολύ συνετά βήματα, καί δέν παρασύρεται σέ κινήσεις πολιτικοῦ ὠφελιμισμοῦ καί λαϊκίστικου ἐντυπωσιασμοῦ. Δέν χρειάζεται οὔτε τό ἕνα οὔτε τό ἄλλο. Ἀντιθέτως, στρέφει πάντοτε τήν προσοχή της στήν οὐσία κάθε προβλήματος καί στή διακονία της στόν κόσμο πού ζοῦμε καί, νομίζω, κανείς δέν ἔχει ἀμφιβολία, ὅτι ἡ διακονία αὐτή εἶναι μαρτυρική, βασανισμένη καί ταπεινή. Στήν περίπτωση πού συζητᾶμε τόν ρόλο τοῦ διακόνου γιά τήν ἀνά τήν οἰκουμένη Ὀρθοδοξία διαδραμματίζει τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τό ὁποῖο ὡς τέτοιο ἀναγνωρίζεται ἀπό ὅλους τούς Ὀρθοδόξους Προκαθημένους —μέχρι χθές καί ἀπό τόν Μόσχας— καθώς πρῶτο τό ὄνομα τοῦ Προκαθημένου του διαβάζεται στά Δίπτυχα, πού λειτουργοῦν ὡς μία ἔμπρακτη ὁμολογία τῆς πανορθόδοξης ἑνότητας, καί ὡς τέτοιο ὁμολογεῖται ἀπό κάθε ὀρθόδοξο χριστιανό, καί μάλιστα, κατά τήν θεία λειτουργία, ἡ ὁποία εἶναι μία ἀνοικτή πόρτα ἀπό τήν ὁποία προγευόμαστε τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Τά θέματα τάξεως εἶναι ἰδιαιτέρως σημαντικά γιά τήν Ἐκκλησία. Δέν διατηροῦν νεκρούς τύπους, ἀλλά διασώζουν τή ζῶσα ἀλήθεια τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί τήν πίστη της γιά τήν ἑνότητα κατά τήν ἱστορική της πορεία. Ὅταν μνημονεύει ὁ κάθε Προκαθήμενος τούς ἄλλους Προκαθημένους, εἶναι ὡς νά βρίσκονται ὅλοι μαζί γύρω ἀπό τό τραπέζι τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, ἑνωμένοι, ἀγαπημένοι, ἐν μετανοίᾳ, «ἐν ἀγαλλιάσει καί ἀφελότητι καρδίας» (Πράξ. 2:46). Ἐπιτρέψτε μου, μέ κάθε σοβαρότητα, νά πῶ ὅτι μόλις διάβασα τήν ἀπόφαση γιά τή διακοπή μνημονεύσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ἦρθε στόν νοῦ ἕνα παιδάκι πού ἐπειδή δέν γίνεται τό δικό του στό παιχνίδι, εὔκολα, ἀνεξέταστα καί πολύ ἀφελῶς, λέει στόν μέχρι πρότινος φίλο του «δέν σέ ἔχω φίλο» ἤ κάτι παρόμοιο!

Προφανής στόχος τοῦ Πατριάρχου Μόσχας ἦταν νά ἀποδυναμώσει καί νά ἀπομονώσει τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη. Τό πέτυχε ἄραγε;

Σκέφτομαι τό ἐπιχείρημά του σχετικά μέ τό πλῆθος τῶν πιστῶν πού βρίσκονται ὑπό τήν πνευματική καί διοικητική του δικαιοδοσία.

Ἀναρωτιέμαι: Μπορεῖ αὐτό νά εἶναι πνευματικό ἐπιχείρημα; Μπορεῖ νά σταθεῖ σέ μία σοβαρή συζήτηση;

Δέν θά ἦταν ἀνήθικο κατά τήν σοβιετική περίοδο, παραδείγματος χάριν, πού ἡ Ρωσική Ἐκκλησία ὑπέστη τά πάνδεινα ἀπό τό καθεστώς, μέ ἐλάχιστους καταγεγραμμένους πιστούς καί ἀκόμη λιγότερους ναούς, μονές κ.λπ., νά ἔλεγαν οἱ ἄλλες Ἐκκλησίες: πόσους πιστούς ἔχει ἡ Ρωσική Ἐκκλησία; Μόνο τόσους; Ἄς κατεβεῖ μερικές θέσεις στά δίπτυχα! Κανείς ὄχι μόνο δέν ἔθεσε αὐτό τό ζήτημα, ἀλλά ὅλες οἱ κατά τόπους Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες στήριξαν, μέ κάθε τρόπο, ὑλικά καί πνευματικά, τίς Ἐκκλησίες πού στέναζαν κάτω ἀπό τά ἀθεϊστικά καθεστῶτα.

Ἐάν ἀκολουθήσουμε τή λογική τῆς ἀριθμητικῆς ὑπεροχῆς θά πρέπει νά ὁμολογήσουμε ὅτι ἦταν λάθος, καί μάλιστα μεγάλο, ἡ στάση τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου πρός τήν Ἐκκλησία: ἀντί «σοφά» καί «συνετά» νά μετρήσει κεφάλια πιστῶν καί εἰδωλολατρῶν καί νά σχεδιάσει τίς ἑπόμενες κινήσεις του, ὅπως πράττουν οἱ Ρῶσοι ἀδελφοί μας, ἀκούγοντας τήν καρδιά του ὑποστήριξε, μέ «ἀπερίσκεπτη» πίστη, μέ «ἄφρονα» ἐλπίδα καί «τυφλή» ἐμπιστοσύνη στό χέρι τοῦ Θεοῦ, ἕνα ἰσχνό περίπου 10%, στό ὁποῖο, σύμφωνα μέ τούς εἰδικούς ἐπιστήμονες, ἀνερχόταν τότε οἱ χριστιανοί. Καί μάλιστα, σέ μιά ἐποχή πού ἡ Ἐκκλησία προσπαθοῦσε νά ἀναλάβει δυνάμεις μετά ἀπό ἕναν ἀπό τούς σκληρότερους καί ἀπηνέστερους διωγμούς καί αὐτό τό 10% τῶν πιστῶν κατοίκων τῆς Αὐτοκρατορίας ἀγωνιζόταν γιά τήν ἴδια του τήν ἐπιβίωση.

Δέν μπορῶ παρά, γιά πολλοστή φορά, νά φέρω στόν νοῦ μου τόν λόγο τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἀπ. Παῦλο ὅταν αὐτός τοῦ ζήτησε νά τόν θεραπεύσει ἀπό τήν ἀσθένεια πού τόν βασάνιζε: «ἀρκεῖ σοὶ ἡ χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται» (Β΄ Κορ. 12:9). Αὐτός ὁ λόγος ἐκφράζει τήν πίστη καί τήν παράδοση τῆς Ὀρθοδοξίας καί ὄχι ἡ ρωσική ἔπαρση πού τρέφεται μέ ἀλλότρια τῆς πίστεως μέσα. Αὐτός ὁ λόγος πού ἀποκαλύπτει τόν μυστικό τρόπο μέ τόν ὁποῖο λειτουργεῖ ἡ ἔννοια τῆς δυνάμεως στήν Ἐκκλησία θά ἔπρεπε νά μᾶς καθοδηγεῖ σέ κάθε βῆμα τῆς ζωῆς μας: ἡ δύναμη μόνο μέσα στά βάσανα καί στούς καημούς τῆς ἀσθενείας, τῆς ἀδυναμίας, ἐνισχύεται.

Καί νομίζω ὅτι στό πρός συζήτηση πρόβλημα οὐδείς ἀμφιβάλει γιά τό ποιός βρίσκεται ἀπό τή μεριά τῆς ἀπολύτου δυνάμεως (ἐξάλλου δέν τό κρύβουν) καί ποιός ἀγωνίζεται ταπεινά μέ τά περιορισμένα μέσα πού διαθέτει γιά νά τελειωθεῖ —ἐν ἀσθενείᾳ, ἐν μυρίοις κινδύνοις, ἐν κόποις καί μόχθοις, ἐν ψευδαδέλφοις (ὡς λέει καί ὁ ἀπ. Παῦλος στό Β΄ Κορ. 11:26)— καί νά προστατεύσει τήν ἀνά τόν κόσμο Ὀρθοδοξία ἀπό ἀμέτρητα προβλήματα, διωγμούς, ἀδυναμίες, ἐχθρούς κ.λπ.

Ἄς εὐχηθοῦμε, λοιπόν, σύντομα, καί μέ τό μικρότερο δυνατό κόστος γι᾿ αὐτούς, οἱ Ρῶσοι ἀδελφοί μας νά ἀντιληφθοῦν τά σφάλματά τους καί νά ἀλλάξουν πορεία ἐνισχύοντας μέ τήν παρουσία τους τήν πανορθόδοξη ἑνότητα καί νά συνεχίσουν νά προσεύχονται μνημονεύοντας ἐν ἀγάπῃ αὐτούς πού, κατά τό παρελθόν, ἐν ἀγάπῃ τούς χάρισαν τό ἀγαθό τῆς αὐτοκεφαλίας.

Άρχοντας Διδάσκαλος του Ευαγγελίου Γεώργιος Π. Πατρώνος: Γεννημένος Δάσκαλος

Ετικέτες

Αγία Μαρίνα Ιλισίων, Γεώργιος Πατρώνος, Κωνσταντίνος Καραϊσαρίδης, Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος

Ο Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Πατρώνος, μετά από απόφαση του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, χειροθετήθηκε Άρχοντας Διδάσκαλος του Ευαγγελίου της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, ο οποίος είναι από τους αγαπημένους μαθητές του καθηγητού, στον Ιερό Ναό Αγίας Μαρίνας Ιλισίων, όπου πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου είναι ο Αναπληρ. Καθηγητής του ΑΠΘ πρωτ. π. Κωνσταντίνος Καραϊσαρίδης. Παρόντες, πέρα από τη σύζυγο του καθηγητού κ. Θωμαΐδα Πατρώνου και τα δύο παιδιά του Σωτήρη και Μαρίνα, ήταν συνάδελφοι, φίλοι και μαθητές του τιμωμένου.

Η Ακολουθία της χειροθεσίας είναι σύντομη, αλλά η τιμή μεγάλη. Σε τέτοιες στιγμές, ακόμη και εμείς που δεν είμασταν παρόντες, αλλά αγαπάμε τον σεβαστό μας καθηγητή και την οικογένειά του, ανατρέχουμε στο παρελθόν, στη ζωή και στην προσφορά του τιμώμενου, θέλοντας ασυναίσθητα να αιτιολογήσουμε μέσα μας την τιμή.

Ο Γιώργος Πατρώνος γεννήθηκε και μεγάλωσε σε πέτρινα χρόνια για την πατρίδα μας και ιδιαίτερα για τη γενέθλιά του μακεδονική γη. Αντιμετωπίζοντας μεγάλες δυσκολίες κατόρθωσε να τελειώσει το γυμνάσιο και έπειτα, μετά από πολλές περιπέτειες ακολουθώντας την καρδιά του, να φθάσει στην Αθήνα για να σπουδάσει. Με προβλήματα και δυσκολίες, έχοντας γνωρίσει τη σκληρότητα της ζωής και του θεολογικού χώρου, κατόρθωσε να ολοκληρώσει με επιτυχία τις σπουδές του και να υπηρετήσει τη θητεία του. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του δούλευε και ασκούσε αδιάκοπα κατηχητικό έργο. Κατηχητής από το 1955, ιεροκήρυκας, δάσκαλος. Η αδιάκοπη δραστηριότητά του, οι απάνθρωπες συνθήκες στις οποίες έζησε κλόνισαν την υγεία του, αλλά εκείνος δεν το έβαλε κάτω. Ανήσυχο πνεύμα αγωνιούσε να πιάσει το σφυγμό της εποχής του και να νιώσει τι σημαίνει άνθρωπος, τι σημαίνει πίστη, τι σημαίνει αγάπη . . .

Δραστήριος στο χώρο της εξωτερικής ιεραποστολής, από τα χρόνια της δεκαετίας του ᾿60 μέχρι σήμερα. Φεύγει, σχεδόν χωρίς να το επιθυμεί, για σπουδές στο εξωτερικό, αλλά ταυτόχρονα δεν εγκαταλείπει τον ιεραποστολικό του ζήλο. Επισκέπτεται κατ᾿ επανάληψη την Αφρική διακονώντας σε συνθήκες ένδειας, αλλά και πρωτοχριστιανικής απλότητας.

Προς το τέλος της δεκαετίας του ᾿60 και στις αρχές της δεκαετίας του ᾿70 πολλά αλλάζουν στη ζωή του: διορίζεται καθηγητής στη μέση εκπαίδευση στην Καστοριά όπου αναπτύσσει έντονη κατηχητική δράση, θεμελιωμένη στην αγάπη και στο σεβασμό, σε χρόνια δύσκολα που η ελευθερία και η αξιοπρέπεια καταπατούνται και τα δικαιώματα των μαθητών και των πολιτών ευτελίζονται. Με οργάνωση τακτικών διαλέξεων γνωρίζει στην τοπική κοινωνία τη σύγχρονη ευρωπαϊκή σκέψη προσπαθώντας να απελευθερώσει τους νέους, κυρίως, από τις αγκυλώσεις της άγνοιας και να τους προσφέρει μία σοβαρή κατηχητική παιδεία.
Σύντομα ήλθε ο γάμος, η αποχώρησή του από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η μετακίνησή του στην Αθήνα ως πανεπιστημιακός βοηθός. Ακολούθησε η περιπέτεια της συγγραφής της διδακτορικής διατριβής του και η αντιμετώπιση άλλων, ιδιαίτερα περίπλοκων και απρόσμενων προβλημάτων, στο χώρο της Θεολογικής Σχολής.

Πέρα από το Πανεπιστήμιο δίδαξε σε πολλούς χώρους: σε εκκλησιαστικές Ακαδημίες, σε φροντιστήρια κατηχητών, σε ιεραποστολικούς συνδέσμους, σε ακροατήρια παιδιών και ενηλίκων, σε ιερούς ναούς . . . Παντού! Πρέπει να έκανε χιλιάδες ομιλίες και κηρύγματα και συνεχίζει ακόμη . . .

Συνηθισμένος να παλεύει με προβλήματα που παρά τη σκληρότητά τους δεν κατάφεραν να τον σκληρύνουν, να τον κάνουν ανάλγητο και να του στερήσουν την αγάπη προς τους φοιτητές και τους γύρω του. Πάντοτε προσηνής, ανοικτός στην επικοινωνία, απλός, πρόσχαρος και ζεστός. Καθηγητής ων, δεν είχε τίποτα από το ύφος των περισσοτέρων βοηθών, οι οποίοι έκλεισαν την ευαισθησία τους στα κλειδιά των ψυχρών πανεπιστημιακών τους γραφείων. Η πόρτα του ήταν πάντοτε ανοικτή για όλους. Η επικοινωνία μαζί του ήταν ευκαιρία για σπουδή που, παρά την επιστημονική του κατάρτιση και την προσεκτική αντιμετώπιση των θεμάτων που προσέγγιζε, ποτέ δεν εκφυλίστηκε σε θεολογία των υποσημειώσεων.

Η διδασκαλία του ανθρώπινη και ουσιαστική! Στο αμφιθέατρο τρέχαμε νιώθοντας ότι νοιάζεται για εμάς και ότι κάτι θα πάρουμε από αυτόν. Η θέρμη με την οποία ομιλούσε για τα θέματα του γάμου, που αποτελούσε ένα από τα πλέον αγαπητά μαθήματα στη σχολή, μας τραβούσε σαν μαγνήτης. Ήταν επιλεγόμενο, αλλά σας βεβαιώνω, αυτό που μας οδηγούσε σε αυτό, δεν ήταν ο καλός βαθμός που προσδοκούσαμε αλλά η εμπειρία να ακούς τον Πατρώνο να μιλά για το γάμο και την αγάπη.

Πάντοτε αντισυμβατικός, με γραφείο απομονωμένο στο υψηλότερο επίπεδο των γραφείων, τουλάχιστον, όταν εμείς είμασταν φοιτητές, τραβούσε το δρόμο του, γεννημένος δάσκαλος.
Το επιστημονικό έργο του σημαντικό και ευρύ, υπερβαίνει τα όρια του συνήθους. Ασκητικός στη ζωή του και αυστηρός με τον εαυτό του ποτέ δεν φοβήθηκε την κριτική. Θυμάμαι, όταν το 2001, ως μεταπτυχιακός φοιτητής του ερμηνευτικού τομέα, ανταποκρινόμενος σε φροντιστηριακή άσκηση άσκησα μία αυστηρή, σχολαστική, κριτική σε κάποιο από τα πιο ενδιαφέροντα και σημαντικά έργα του, με πόση εμφανή χαρά με βαθμολόγησε με «δέκα» . . .
Μετά από την αποχώρησή του από το Πανεπιστήμιο δεν σταμάτησε ούτε στιγμή να επισκέπτεται ιεραποστολικά την Ελλάδα και το εξωτερικό, να επικοινωνεί με τους παλαιούς φοιτητές του, να τους κατευθύνει στις επιστημονικές τους αναζητήσεις, να τους διδάσκει με τη ζωή και το λόγο του.
Σήμερα, έξι δεκαετίες από την έναρξη της διδακτικής του πορείας συνεχίσει να ασκεί το ίδιο έργο: με την ομιλία του σε μια σύναξη, με τη μελέτη ενός χειρογράφου κάποιου νέου ερευνητή και την διατύπωση των αναγκαίων παρατηρήσεων, με την καθοδήγηση των νέων επιστημόνων, με μια κουβέντα στο τηλέφωνο ή στο σπίτι του.
Γνωρίζοντας τον Γιώργο Πατρώνο πολλά χρόνια τολμώ να ομολογήσω κι εγώ, μαζί με χιλιάδες άλλους φοιτητές του, ότι δάσκαλος γεννήθηκε και δάσκαλος παραμένει μέχρι σήμερα. Κατά συνέπεια ο τίτλος του Άρχοντα Διδασκάλου του Ευαγγελίου δικαίως αποδίδεται σε κάποιον που διδάσκει με τη ζωή του. Σε κάποιον που διδάσκει με αγάπη και πόνο ψυχής υπογραμμίζοντας την προτεραιότητα που πάντοτε δίνει η Εκκλησία στην κατήχηση και στην προσφορά του Ευαγγελικού Λόγου.

Άξιος!

Έτη πολλά Δάσκαλε!

Τις φωτογραφίες που ακολουθούν «τράβηξε» και επιμελήθηκε ο αδελφός μου, Συντηρητής Έργων Τέχνης, Γιώργος Μουστάκης

Λίγες σκέψεις με αφορμή τη Σύναξη των Προκαθημένων στην Κωνσταντινούπολη

Ετικέτες

Αντιόχεια, Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, απ. Πέτρος, απ. Παύλος, ενότητα Εκκλησίας, ιουδαϊσμός

Διαβάζοντας τις ειδήσεις που μας έρχονται από το σεβαστό Φανάρι για τη Σύναξη των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών και παρακολουθώντας ποικίλα σχόλια και ανάλογες αντιδράσεις στα ηλεκτρονικά μέσα γεννήθηκαν στο μυαλό μου λίγες σκέψεις τις οποίες επιθυμώ να μοιραστώ μαζί σας.

Ένα από τα θέματα που, εν παρόδῳ, ετέθη στη Σύναξη αυτή είναι αυτό των πολλών εθνικών δικαιοδοσιών σε μία πόλη.

Η αφορμή που δόθηκε από τη συζήτηση για τον τίτλο του επισκόπου του Πατριαρχείου Αντιοχείας, ο οποίος φέρει τον τίτλο «Μπουένος Άιρες», παρά την ύπαρξη επισκόπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την πόλη αυτή με τον ίδιο τίτλο, μου θύμισε ένα παρόμοιο πρόβλημα που ξέσπασε στην Αντιόχεια το Μάρτιο του 49 μ.Χ., μόλις λίγους μήνες μετά την Αποστολική Σύνοδο, που μάλλον πρέπει να την τοποθετήσουμε το Δεκέμβριο του 48 μ.Χ.. Μετά την Αποστολική σύνοδο οι δύο απόστολοι, ο απ. Πέτρος και ο απ. Παύλος συναντήθηκαν στην μεγάλη πόλη της Αντιόχειας. Ο μεν απ. Παύλος πήγε σε αυτή αμέσως μετά τη Σύνοδο, καθώς αποτελούσε το κέντρο για τις ιεραποστολικές του εξορμήσεις, ο δε απ. Πέτρος την επισκέφθηκε, μάλλον περαστικός στο δρόμο του προς τη Μικρά Ασία, όπου γνωρίζουμε ότι άσκησε ιεραποστολικό έργο.

Όταν ο απ. Πέτρος έφθασε στην πόλη, διαμαρτυρήθηκαν οι χριστιανοί που προ της βαπτίσεώς τους ήταν Ιουδαίοι ως προς τη θρησκεία, ότι δεν μπορούν να συντρώγουν με απερίτμητους, καθώς οι τελευταίοι ήταν ακάθαρτοι σύμφωνα με το νόμο. Ο απ. Πέτρος παρασύρθηκε και τους επέτρεψε να τρώγουν μόνοι τους, για να μην δημιουργούνται προβλήματα στην Εκκλησία.

Μόλις το έμαθε ο απ. Παύλος αντέδρασε έντονα με ευθύτητα και παρρησία. Στην προς Γαλάτας επιστολή του και πιο συγκεκριμένα στους στίχους 11-14 του δευτέρου κεφαλαίου της επιστολής περιγράφει το περιστατικό:

Ο απ. Πέτρος από την έλευσή του στην Αντιόχεια μέχρι την άφιξη κάποιων Ιουδαίων από την Ιερουσαλήμ έτρωγε χωρίς πρόβλημα με τους εξ εθνών πιστούς. Μόλις έφτασαν οι Ιουδαίοι αναστάτωσαν την χριστιανική κοινότητα της Αντιόχειας επιμένοντας ότι δεν πρέπει να συνεχίσουν να συντρώγουν με απερίτμητους, αλλά να προχωρήσουν στη σύσταση δικής τους ομάδας. Ο απ. Παύλος μόλις διαπίστωσε αυτή την κατάσταση κατηγόρησε τον απ. Πέτρο και αυτούς που είχαν συστήσει τα ξεχωριστά γεύματα για υποκρισία λέγοντας ότι «οὐκ ὀρθοποδοῦσιν πρὸς τὴν ἀλήθειαν τοῦ εὐαγγελίου» (Γαλ. 2:14).

Η έντονη αντίδραση του απ. Παύλου εκ πρώτης όψεως φαίνεται ακατανόητη. Αν όμως μελετήσουμε αυτό και άλλα κείμενα θα διαπιστώσουμε ότι είναι πλήρως δικαιολογημένη. Η καθιέρωση ξεχωριστών γευμάτων θα σήμαινε ότι η Εκκλησία αποδεχόταν ανάμεσα στους ανθρώπους, και πιο συγκεκριμένα στους πιστούς της, αιτίες διάκρισης. Θα έκρινε κάποιους ανθρώπους ως καθαρούς και κάποιους ως ακάθαρτους. Θα ανεχόταν τη λογική του ιουδαϊσμού, ο οποίος δεχόταν την ύπαρξη αιρέσεων στους κόλπους του, αρκεί τα μέλη τους να αποδέχονταν την εξουσία του Μεγάλου Συνεδρίου και να τηρούσαν το Νόμο. Θα υπέκυπτε σε φυλετικές πιέσεις και θα προχωρούσε σε ανάλογες διακρίσεις.

Αν και το πρόβλημα φαίνεται δευτερεύον στην πραγματικότητα δεν ήταν. Αντιθέτως ήταν εξαιρετικά σημαντικό και είχε σχέση με την αυτόνομη ύπαρξη της Εκκλησίας και τη δυνατότητά της να λειτουργεί ως ταμειούχος της χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Για το λόγο αυτό ο απ. Παύλος το συνδυάζει με την απομάκρυνση από την Αλήθεια του Ευαγγελίου.

Αν επικρατούσε η λογική των διαχωρισμών, η Εκκλησία θα μετατρεπόταν σε μία ενδοϊουδαϊκή ομάδα, η οποία θα είχε κάποιες διαφορετικές απόψεις, αλλά πάνω από όλα θα σεβόταν, θα τηρούσε και θα υποτασσόταν στο νόμο. Το «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος καὶ Ἕλλην» θα είχε παραμεριστεί και θα είχε αχρηστευθεί.

Στην περίπτωση των εθνικών δικαιοδοσιών, ή της προτεραιότητας του έθνους έναντι της Εκκλησίας, όπως φέρεται ότι δήλωσε ο Πατριάρχης της Ρωσίας κ. Κύριλλος, το πρόβλημα είναι ανάλογο: ένα επιμέρους χαρακτηριστικό, η θρησκεία και η φυλετική καταγωγή, γίνεται αιτία διάσπασης του Σώματος των πιστών. Η διάσπαση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς διαλύει τον ιστό συνοχής των πιστών της Εκκλησίας που είναι η μία ευχαριστία υπό τον πρώτο, τον επίσκοπο της κάθε περιοχής.

Φανταστείτε, κατά την αποστολική εποχή, να είχαμε στην Αντιόχεια άλλον επίσκοπο για τους Έλληνες ως προς την καταγωγή πιστούς, άλλον για τους Συρίους, άλλον για τους Ιουδαίους, άλλον για τους Ρωμαίους και πάει λέγοντας . . .

Αυτή η πρακτική είχε καθιερωθεί στον ιουδαϊσμό, καθώς υπήρχαν διαφορετικές συναγωγές ανάλογα με την εθνική ή την κοινωνική προέλευση των μελών τους. Χαρακτηριστικό και διαφωτιστικό για τη λογική του ιουδαϊσμού είναι το χωρίο Πράξεων 6:9 στο οποίο περιγράφεται η σχετική κατάσταση, η οποία είχε καθιερωθεί ακόμη και στην Ιερουσαλήμ. Το χωρίο αυτό αναφέρεται σε κάποιους που προέρχονταν «ἐκ τῆς συναγωγῆς τῆς λεγομένης Λιβερτίνων (= των απελευθέρων) καὶ Κυρηναίων καὶ Ἀλεξανδρέων καὶ τῶν ἀπὸ Κιλικίας καὶ Ἀσίας». Οι απελεύθεροι, λοιπόν, πήγαιναν στη συναγωγή των «απελευθέρων», οι Κυρηναίοι στη συναγωγή των Κυρηναίων και ούτω καθ’ εξής.

Ας μην επιτρέψουμε αυτού του είδους τα κριτήρια να εισχωρήσουν στη λογική της ορθοδοξίας, καθώς γνωρίζουμε ότι οι απόστολοι χωρίς δισταγμό τα καταδίκαζαν. Ας θυμηθούμε τα λόγια του απ. Παύλου στην Κόρινθο, όταν η τοπική Εκκλησία αντιμετώπισε εσωτερικό πρόβλημα διαιρέσεως ανάλογα με το ποιος ήταν ο ποιμένας και ο κατηχητής του κάθε πιστού. Ας οραματισθούμε την ενότητα και όχι την προβολή των συμφερόντων μας. Ας επιμείνουμε στο κοινό ποτήριο και όχι στα εθνικά ή εθνικιστικά «συμφέροντά» μας.

Ας στηρίξουμε, τέλος, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο δίνει τον αγώνα του με ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες ευρισκόμενο «ἐν αἰχμαλωσίᾳ».

Επίκαιρες με την πνευματική ευκαιρία της επερχόμενης μεγάλης ημέρας της Κυριακής της Ορθοδοξίας σκέψεις. Ας την εορτάσουμε όπως ταιριάζει!

 Καλή υπόλοιπη Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή!

 Υ.Γ. Τα προβλήματα της περικοπής Γαλάτας 2:11-14 και τα σχετικά με τη στάση των δύο αποστόλων στο περιστατικό που περιγράφεται σε αυτή, τα οποία εδώ εθίγησαν με μεγάλη συντομία, αναλύονται και παρουσιάζονται στη διδακτορική μου διατριβή με τίτλο «Πέτρος και Παύλος στην Αντιόχεια. Ιστορική και ερμηνευτική προσέγγιση» (ΕΚΠΑ, 2011).

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος για την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή

Ετικέτες

Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, Εκκλησία, Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, μήνυμα

Με τον Εσπερινό της Συγνώμης, το απόγευμα της Κυριακής, ξεκινά για μία ακόμη χρονιά η περίοδος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Όπως κάθε χρόνο και εφέτος ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος απέστειλε στο πλήρωμα της ς ένα ενδιαφέρον θεολογικό κείμενο, το οποίο κάνει πολλές αναφορές στη σύγχρονη κρίση και στην κατάσταση η οποία έχει διαμορφωθεί εξαιτίας της.

Το μήνυμα του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου είναι μήνυμα ελπίδας και αγάπης και για το λόγο αυτό το αναδημοσιεύουμε.

Καλή Σαρακοστή!

 

 ΛΟΓΟΣ ΚΑΤΗΧΗΤΗΡΙΟΣ

ΕΠΙ Τῌ ΕΝΑΡΞΕΙ

ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ

ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΧΑΡΙΣ ΕΙΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ,

ΠΑΡ’ HΜΩΝ ΔΕ ΕΥΧΗ, ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ

 

«Περιχαρῶς δεξώμεθα πιστοί, τὸ θεόπνευστον διάγγελμα τῆς νηστείας».

 

Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ,

 

Κατὰ τὸν τελευταῖον καιρὸν παρατηρεῖται μία ἔξαρσις ἀνησυχιῶν. Πολλὰ προβλήματα ἀναφύονται. Ὁ κόσμος ὑποφέρει καὶ ζητεῖ βοήθειαν. Διερχόμεθα πράγματι μίαν γενικωτέραν δοκιμασίαν. Ἄλλοι τὴν ὀνομάζουν ὕφεσιν οἰκονομικήν, ἄλλοι κρίσιν πολιτικήν. Δι᾿ ἡμᾶς εἶναι ἐκτροπὴ πνευματική. Καὶ ὑπάρχει θεραπεία. Πολλαὶ λύσεις δίδονται καὶ ἀπόψεις ἀκούγονται. Ἀλλὰ τὰ προβλήματα παραμένουν. Ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται ἐγκαταλελειμμένος καὶ μόνος. Ἀγνοεῖται ἡ βαθυτέρα φύσις του. Παραμένει εἰς τὴν κατήφειαν τῆς ἀσαφείας καὶ τῆς ἀπογνώσεως.

Αἱ προτεινόμεναι λύσεις, ὁποιανδήποτε κατεύθυνσιν ἢ ἔκβασιν καὶ ἂν ἔχουν, δὲν λυτρώνουν τὸν ἄνθρωπον, διότι ἐκ προοιμίου τὸν ἀφήνουν δέσμιον τῆς φθορᾶς καὶ τοῦ θανάτου. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ Θεάνθρωπος Κύριος, ὁ ἐλευθερωτὴς τῶν ψυχῶν ἡμῶν. Εἰσερχόμενος ὁ ἄνθρωπος εἰς τὸν χῶρον τῆς Ἐκκλησίας εἰσέρχεται εἰς τὸ κλῖμα τῆς θείας παρακλήσεως, τῆς συμφιλιώσεως τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς. Ἔρχεται εἰς τὰ ἴδια. Ἠρεμεῖ τὸ πνεῦμα του. Εὑρίσκει ἕν οὐράνιον κάλλος καὶ μίαν ὡριμότητα πνευματικὴν «εὐωδίας ἐνθέου πληροῦσαν πέρατα κόσμου».Ἡ Ἐκκλησία γνωρίζει ὅλα ὅσα ὑποφέρομεν. Καὶ ἔχει τὴν δύναμιν νὰ μᾶς ἐλευθερώσῃ. Μᾶς καλεῖ εἰς μετάνοιαν. Δὲν ὡραιοποιεῖ τὸ ψεῦδος οὔτε ἀποκρύπτει τὰ δεινά. Λέγει ὅλην τὴν ἀλήθειαν. Καὶ προτρέπει τὸν ἄνθρωπον νὰ ἀντικρύσῃ τὴν πραγματικότητα ὡς ἔχει. Νὰ συνειδητοποιήσωμεν ὅτι εἴμεθα γῆ καὶ σποδός.

Εἰς τὸν Μέγαν Κανόνα τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου γίνεται λόγος διὰ τὰ δάκρυα τῆς μετανοίας καὶ τὸν κλαυθμὸν τοῦ πένθους, τὸν πόνον τῶν τραυμάτων. Ἀλλὰ ἀκολουθεῖ ἡ ἀνάπαυσις τῆς ψυχῆς καὶ ἡ ὑγεία τοῦ πνεύματος. Ὑπάρχει ὁ Πλάστης καὶ Σωτὴρ ἡμῶν. Ἐκεῖνος διὰ τὸ πλῆθος τοῦ ἐλέους Του μᾶς ἐτοποθέτησεν εἰς τὸ μεθόριον τῆς ἀφθαρσίας καὶ τῆς θνητότητος. Δὲν μᾶς ἐγκατέλειψεν. Ἦλθε καὶ μᾶς ἔσωσε. Κατέλυσε τῷ Σταυρῷ Του τὸν θάνατον. Ἐχαρίσατο ἡμῖν τὴν ἀφθαρσίαν τῆς σαρκός.

Ἐφ᾿ ὅσον εἴμεθα σύμφυτοι τοῦ Χριστοῦ, διατὶ ταρασσόμεθα ματαίως; Διατὶ δὲν προστρέχομεν εἰς Αὐτόν; Ἡ Ἐκκλησία δὲν σχολιάζει τὴν φθορὰν οὔτε μᾶς ἐγκαταλείπει εἰς αὐτήν. Γνωρίζει τὰς βαθυτέρας ἐφέσεις τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἔρχεται ὡς ἀρωγὸς καὶ λυτρωτὴς ἡμῶν. Ἔχομεν ἀνάγκην τῆς τροφῆς. Ἀλλ᾿ «οὐκ ἐπ᾿ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος» (Ματθ. δ΄ 4). ῎Εχομεν ἀνάγκην τῆς πνευματικῆς κατανοήσεως, ἀλλὰ δὲν εἴμεθα ἀσώματοι. Εἰς τὴν Ἐκκλησίαν εὑρίσκομεν τὸ πλήρωμα τῆς ζωῆς καὶ τῆς κατανοήσεως ὡς θεανθρωπίνην ἰσορροπίαν. Μακρὰν τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος ἐξαχρειοῦται καὶ διαφθείρεται. Ἐκεῖ ὅπου ἀφθονοῦν τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ καὶ θεοποιεῖται ἡ σπατάλη, εὐδοκιμοῦν οἱ πειρασμοὶ τῶν σκανδάλων καὶ ἡ σύγχυσις τῆς σκοτώσεως.

Ἐκεῖ ὅπου μὲ δέος ζῇ ὁ ἄνθρωπος καὶ δέχεται τὰ πάντα μὲ εὐχαριστίαν καὶ εὐγνωμοσύνην, ὅλα ἁγιάζονται. Τὸ ὀλίγον εὐλογεῖται ὡς ἀρκετόν, καὶ τὸ φθαρτὸν ἐνδύεται τὴν αἴγλην τῆς ἀφθαρσίας. Ἀπολαμβάνει ὁ ἄνθρωπος τὸ πρόσκαιρον ὡς δῶρον Θεοῦ. Καὶ τρέφεται μὲ τὸν ἀρραβῶνα τῆς μελλούσης ζωῆς ἀπὸ σήμερον. Ὄχι μόνον λύνονται τὰ προβλήματα, ἀλλὰ καὶ οἱ πόνοι τῶν δοκιμασιῶν μεταβάλλονται εἰς δύναμιν ζωῆς καὶ ἀφορμὴν δοξολογίας. Ὅταν αὐτὸ συμβῇ ἐντὸς ἡμῶν∙ ὅταν ὁ ἄνθρωπος εὑρίσκῃ τὴν προσωπικήν του ἀνάπαυσιν καὶ σωτηρίαν διὰ τῆς παρακαταθέσεως τῶν πάντων Χριστῷ τῷ Θεῷ, τότε φωτίζεται ὁ νοῦς του. Γνωρίζει τὸν ἑαυτόν του καὶ τὸν κόσμον ὅλον. Ἔχει ἐμπιστοσύνην εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Δυνατοῦ. Αὐτὸ τὸ γεγονὸς τὸν ἴδιον τὸν πιστὸν στηρίζει. Καὶ μεταδίδεται δι᾿ ἀοράτου ἀκτινοβολίας ὡς ἐνίσχυσις πρὸς ὅλους τοὺς πεινῶντας καὶ διψῶντας τὴν ἀλήθειαν.

Ὁ κόσμος ὅλος ἔχει ἀνάγκην τῆς σωτηρίας ἀπὸ τὸν Δημιουργὸν καὶ Πλάστην του. Ὁ κόσμος ὅλος ἔχει ἀνάγκην ἀπὸ τὴν παρουσίαν τῆς πίστεως καὶ τὴν κοινωνίαν τῶν Ἁγίων. Ἂς εὐχαριστήσωμεν τὸν Κύριον καὶ Θεὸν ἡμῶν δι᾿ ὅλας τὰς εὐεργεσίας Του, καὶ διὰ τὴν παροῦσαν περίοδον τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς.

Ἰδοὺ καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ καιρὸς μετανοίας.

Εἴθε νὰ διαπλεύσωμεν τὸ τῆς Νηστείας πέλαγος διὰ συντριβῆς καὶ ἐξομολογήσεως, ὥστε νὰ φθάσωμεν εἰς τὴν ἄληκτον χαρὰν τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἰς τὸν Ὁποῖον πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

                                                                 Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ,βιβ´

                                                                          + Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος

       διάπυρος πρὸς Θεὸν εὐχέτης πάντων ὑμῶν