Ετικέτες
σταυροειδές βαπτιστήριο, σύνθρονο, τρίκλιτη βασιλική, Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Μαστιχάρι, Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, Παλαιοχριστιανική Βασιλική, κιβώριο
Τὴν Κυριακὴ 28 Σεπτεμβρίου τελέστηκε στὴν παλαιοχριστιανικὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου στὸ Μαστιχάρι τῆς Κῶ, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἕνα πραγματικὸ κόσμημα γιὰ τὸ νησί, Ἀρχιερατικὸς Ἑσπερινὸς χοροστατοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου καὶ Νισύρου κ. Ναθαναὴλ.
Παρὰ τὶς δυσμενεῖς καιρικὲς συνθῆκες πολλοὶ ἦταν αὐτοὶ ποὺ συμμετεῖχαν προσευχόμενοι μὲ κατάνυξη σὲ αὐτὴ τὴν πνευματικὴ ἐμπειρία «προσφέροντας ἀγαλλίαση στὶς ψυχὲς ὅσων οἰκοδόμησαν καὶ φρόντισαν τὸν ἱερὸ αὐτὸ ναό», ὅπως σημείωσε στὶς εὐχὲς του ὁ Σεβασμιώτατος.
Τὸν Σεβασμιώτατο κατὰ τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καὶ τὴν Ἀρτοκλασία πλαισίωσαν ὁ Πανοσ. Ἀρχιμ. Χρυσόστομος Πίτσης, Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κώου καὶ Νισύρου, ὁ Αἰδεσ. Πρωτοπρ. Ἰωάννης Διακοπαναγιώτης, Γενικὸς Ἀρχιερατικὸς Ἐπίτροπος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κώου καὶ Νισύρου, ὁ Αἰδεσ. Οἰκον. Ἰωάννης Περαντωνάκης, Ἀρχιερατικὸς Ἐπίτροπος Καρδαμαίνης, Ἀντιμαχείας, Μαστιχαρίου καὶ Κεφάλου, ὁ Αἰδεσ. Πρωτοπρ. Δημήτριος Μιχαλόπουλος, Στρατιωτικὸς Ἱερέας τῆς 80 ΑΔΤΕ, ὁ πρεσβ. Ἀντώνιος Κασιώτης καὶ ὁ πρεσβ. Νικόλαος Γρύλλης, ὁ ἐφημέριος τοῦ Μαστιχαρίου, ὁ ὁποῖος μὲ τὴ βοήθεια τῆς ἐπιτροπῆς τῆς ἐνορίας Εὐαγγελιστρίας Μαστιχαρίου, ἀνέλαβε τὴ περιποίηση καὶ διαμόρφωση τοῦ χώρου, ἀλλὰ καὶ τὴν προετοιμασία τοῦ κεράσματος ποὺ προσεφέρθη στοὺς προσκυνητές. Ἀνάμεσα στοὺς προσκυνητὲς ἦταν καὶ ὁ κ. Νικόλαος Μυλωνᾶς, Πρόεδρος τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου τοῦ Δήμου Κῶ.
Ἡ σημαντικότατη αὐτὴ τρίκλιτη βασιλική, μὲ διαστάσεις 20 ἐπὶ 15 μέτρα περίπου, ἀνεσκάφη κατὰ τὴ δεκαετία 1950-1960 ἀπὸ τὸν καθηγητὴ Ἀναστάσιο Ὀρλάνδο. Οἱ ἀρχαιολόγοι τοποθετοῦν τὴν ἀνέγερσή του ἀνάμεσα στοὺς σεισμοὺς τοῦ 469 καὶ 554 μ.Χ. ποὺ κατέστρεψαν σχεδὸν ὅλα τὰ παλαιοχριστιανικὰ κτίσματα τοῦ νησιοῦ.
Καθώς, σύμφωνα μὲ τὴ συνήθεια τῆς ἐποχῆς, οἱ περισσότεροι πιστοὶ βαπτίζονταν ἐνήλικες, στὴ βόρεια πλευρὰ τοῦ ἱεροῦ ναοῦ ὑπάρχει μεγάλο σταυροειδὲς βαπτιστήριο, μὲ προθάλαμο πρὸς τὰ δυτικά. Ἀντιστοίχως, στὴ νότια πλευρὰ ὑπάρχει τὸ διακονικό, τὸ ὁποῖο εἶχε τρεῖς διαφορετικοὺς χώρους-δωμάτια γιὰ τὴν ἔνδυση τῶν κληρικῶν καὶ τὴν φύλαξη τῶν ἀμφίων τους, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν τακτοποίηση καὶ φύλαξη τῶν σκευῶν τοῦ ναοῦ. Ὁ χῶρος αὐτὸς λέγεται και σκευοφυλάκιο.
Στὸ Ἱερὸ Βῆμα ὑπάρχει τὸ σύνθρονο, στὸ κέντρο τοῦ ὁποίου, καθόταν ὁ Ἐπίσκοπος μὲ τοὺς ἱερεῖς δεξιὰ καὶ ἀριστερά του κατὰ τὴν τέλεση τῶν ἱερῶν μυστηρίων. Μάλιστα, πρέπει νὰ τονίσουμε ὅτι κατὰ τὴν παλαιοχριστιανικὴ ἐποχὴ οἱ κληρικοὶ λειτουργοῦσαν στραμμένοι πρὸς τὸ λαὸ καὶ ὄχι μὲ τὸ πρόσωπο πρὸς τὴν ἀνατολὴ ὅπως γίνεται σήμερα. Ἡ Ἁγία Τράπεζα τοῦ ναοῦ εἶχε «κιβώριο» -δηλαδὴ ἕνα κουβούκλιο ἐπάνω ἀπὸ αὐτή- οἱ βάσεις τῶν τεσσάρων κιόνων τοῦ ὁποίου διακρίνονται ἀκόμη. Τὰ τρία κλίτη τοῦ ναοῦ χωρίζονται μεταξύ τους ἀπὸ δύο σειρὲς ἐννέα κιόνων, ἐνῶ στὴ δυτικὴ πλευρὰ τοῦ ναοῦ ὑπάρχει νάρθηκας μὲ διαστάσεις 15 ἐπὶ 5 μέτρα περίπου. Ἐνδιαφέρον παρουσιάζει ἡ σκάλα ποὺ κατὰ τὸ παρελθὸν ὁδηγοῦσε στὸν γυναικωνίτη καὶ σώζεται μέχρι ἑνὸς σημείου.
Σὲ ἄριστη κατάσταση διατηρεῖται τὸ βαπτιστήριο τοῦ συγκροτήματος. Ἔχει πέντε κόγχες καὶ στὸ μέσον κολυμβήθρα σὲ σχῆμα σταυροῦ. Στὴν κόγχη ποὺ βρίσκεται στὰ ἀνατολικὰ κατὰ τὴν τέλεση τοῦ μυστηρίου τοῦ βαπτίσματος καθόταν ὁ Ἐπίσκοπος. Ἀμέσως μετὰ τὴν ὁλοκλήρωσή του οἱ νεοφώτιστοι μὲ τοὺς λευκοὺς χιτώνες, κρατώντας ἀναμμένες λαμπάδες, εἰσέρχονταν στὸ ναὸ καὶ συμμετεῖχαν, γιὰ πρώτη φορὰ στὴ ζωή τους στὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Συνήθως οἱ βαπτίσεις τελοῦνταν τὸ βράδυ τῆς Ἀναστάσεως, μετὰ ἀπὸ μακρὰ προετοιμασία καὶ προσεκτικὴ κατήχηση.
Τὰ ψηφιδωτά, τὰ ὁποῖα καλύπτουν τὸ δάπεδο ὅλων τῶν χώρων τοῦ ἱεροῦ ναοῦ ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὸ τοῦ προθαλάμου τοῦ βαπτιστηρίου καὶ τοῦ νάρθηκα, εἶναι μεγάλης καλλιτεχνικῆς ἀξίας. Οἱ ἀρχαιολόγοι ὑπολογίζουν ὅτι κατὰ τὴν ἐποχὴ ποὺ κατασκευάστηκε ὁ ναὸς εἶχαν ἔκταση 400 τετραγωνικῶν μέτρων. Γιὰ τὴν κατασκευή τους, ἐκτὸς ἀπὸ πετρώματα τῆς περιοχῆς καὶ χρωματισμένο γυαλὶ χρησιμοποιήθηκαν ψηφίδες μὲ λεπτὰ φύλλα χρυσοῦ καὶ ἀσημιοῦ.
Παρὰ τὸ ὅτι ὁ ναὸς δὲν διασώζεται ἀκέραιος στὴ συνείδηση τῶν Κώων τὸ σημεῖο παραμένει πάντοτε ἱερὸ καὶ γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ συχνότατα, ἰδιαίτερα κατὰ τὴν περίοδο τῶν ἀγροτικῶν ἐργασιῶν, ὁπότε ἔμεναν στὰ κτήματα ποὺ τὸν περιστοίχιζαν, προσκαλοῦσαν ἱερεῖς τῆς περιοχῆς καὶ τελοῦσαν ὑπαιθρίως μὲ πίστη καὶ κατάνυξη τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Εὐελπιστοῦμε ὅτι ἡ θαυμάσια αὐτὴ πρωτοβουλία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κώου καὶ Νισύρου θὰ συνεχιστεῖ καὶ στὰ ἑπόμενα χρόνια, ὥστε ἀφενὸς νὰ ἀναδειχθεῖ ἕνα μνημεῖο τέτοιας θρησκευτικῆς καὶ ἱστορικῆς ἀξίας καὶ ἀφετέρου οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς καὶ τοῦ νησιοῦ, ἀλλὰ καὶ οἱ πολυάριθμοι ἐπισκέπτες, νὰ τὸ προσεγγίσουν μὲ ἀγάπη καὶ σεβασμὸ ὡς ἕναν ζωντανὸ τόπο λατρείας.
