Ἑσπερινός στήν παλαιοχριστιανική βασιλική τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου στό Μαστιχάρι τῆς Κῶ

Ετικέτες

σταυροειδές βαπτιστήριο, σύνθρονο, τρίκλιτη βασιλική, Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Μαστιχάρι, Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, Παλαιοχριστιανική Βασιλική, κιβώριο

Τὴν Κυριακὴ 28 Σεπτεμβρίου τελέστηκε στὴν παλαιοχριστιανικὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου στὸ Μαστιχάρι τῆς Κῶ, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἕνα πραγματικὸ κόσμημα γιὰ τὸ νησί, Ἀρχιερατικὸς Ἑσπερινὸς χοροστατοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου καὶ Νισύρου κ. Ναθαναὴλ.

Παρὰ τὶς δυσμενεῖς καιρικὲς συνθῆκες πολλοὶ ἦταν αὐτοὶ ποὺ συμμετεῖχαν προσευχόμενοι μὲ κατάνυξη σὲ αὐτὴ τὴν πνευματικὴ ἐμπειρία «προσφέροντας ἀγαλλίαση στὶς ψυχὲς ὅσων οἰκοδόμησαν καὶ φρόντισαν τὸν ἱερὸ αὐτὸ ναό», ὅπως σημείωσε στὶς εὐχὲς του ὁ Σεβασμιώτατος.

Τὸν Σεβασμιώτατο κατὰ τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καὶ τὴν Ἀρτοκλασία πλαισίωσαν ὁ Πανοσ. Ἀρχιμ. Χρυσόστομος Πίτσης, Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κώου καὶ Νισύρου, ὁ Αἰδεσ. Πρωτοπρ. Ἰωάννης Διακοπαναγιώτης, Γενικὸς Ἀρχιερατικὸς Ἐπίτροπος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κώου καὶ Νισύρου, ὁ Αἰδεσ. Οἰκον. Ἰωάννης Περαντωνάκης, Ἀρχιερατικὸς Ἐπίτροπος Καρδαμαίνης, Ἀντιμαχείας, Μαστιχαρίου καὶ Κεφάλου, ὁ Αἰδεσ. Πρωτοπρ. Δημήτριος Μιχαλόπουλος, Στρατιωτικὸς Ἱερέας τῆς 80 ΑΔΤΕ, ὁ πρεσβ. Ἀντώνιος Κασιώτης καὶ ὁ πρεσβ. Νικόλαος Γρύλλης, ὁ ἐφημέριος τοῦ Μαστιχαρίου, ὁ ὁποῖος μὲ τὴ βοήθεια τῆς ἐπιτροπῆς τῆς ἐνορίας Εὐαγγελιστρίας Μαστιχαρίου, ἀνέλαβε τὴ περιποίηση καὶ διαμόρφωση τοῦ χώρου, ἀλλὰ καὶ τὴν προετοιμασία τοῦ κεράσματος ποὺ προσεφέρθη στοὺς προσκυνητές. Ἀνάμεσα στοὺς προσκυνητὲς ἦταν καὶ ὁ κ. Νικόλαος Μυλωνᾶς, Πρόεδρος τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου τοῦ Δήμου Κῶ.

Ἡ σημαντικότατη αὐτὴ τρίκλιτη βασιλική, μὲ διαστάσεις 20 ἐπὶ 15 μέτρα περίπου, ἀνεσκάφη κατὰ τὴ δεκαετία 1950-1960 ἀπὸ τὸν καθηγητὴ Ἀναστάσιο Ὀρλάνδο. Οἱ ἀρχαιολόγοι τοποθετοῦν τὴν ἀνέγερσή του ἀνάμεσα στοὺς σεισμοὺς τοῦ 469 καὶ 554 μ.Χ. ποὺ κατέστρεψαν σχεδὸν ὅλα τὰ παλαιοχριστιανικὰ κτίσματα τοῦ νησιοῦ.

Καθώς, σύμφωνα μὲ τὴ συνήθεια τῆς ἐποχῆς, οἱ περισσότεροι πιστοὶ βαπτίζονταν ἐνήλικες, στὴ βόρεια πλευρὰ τοῦ ἱεροῦ ναοῦ ὑπάρχει μεγάλο σταυροειδὲς βαπτιστήριο, μὲ προθάλαμο πρὸς τὰ δυτικά. Ἀντιστοίχως, στὴ νότια πλευρὰ ὑπάρχει τὸ διακονικό, τὸ ὁποῖο εἶχε τρεῖς διαφορετικοὺς χώρους-δωμάτια γιὰ τὴν ἔνδυση τῶν κληρικῶν καὶ τὴν φύλαξη τῶν ἀμφίων τους, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν τακτοποίηση καὶ φύλαξη τῶν σκευῶν τοῦ ναοῦ. Ὁ χῶρος αὐτὸς λέγεται και σκευοφυλάκιο.

Στὸ Ἱερὸ Βῆμα ὑπάρχει τὸ σύνθρονο, στὸ κέντρο τοῦ ὁποίου, καθόταν ὁ Ἐπίσκοπος μὲ τοὺς ἱερεῖς δεξιὰ καὶ ἀριστερά του κατὰ τὴν τέλεση τῶν ἱερῶν μυστηρίων. Μάλιστα, πρέπει νὰ τονίσουμε ὅτι κατὰ τὴν παλαιοχριστιανικὴ ἐποχὴ οἱ κληρικοὶ λειτουργοῦσαν στραμμένοι πρὸς τὸ λαὸ καὶ ὄχι μὲ τὸ πρόσωπο πρὸς τὴν ἀνατολὴ ὅπως γίνεται σήμερα. Ἡ Ἁγία Τράπεζα τοῦ ναοῦ εἶχε «κιβώριο» -δηλαδὴ ἕνα κουβούκλιο ἐπάνω ἀπὸ αὐτή- οἱ βάσεις τῶν τεσσάρων κιόνων τοῦ ὁποίου διακρίνονται ἀκόμη. Τὰ τρία κλίτη τοῦ ναοῦ χωρίζονται μεταξύ τους ἀπὸ δύο σειρὲς ἐννέα κιόνων, ἐνῶ στὴ δυτικὴ πλευρὰ τοῦ ναοῦ ὑπάρχει νάρθηκας μὲ διαστάσεις 15 ἐπὶ 5 μέτρα περίπου. Ἐνδιαφέρον παρουσιάζει ἡ σκάλα ποὺ κατὰ τὸ παρελθὸν ὁδηγοῦσε στὸν γυναικωνίτη καὶ σώζεται μέχρι ἑνὸς σημείου.

Σὲ ἄριστη κατάσταση διατηρεῖται τὸ βαπτιστήριο τοῦ συγκροτήματος. Ἔχει πέντε κόγχες καὶ στὸ μέσον κολυμβήθρα σὲ σχῆμα σταυροῦ. Στὴν κόγχη ποὺ βρίσκεται στὰ ἀνατολικὰ κατὰ τὴν τέλεση τοῦ μυστηρίου τοῦ βαπτίσματος καθόταν ὁ Ἐπίσκοπος. Ἀμέσως μετὰ τὴν ὁλοκλήρωσή του οἱ νεοφώτιστοι μὲ τοὺς λευκοὺς χιτώνες, κρατώντας ἀναμμένες λαμπάδες, εἰσέρχονταν στὸ ναὸ καὶ συμμετεῖχαν, γιὰ πρώτη φορὰ στὴ ζωή τους στὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Συνήθως οἱ βαπτίσεις τελοῦνταν τὸ βράδυ τῆς Ἀναστάσεως, μετὰ ἀπὸ μακρὰ προετοιμασία καὶ προσεκτικὴ κατήχηση.

Τὰ ψηφιδωτά, τὰ ὁποῖα καλύπτουν τὸ δάπεδο ὅλων τῶν χώρων τοῦ ἱεροῦ ναοῦ ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὸ τοῦ προθαλάμου τοῦ βαπτιστηρίου καὶ τοῦ νάρθηκα, εἶναι μεγάλης καλλιτεχνικῆς ἀξίας. Οἱ ἀρχαιολόγοι ὑπολογίζουν ὅτι κατὰ τὴν ἐποχὴ ποὺ κατασκευάστηκε ὁ ναὸς εἶχαν ἔκταση 400 τετραγωνικῶν μέτρων. Γιὰ τὴν κατασκευή τους, ἐκτὸς ἀπὸ πετρώματα τῆς περιοχῆς καὶ χρωματισμένο γυαλὶ χρησιμοποιήθηκαν ψηφίδες μὲ λεπτὰ φύλλα χρυσοῦ καὶ ἀσημιοῦ.

Παρὰ τὸ ὅτι ὁ ναὸς δὲν διασώζεται ἀκέραιος στὴ συνείδηση τῶν Κώων τὸ σημεῖο παραμένει πάντοτε ἱερὸ καὶ γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ συχνότατα, ἰδιαίτερα κατὰ τὴν περίοδο τῶν ἀγροτικῶν ἐργασιῶν, ὁπότε ἔμεναν στὰ κτήματα ποὺ τὸν περιστοίχιζαν, προσκαλοῦσαν ἱερεῖς τῆς περιοχῆς καὶ τελοῦσαν ὑπαιθρίως μὲ πίστη καὶ κατάνυξη τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας.

Εὐελπιστοῦμε ὅτι ἡ θαυμάσια αὐτὴ πρωτοβουλία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κώου καὶ Νισύρου θὰ συνεχιστεῖ καὶ στὰ ἑπόμενα χρόνια, ὥστε ἀφενὸς νὰ ἀναδειχθεῖ ἕνα μνημεῖο τέτοιας θρησκευτικῆς καὶ ἱστορικῆς ἀξίας καὶ ἀφετέρου οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς καὶ τοῦ νησιοῦ, ἀλλὰ καὶ οἱ πολυάριθμοι ἐπισκέπτες, νὰ τὸ προσεγγίσουν μὲ ἀγάπη καὶ σεβασμὸ ὡς ἕναν ζωντανὸ τόπο λατρείας.

Θυρανοίξια του Αγ. Γεωργίου Αρρεναγωγείου στην Κω

Ετικέτες

Άγιος Γεώργιος Αρρεναγωγείου Κω, Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Σεβ. Μητρ. Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ

Τό ἀπόγευμα τῆς Δευτέρας 7 Ἀπριλίου με τήν παρουσία πλήθους πιστῶν ἔγιναν ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κώου καί Νισύρου κ. Ναθαναήλ τά θυρανοίξια τοῦ πλήρως ἀνακαινισμένου Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Ἀρρεναγωγείου-Παλαιοῦ Μητροπολιτικοῦ πού βρίσκεται στό πάρκο πίσω ἀπό το Ἡρῶο τῆς πόλης τῆς Κῶ.

Ὁ σημαντικός καί ἱστορικός αὐτός ναός χρονολογεῖται στή μεταβυζαντινή περίοδο καί βρίσκεται μέσα στά τείχη τῆς ἱπποτικῆς πόλης, στή μετέπειτα συνοικία τῆς «Χώρας», ἡ ὁποία κατεστράφη ὁλοκληρωτικά ἀπό τό σεισμό τῆς 23^ης Ἀπριλίου 1933 καί ἔπειτα ἔγινε ἀρχαιολογικός χῶρος ἀπό τούς Ἰταλούς πού τότε κατεῖχαν τό νησί.

Εἶναι ἕνας σχεδόν τετράγωνος μονόχωρος ναός μέ ἡμικυκλική ἀψίδα μέ 8 κυκλικά καί 4 ὀρθογώνια παράθυρα πού δίνουν πλούσιο φῶς στό ἐσωτερικό.

Δίπλα στό ναό, στή βόρεια πλευρά του βρίσκεται ὁ τάφος τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κώου Γερασίμου (+1838) καί τῆς μητέρας του Ἀνθούλας, ἡ ὁποία χάθηκε τό 1811 στή μεγάλη ἐπιδημία πανώλης πού κράτησε ὡς τό 1814 καί ἔμεινε γνωστή ὡς τό «πρῶτο θανατικό».

Ὁ ναός για πολλά ἔτη, μέχρι τήν ἀνέγερση τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Νικολάου Κῶ, ὁ ὁποῖος καταστράφηκε στό σεισμό, διετέλεσε Μητροπολιτικός Ναός.

Τό 1842, μέ ἀπόφαση τοῦ Μητροπολίτου Κώου Κυρίλλου καί τῶν προκρίτων τῆς «Χώρας», ὁ ναός συνεισέφερε στά ἔξοδα τῆς «Ἀλληλοδιδακτικῆς Σχολῆς» τῆς Κῶ, ἡ ὁποία ἦταν σχολεῖο τῆς πρωτοβάθμιας ἐκπαίδευσης καί λειτουργοῦσε μέ τήν «ἀλληλοδιδακτική μέθοδο» σύμφωνα με τήν ὁποία, οἱ μαθητές τῶν τελευταίων τάξεων δίδασκαν τούς μαθητές τῶν πρώτων.

Τό 1882 ἱδρύθηκε ἡ Ἀστική Σχολή Ἀρρένων (Ἀρρεναγωγεῖο) σέ κτήριο δίπλα στό ναό. Στό ἰσόγειο λειτουργοῦσε τό σχολεῖο καί στον πρῶτο ὄροφο κατοικοῦσε ὁ ἐπίσκοπος τοῦ νησιοῦ. Τήν ἴδια περίοδο τήν φροντίδα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ ἀνέθεσε ἡ Ἱερά Μητρόπολη στήν οἰκογένεια τοῦ προκρίτου Ἀντωνίου Παντελόγλου. Ὁ ναός ἀνακαινίσθηκε ξανά τό 1892 μέ χορηγία τῆς Αἰκατερίνης Ἀντωνίου Παντελόγλου, συζύγου Ἀλεξίου Θυμανάκη.

Ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἦταν ἕνα ἀπό τά λίγα κτίρια τῆς πόλης πού διασώθηκαν ἀπό τόν καταστρεπτικό σεισμό τοῦ 1933, ὄχι ὅμως καί τό παρακείμενο κτήριο τοῦ Ἀρρεναγωγείου τό ὁποῖο καταστράφηκε ὁλοσχερῶς. Μάλιστα, ἐπειδή τήν ἡμέρα τοῦ σεισμοῦ ὁ ναός ἑόρταζε, λειτουργοῦσε σε αὐτόν ὁ Πατριαρχικός ἐπίτροπος τοῦ νησιοῦ, Ἀρχιμανδρίτης Φιλήμων Φωτόπουλος (οἱ Ἰταλοί κατακτητές δεν ἐπέτρεπαν τοποθέτηση νέου ἐπισκόπου).

Μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου τό κτίσμα τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ὑπέστη σημαντικές φθορές καί κατέστη ἐπιτακτική ἀνάγκη ἡ συντήρηση καί ἀνακαίνισή του. Για τό λόγο αὐτό, μέ φροντίδα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου καί Νισύρου κ. Ναθαναήλ ἔγιναν ἐκτεταμένες ἐργασίες ἀνακαίνισης ὥστε τό μνημεῖο νά ἀποδοθεῖ καί πάλι στούς πιστούς πλήρως ἀποκατεστημένο καί ἀνακαινισμένο.

Τέλος, νά σημειώσουμε ὅτι ἡ Ἱερά Μητρόπολις Κώου καί Νισύρου ἀφιέρωσε τό ἡμερολόγιο τοῦ ἔτους 2014 σέ αὐτόν τό ναό.

Αλέκος Μαρκόγλου: Ο ρόλος και ο σκοπός της παιδείας κατά τους Τρεις Ιεράρχες

Ετικέτες

Αλέκος Μαρκόγλου, Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Ομιλία Τριών Ιεραρχών

Μετά από παράκλησή μας ο Μαθηματικός κ. Αλέκος Μαρκόγλου, τέως Διευθυντής του «Ιπποκρατείου» Λυκείου Κω, συγγραφέας – ιστορικός, μας παραχώρησε το κείμενο της ομιλίας του στην εκδήλωση για τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών που πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της 30ης Ιανουαρίου στην Πνευματική Εστία της Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου.

Το παραθέτουμε αυτούσιο ευχαριστώντας τον κ. Μαρκόγλου για την παραχώρηση.

Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ

Σεβασμιώτατε,

Σεβαστοί Πατέρες,

Κύριε Δήμαρχε και Κύριε Πρόεδρε του Δημοτικού Συμβουλίου,

Κύριοι Δημοτικοί Σύμβουλοι,

Κύριε εκπρόσωπε του Ιπποκρατείου Ιδρύματος,

Κύριοι Δ/ντες και Κυρίες Δ/ντριες των Σχολείων Α/θμιας και Δ/θμιας Εκπ/σης της νήσου Κω,

Αγαπητοί Συνάδελφοι,

Αγαπητοί Μαθητές,

Αξιότιμοι Κυρίες και Κύριοι,

Εκείνος που επιχειρεί να μιλήσει για τους Τρεις Ιεράρχες ή να σκιαγραφήσει τη ζωή και το έργο τους, βρίσκεται μπροστά σε ανυπέρβλητες δυσκολίες. Όχι για το τι θα πρέπει να πει, αλλά για το τι επιτρέπεται να παραλείψει από μια ζωή τόσο υποδειγματική, μια ενεργητικότητα τόσο πολύπλευρη και μια συγγραφική δραστηριότητα τόσο πλούσια, όχι ενός, αλλά τριών ανδρών που αναδείχτηκαν πρωτοπόροι του πνεύματος και της αρετής. Για τον λόγο αυτό η σημερινή ομιλία μας, ως ταπεινό άρτυμα λόγου ενός εκπαιδευτικού, δεν μπορεί παρά να διακοσμήσει σεμνά τη σεπτή τους μνήμη και να επικεντρωθεί στο Ρόλο και το Σκοπό της Παιδείας κατά τους Τρεις Ιεράρχες. 

Η Εκκλησία μας εορτάζει και τιμά σήμερα τους Τρεις Μεγίστους Ιεράρχες: «τον μέγαν ιεροφάντορα Βασίλειον, τον θείον και θεορρήμονα Γρηγόριον και Ιωάννην τον χρυσούν την γλώτταν», και μας καλεί να «σκιρτήσωμεν αγαλλόμενοι εν τη πανδήμω πανηγύρει των διδασκάλων και καθηγητών της ιστορικής και φιλτάτης ημών νήσου». Η εορτή αυτή έχει ένα ξεχωριστό χαρακτήρα. Δε συνδέεται με ιστορικά γεγονότα και νικηφόρες πολεμικές αναμετρήσεις του Έθνους μας, αλλά με κατακτήσεις του στο χώρο του πνεύματος και της παιδείας. Μνημονεύει και τιμά το καλύτερο δείγμα του πνευματικού θησαυρού που διαθέτει ο Ορθόδοξος Ελληνισμός, όπως αυτό έχει κατοχυρωθεί στη συνείδηση της Εκκλησίας και της Πολιτείας.

Γύρω στον 11 ° αιώνα, στα χρόνια του Αλεξίου Κομνηνού, στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε μεγάλη διαμάχη στους εκκλησιαστικούς και πνευματικούς κύκλους. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη, χωρίστηκαν και αλληλοσυγκρούονταν μεταξύ τους για το ποιος Ιεράρχης ήταν ο σπουδαιότερος και ωφέλησε περισσότερο την Εκκλησία. Έφθασαν μάλιστα, στο σημείο να χωριστούν και σε παρατάξεις, στους Βασιλίτες, αυτούς δηλαδή που υποστήριζαν το Μέγα Βασίλειο, στους Γρηγορίτες, αυτούς που τάσσονταν υπέρ του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και τους Ιωαννίτες, αυτούς που θεωρούσαν τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο ως τον αξιότερο Ιεράρχη και Πατέρα της Εκκλησίας αντί των άλλων δύο. Οι Βασιλίτες, οι Γρηγορίτες, και οι Ιωαννίτες, δημιούργησαν μεγάλη αναστάτωση στην Κωνσταντινούπολη σε σημείο που διασάλευαν όχι μόνο την Εκκλησιαστική, αλλά και τη δημόσια τάξη. Τη λύση στο πρόβλημα έδωσε ο μητροπολίτης Ευχαΐτων Ιωάννης Μαυρόπους, ο οποίος πρότεινε τον κοινό εορτασμό τους, συνθέτοντας μάλιστα τμήμα της ακολουθίας για τους Τρεις Αγίους της Εκκλησίας. Από τότε, ορίστηκε η 30η Ιανουαρίου ως η ημέρα μνήμης των Τριών Ιεραρχών, αφού ο Ιανουάριος είναι ο μήνας, όπου και οι τρεις εορτάζουν.

Έξι αιώνες αργότερα, το 1826, ο Άγγλος ευγενής Δημήτριος Φρειδερίκος Γκίλφορντ, βαπτισμένος Ορθόδοξος Χριστιανός, ιδρυτής της Ιονίου Ακαδημίας στην Κέρκυρα, του πρώτου ουσιαστικά Ελληνικού Πανεπιστημίου, καθιέρωσε μαζί με τον καθηγητή Κωνσταντίνο Τυπάλδο, τον μετέπειτα ιδρυτή της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, την ημέρα της εορτής των Τριών Ιεραρχών ως ημέρα αφιερωμένη στην Ελληνική Επτανησιακή Παιδεία. Δεκαέξι χρόνια αργότερα, το 1842 η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών καθιέρωσε την εορτή των Τριών Ιεραρχών ως ημέρα αφιερωμένη στην Παιδεία και στα Γράμματα και στη συνέχεια η Ελληνική Πολιτεία όρισε η εορτή των τριών αυτών Οικουμενικών Διδασκάλων, να είναι η κατ’ εξοχήν εορτή όλων των Πνευματικών Ιδρυμάτων του Έθνους. Εκδήλωση-αφιέρωμα στη μνήμη των Τριών Αγίων Πατέρων με την καθολική συμμετοχή των εκπαιδευτικών της Κω, οργανώνει από το 2010 η Ιερά Μητρόπολη Κώου και Νισύρου στην αίθουσα της Πνευματικής Εστίας, την οποία εισήγαγε και καθιέρωσε ο εμπνευσμένος και δραστήριος προκαθήμενός της κ. Ναθαναήλ. 

Οι Τρεις Ιεράρχες έζησαν στον 4ο αιώνα, σε μια εποχή με δύσκολα προβλήματα: εκκλησιαστικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά. Η Εκκλησία μετά από αγώνες που κράτησαν τρεις περίπου αιώνες, εξήλθε νικήτρια. Το Διάταγμα των Μεδιολάνων έθεσε τέρμα στους διωγμούς και τα βασανιστήρια των Χριστιανών. Η Εκκλησία όμως είχε να παλέψει τώρα με ιδέες και κακοδοξίες που απειλούσαν να νοθεύσουν το ορθόδοξο δόγμα της. Πρωταγωνιστές σε αυτόν τον αγώνα αναδείχτηκαν οι τρεις μεγάλοι αυτοί Πατέρες, οι οποίοι με τη ζωή και το έργο τους, ξεκαθάρισαν τις χριστιανικές αλήθειες από ψευδολογίες και πλάνες και οργάνωσαν τη ζωή της Εκκλησίας. Η Εκκλησία στις μέρες τους λαμπρύνθηκε, έφτασε σε ύψη πνευματικής καρποφορίας και δίκαια ο αιώνας που έζησαν ονομάστηκε «χρυσός αιώνας της Ορθοδοξίας».

Προσεγγίζοντας κανείς τις θέσεις των Τριών Ιεραρχών στα θέματα παιδείας και αγωγής των νέων, συναντά στα κείμενά τους προβληματισμούς και προτάσεις, όμοιες με τις πλέον προωθημένες θέσεις της σύγχρονης Παιδαγωγικής επιστήμης. Δυστυχώς όμως, ακόμα παραμένουν άγνωστες, όχι απλά στο ευρύ κοινό αλλά και στον εκπαιδευτικό κόσμο.

Η παιδεία τους είναι ένα είδος ποιμαντικής αγωγής. Ο δάσκαλος είναι ποιμένας, κατευθύνει, οδηγεί, μεταδίδει ζωή, όχι μόνο γνώσεις. Έτσι παραδίδει τη σκυτάλη στους μαθητές του. Η παιδεία δεν είναι «στεγνή πολυμάθεια», αλλά κατά τον Βασίλειο, «ανατροφή μετ’ ευλαβείας και μετάληψις αγιότητος».

 Ο Ιωάννης Χρυσόστομος θεωρεί ότι πρωτεύοντα ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία παίζει η προσωπικότητα του δασκάλου καθώς επίσης και η σχέση του με τους μαθητές. Η σχέση δασκάλου-μαθητή πρέπει να είναι μια σχέση αγάπης και αλληλοσεβασμού. Το να αγαπά ο δάσκαλος το μαθητή και να αγαπιέται από αυτόν, «τὸ φιλεῖν καὶ φιλεῖσθαι», όπως ακριβώς λέει, είναι το στοιχείο εκείνο που βοηθά ουσιαστικά να γίνει αποδοτική η διδασκαλία. Ο καλός δάσκαλος κατά τον Χρυσόστομο εμπνέει, προσελκύει και πείθει. Δεν είναι εγωιστής, ούτε αλαζόνας, δε διακρίνεται για το εξουσιαστικό του ύφος, έχει πνεύμα μαθητείας, δεν περιαυτολογεί. Είναι ταπεινός, έχοντας συναίσθηση των ατελειών και αδυναμιών του. Γνωρίζει καλά «ότι η επιείκεια είναι πιο δυνατή από τη βία».

 Ο παιδαγωγός πρέπει να επιδεικνύει δημοκρατικό πνεύμα και να σέβεται τη γνώμη των μαθητών του. Απέναντί τους να είναι απλός, ειλικρινής, απονήρευτος, άδολος. Να αποφεύγει την ειρωνεία και την υποκρισία. Οι δάσκαλοι κατά τον Άγιο Πατέρα δεν πρέπει να είναι φορτικοί και πιεστικοί, αλλά φιλόστοργοι. Οφείλουν να υπερβάλλουν σε φιλοστοργία τους φυσικούς πατέρες. Ο λόγος του δασκάλου, λέει ο Χρυσόστομος πρέπει να είναι «λόγος ανθρώπου που διδάσκει παρά ελέγχει, που παιδαγωγεί παρά τιμωρεί, που βάζει τάξη παρά που διαπομπεύει, που διορθώνει παρά που επεμβαίνει στη ζωή του μαθητή».

 Τα βασικά στοιχεία της αληθινής παιδείας για τους Τρεις Ιεράρχες είναι: η αγάπη, η ελευθερία και ο σεβασμός του ανθρώπινου προσώπου. Και οι τρεις τονίζουν πως η σχέση παιδαγωγού-μαθητή είναι μια σχέση ελευθερίας και δημιουργίας. Ο διάλογος είναι το καλύτερο μέσο για να επιτευχθεί ο σκοπός της αγωγής. Η εξουσιαστικότητα και ο δογματισμός όχι μόνο δείχνουν έλλειψη αγάπης, αλλά και δε φέρνουν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ο εκπαιδευτικός οφείλει πρώτιστα να σέβεται το δώρο της ελευθερίας που χάρισε ο δημιουργός στα παιδιά και να μη φυλακίζει τις ανησυχίες τους, αλλά να ανοίγει ορίζοντες.

 Τα διδάγματα της Παιδαγωγικής που αναφέρονται στην ποσότητα της ύλης και την αφομοίωσή της από τους μαθητές, δεν είναι ασφαλώς καθόλου καινούργια. Αυτό φαίνεται σαφέστατα στα κείμενα του Γρηγορίου, ο οποίος χρησιμοποιώντας εικόνες από την αγροτική ζωή, λέει πως δεν είναι ωφελιμότερη η ραγδαία βροχή από την ήρεμη, γιατί η πρώτη παρασύρει το έδαφος, ενώ η δεύτερη εισχωρεί βαθιά και το κάνει γόνιμο. Η διδασκαλία στην τάξη λέει ο Βασίλειος, πρέπει να γίνεται ευχάριστα, γιατί μόνο τότε η γνώση παραμένει μόνιμη. Για αυτό και τα μαθητικά βιβλία θα πρέπει να είναι σαφή και επαγωγικά. Κατά τον Γρηγόριο το να επιχειρεί κανείς να εκπαιδεύει άλλους προτού ο ίδιος εκπαιδευτεί ικανοποιητικά είναι τολμηρό και ανόητο. Ή να μη διδάσκεις ή να διδάσκεις με το παράδειγμά σου, τονίζει, διαφορετικά ό,τι κτίζεις με το δεξί, το γκρεμίζεις με το αριστερό. Το να φιλοσοφεί κανείς μόνο με τους λόγους, είναι χαρακτηριστικό του υποκριτή και όχι του δασκάλου.

Η παιδεία των Τριών Ιεραρχών δεν είναι απόκοσμη ή φιλόκοσμη, αλλά μια προσπάθεια ορθής γνώσης, θέασης και εκτίμησης του κόσμου. Κινείται στο παρόν μεταμορφώνοντας συνεχώς τον άνθρωπο και προσβλέπει στα έσχατα, όχι σαν μια παθητική αναμονή ενός ιδεατού κόσμου, αλλά ως φυσική κατάληξη και «πλήρωση» της συνεχούς επί γης μεταμόρφωσής του. Δεν είναι σκοταδιστική, δεν κάνει διάκριση μεταξύ υλικών και πνευματικών αγαθών, ανοίγεται σε όλους τους τομείς, όλος ο άνθρωπος και όλη η ζωή γίνεται δεκτή, εφόσον μπορεί να ενταχθεί στην καινή πραγματικότητα του Χριστού, στη νέα λυτρωτική πορεία.

Με απλά λόγια οι Τρεις Ιεράρχες υποστηρίζουν πως η Παιδεία πρέπει να είναι στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι του συστήματος, όπως δυστυχώς έχει καταντήσει στις μέρες μας. Σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο η Παιδεία είναι κατευθυνόμενη, γι’ αυτό και αποτυχημένη. Οι νέοι και οι νέες κατευθύνονται σύμφωνα με τις ανάγκες του συστήματος κάθε χώρας. Το ζητούμενο, δυστυχώς στις μέρες μας δεν είναι να φτιάξουμε ελεύθερους ανθρώπους, με συγκροτημένη προσωπικότητα, υπεύθυνους, έτοιμους να σταθούν κριτικά σε ό,τι αλλοιώνει την ομορφιά της ζωής, αλλά εξαρτήματα για να λειτουργήσει καλά η μηχανή της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Οι περισσότεροι νέοι δεν προχωρούν στις σπουδές τους σε ό,τι αυτοί ονειρεύονταν και επέλεξαν, δε σπουδάζουν για να ξεδιψάσουν τις ψυχές τους, για να ζήσουν, αλλά για να ενταχθούν εκεί που το απαιτούν οι ανάγκες του συστήματος με απώτερο σκοπό να βοηθήσουν στην ανάκαμψη των «δεικτών της παραγωγικότητας». Η παιδεία όμως δεν πρέπει να υποτάσσεται ούτε στην παραγωγικότητα, ούτε στις όποιες ανάγκες του κράτους, οφείλει να οδηγεί τους νέους στην ανακάλυψη του μυστηρίου της ζωής, στην κατάκτηση της ελευθερίας, στα μονοπάτια της αναζήτησης της αλήθειας, στη μύησή τους στην παράδοση του τόπου τους και στον πολιτισμό και τελικά στη μεταμόρφωσή τους.

Όπως τονίζει ένας πανεπιστημιακός δάσκαλος, όσοι κάνουν τους σχεδιασμούς για την παιδεία δείχνουν πως δεν τους ενδιαφέρει «η κατά κεφαλήν καλλιέργεια, αλλά το κατά κεφαλήν εισόδημα». Συνεχίζουμε να εγκληματούμε σε βάρος των νέων ανθρώπων. Υποτάξαμε την αγάπη στην αναγκαιότητα και γι’ αυτό αποτύχαμε. Στις μέρες μας η παιδεία έχει δώσει τη θέση της σε μια μονοδιάστατη, γι’ αυτό και άρρωστη εκπαίδευση. Για να επιτευχθούν οι στόχοι της, μπαίνουν σε καλούπια από νωρίς όλοι (γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικοί). Το δόγμα παιδείας ειδικά στα Λύκεια, δηλαδή την εποχή που η ψυχή του νέου πάει να ανθίσει, είναι «να βγει η ύλη». Όλα θυσιάζονται εκεί. Η πίεση αφόρητη στους εκπαιδευτικούς που ζουν την τραγικότητα της μετατροπής τους, από φορείς γνώσης και ζωής σε απλούς διεκπεραιωτές ύλης, ενώ τα παιδιά μας στην ηλικία που διψούν για ζωή και αλήθεια περιορίζονται στο να μετατραπούν σε ζωντανά λυσάρια μαθηματικών, χημείας, φυσικής,  αρχαίων, κ.λπ.

 Στη σημερινή εκπαίδευση της ισοπέδωσης, φτάσαμε σε τέτοιο σημείο ώστε και η έκθεση ιδεών, το μάθημα δηλαδή που ο μαθητής υποτίθεται ότι ελεύθερα καταθέτει τις ιδέες του, να ταυτίζεται με ένα φροντιστηριακό δίωρο. Ο μαθητής ζει την τραγωδία του να μαθαίνει «τί πιστεύει» και πώς «πρέπει να το εκθέσει», ούτως ώστε να «πετύχει». Ζητούμε δηλαδή από το νέο άνθρωπο να αρνηθεί την προσωπικότητά του, να γίνει κάτι «άλλο» για να κατορθώσει να θεωρηθεί επιτυχημένος. Σε μια κοινωνία πνιγμένη στον ατομικισμό, στις αξίες του εύκολου κέρδους, σε μια κοινωνία που προοδεύει όποιος διακρίνεται όχι για τις γνώσεις του, αλλά για τις γνωριμίες του, σε μια κοινωνία, στην οποία οι αξίες που προτείνονται στη νέα γενιά είναι ο καριερισμός, η βαθμοθηρία και αργότερα το μικροαστικό βόλεμα, τί μπορούμε να περιμένουμε; Εμείς οι μεγαλύτεροι πνιγμένοι στις ανασφάλειές μας θέλουμε γενιές βολικών και βολεμένων, ανθρώπους που δεν είναι έτοιμοι να ρισκάρουν, ούτε να θυσιαστούν για τίποτα. Προτείνουμε στους νέους την κοινωνία του «φαίνεσθαι» και «της έξωθεν καλής μαρτυρίας». Το παν, είναι το προσωπείο. Η εικόνα μας προς τα έξω. Ξεχάσαμε ότι η αξία δε βρίσκεται στο προσωπείο, αλλά στο πρόσωπο. Έτσι οι νέοι άρχισαν να μαζεύουν προσωπεία. Πώς να επιβιώσεις διαφορετικά;  Θέλει δρόμο για να φτάσεις στο πρόσωπο, στην επικοινωνία, στη συνάντηση. Θέλει ψυχή.

Η αγάπη, λέει ο άγιος της Εκκλησίας μας, είναι πιο γλυκιά και από τη ζωή. Προσφέρουμε σήμερα παιδεία αγάπης; Φοβάμαι πως όχι. Τότε πώς θέλουμε παιδεία ζωής; Η παιδεία για να είναι πετυχημένη πρέπει να μιλά στις ψυχές, να τις κάνει να χαίρονται, να ονειρεύονται, να δημιουργούν. Να είναι, όπως προτείνουν οι Τρεις Ιεράρχες, «δρόμος απελευθέρωσης και όχι διαδικασία εξαναγκασμού και ανελευθερίας».

            Κυρίες και Κύριοι,

Τιμώντας τους Τρεις Ιεράρχες δεν κάνουμε αναδρομή στο παρελθόν, εκείνοι έρχονται κοντά μας, στο παρόν, για να νοηματοδοτήσουν το μέλλον μας. Είναι κοντά μας οι Τρεις Ιεράρχες, γιατί η ζωή και η δράση τους παραμένει καθολικά ανθρώπινη και διαχρονικά οικουμενική. Είναι παρόντες, διότι δεν ήταν απόλυτα απόκοσμοι, ούτε ολοκληρωτικά εγκόσμιοι, αλλά γνήσια και καθολικά ανθρώπινοι. Είναι τόσο δυναμική η παρουσία τους, τόσο βαθιά και πλατιά η γνώση τους, τόσο καθολικής αποδοχής οι απόψεις τους, ώστε να φθάνουν στην εποχή μας με ένα πρόσωπο νιότης, φρεσκάδας, και ανανέωσης, που όμοιό του δεν έχει να μας δείξει η ανθρωπότητα.

Βασίλειος, Γρηγόριος, Ιωάννης, τρεις άνθρωποι Άγιοι, Πυξίδες, Φάροι ολόφωτοι που έζησαν το Φως, έγιναν Φως και μας οδηγούν με ασφάλεια στο Φως. Αυτούς ας έχουμε πρότυπα αγωγής και παιδείας στη ζωή μας.

Χρόνια σας πολλά και ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Κως, 30-1-2014

 

ΠΗΓΕΣ

1. ΄Εφης Γαζή, «Ο δεύτερος βίος των Τριών Ιεραρχών», εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ 2004.
2. Ανδρέα Αργυρόπουλου, «Το επαναστατικό μήνυμα των Τριών Ιεραρχών και η εποχή μας», εκδόσεις ΕΞΟΔΟΣ  2009.
3. Στυλιανού Παπαδόπουλου, «Πατρολογία», τόμος Β΄, Αθήνα 1990.

Ο εορτασμός της μνήμης των Τριών Ιεραρχών στην Κω

Ετικέτες

Αλέκος Μαρκόγλου, Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Μη, Τρεις Ιεράρχες, Χρήστος Γαμβρέλλης

Με τη δέουσα λαμπρότητα εορτάστηκε και κατά την εφετινή χρονιά στο νησί της Κω η μνήμη των Τριών Ιεραρχών, των προστατών της Παιδείας και των Γραμμάτων.

Το πρωί ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ χοροστάτησε στον Όρθρο και στη Θ. Λειτουργία στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου στην πόλη της Κω, ενώ η μαθήτρια της Γ´ τάξης του 1ου ΓΕΛ Κω «Ιπποκράτειο» Αναστασία-Μαρία Κιαπόκα ομίλησε για τη ζωή και την προσφορά των Τριών εορταζομένων Αγίων.

Στη συνέχεια ο Σεβασμιώτατος ευχήθηκε στους εκπαιδευτικούς επισημαίνοντας στα παιδιά, ότι οι Τρεις Ιεράρχες είναι πάντα μαζί τους τα βοηθούν και θα τα βοηθούν σε κάθε τους προσπάθεια. Τόνισε ότι με μεγάλη αγάπη στέκονται δίπλα τους στη σχολική τάξη, καθώς και όταν διαβάζουν στο γραφείο τους και τα στηρίζουν σε κάθε στιγμή της ζωή τους.

 Στις 12 το μεσημέρι πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα της Πνευματικής Εστίας της Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου η καθιερωμένη γιορτή μνήμης των Τριών Ιεραρχών και τιμής προς τους εκπαιδευτικούς κάθε βαθμίδας που υπηρετούν στην Κω και στη Νίσυρο.

Στην εκδήλωση, την οποία διοργανώνει η Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, ο Μαθηματικός κ. Αλέκος Μαρκόγλου, τέως Διευθυντής του «Ιπποκρατείου» Λυκείου Κω, συγγραφέας – ιστορικός, ανέπτυξε το θέμα «Ο ρόλος και ο σκοπός της Παιδείας κατά τους Τρεις Ιεράρχες». Παραβρέθηκαν πολλοί εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές, καθώς και ο δήμαρχος Κω κ. Κωνσταντῖνος Καΐσερλης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Βασίλειος Δρόσος, αντιδήμαρχοι, οι πρόεδροι της επιτροπής παιδείας του Δήμου Κω και του Δ.Ο.Π.Α.Β.Σ. και δημοτικοί σύμβουλοι.

Ο κ. Μαρκόγλου εστίασε στις απόψεις των Τριών Ιεραρχών για την παιδεία τονίζοντας ότι σύμφωνα με το έργο τους η αγάπη και ο σεβασμός προς το μαθητή αποτελούν αναγκαίες προϋποθέσεις για να λειτουργήσει αρμονικά μία παιδαγωγική σχέση. Παράλληλα, αναφέρθηκε στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος εκπαιδευτικός, καθώς οι κατευθύνσεις της κεντρικής διοίκησης συχνά τον εξαναγκάζουν να λειτουργήσει ως διεκπεραιωτής ύλης και όχι ως παιδαγωγός.

Η χορωδία του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κω, υπό την διεύθυνση του Διευθυντού του Σχολείου κ. Χρήστου Γαμβρέλλη πλαισίωσε μουσικά την εκδήλωση με τραγούδια του Μάνου Χατζηδάκι δίνοντας σε αυτή έναν τόνο ζωντάνιας και ξενοιασιάς. Τα τραγούδια παρουσίαζε η εκπαιδευτικός του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κω κ. Ζωή Μονάκη.

Στο τέλος, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, αφού μετέφερε τις ευλογίες του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου προς την εκπαιδευτική κοινότητα, εμφανώς συγκινημένος ευχαρίστησε τους εκπαιδευτικούς για όσα προσφέρουν στα παιδιά και για τους αγώνες τους να εξασφαλίσουν υψηλού επιπέδου παιδεία σε ένα δύσκολο περιβάλλον, όπως αυτό που ζούμε σήμερα. Επίσης, τόνισε ότι εάν η δημόσια εκπαίδευση ήταν στα χέρια των εκπαιδευτικών η πορεία της θα ήταν πολύ διαφορετική.

Ως μία ακόμη ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τους εκπαιδευτικούς για την προσφορά τους στους νέους της πατρίδας μας, ο Σεβασμιώτατος προσέφερε στους παρόντες το βιβλίο «Πρόσωπον προς Πρόσωπον» των εκδόσεων Αρμός, μη παραλείποντας να αποστείλει στα σχολεία αρκετά αντίτυπα ώστε να μπορέσουν να το πάρουν και όσοι εκπαιδευτικοί δεν παραβρέθηκαν στην Πνευματική Εστία.

Την εκδήλωση, η οποία αποτελεί μία έκφραση ευγνωμοσύνης προς τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, παρουσίασε η συνεργάτης της Ιεράς Μητροπόλεως κ. Νάνσυ Γαμβέλλη.

Επιτρέψτε μου να τονίσω κι εγώ με τη σειρά μου πόσο σημαντικό είναι για όλους εμάς τους εκπαιδευτικούς να αναγνωρίζει κάποιος το έργο μας και να τιμά τον αγώνα μας, όχι με μία έννοια δικαίωσης, αλλά ως μία στήριξη, ώστε παρά τις αντιξοότητες και τα αντικειμενικά προβλήματα που καθημερινά ανακύπτουν, να συνεχίσουμε να προσφέρουμε ό,τι μπορούμε στα παιδιά και στην πατρίδα μας.

Ἡ ἐκδήλωση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κώου καὶ Νισύρου γιὰ τοὺς Τρεῖς Ἱεράρχες

Ετικέτες

Δαβιδόπουλος Ανδρέας, Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Πνευματική Εστία Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου, Τριών Ιεραρχών

Ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Κώου καὶ Νισύρου μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν διοργάνωσε τὴν Τετάρτη 30 Ἰανουαρίου ἑορταστικὴ ἐκδήλωση στὴν Πνευματικὴ Ἑστία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.

Σκοπὸς τῆς ἐκδήλωσης ἦταν ἡ ἀνάδειξη τῆς σχέσης τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν μὲ τὰ ἑλληνικὰ γράμματα, καθὼς καὶ τῆς προσωπικότητάς τους, ἡ ὁποία, μὲ τὸ δυναμισμὸ καὶ τὴν πνευματικότητα ποὺ τοὺς διέκρινε, ἔθεσε σὲ νέα βάση τὰ κοινωνικὰ καὶ παιδαγωγικὰ δεδομένα τῆς ἐποχῆς τους.

Μὲ αὐτὴ τὴν ἐκδήλωση ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Κώου καὶ Νισύρου τίμησε ὅλους τοὺς ἐκπαιδευτικούς, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸν καθημερινὸ ἀγῶνα καὶ τὸ συνεχὲς ἐνδιαφέρον τους προσέφεραν καὶ προσφέρουν τὸ πολύτιμο ἀγαθὸ τῆς παιδείας στοὺς νέους μας.

Ἡ ὁμιλία τοῦ Φιλολόγου – Ἱστορικοῦ κ. Ἀνδρέα Δαβιδόπουλου, καθηγητῆ τοῦ «Ἱπποκρατείου» Λυκείου Κῶ, μέλους τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τῆς Β΄ ΕΛΜΕ Δωδεκανήσου, μὲ θέμα «Ἡ παιδεία τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν», προέβαλε τὴ σχέση τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν μὲ τὴν κλασικὴ παιδεία καὶ κατόρθωσε νὰ τὴν ἀξιοποιήσει γιὰ νὰ τονιστεῖ ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Ὁ ὁμιλητὴς ἐντόπισε στοιχεῖα τῆς παιδαγωγικῆς τῶν τριῶν ἁγίων, τὰ ὁποῖα προβάλλει καὶ θεωρεῖ καὶ ἡ σύγχρονη παιδαγωγικὴ ἐπιστήμη.

Τὸ μουσικὸ μέρος τῆς ἐκδήλωσης, στὸ ὁποῖο ἔλαβαν μέρος μαθητὲς καὶ μαθήτριες τοῦ 2ου Γυμνασίου Κῶ μὲ λόγο καὶ μουσική, ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τῶν ἐκπαιδευτικῶν, Βασιλικῆς Καλύβα καὶ Ἰωάννη Τοπαλίδη, ἄρχισε μὲ τὸ δημοτικοφανὲς ψαλτοτράγουδο ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη «Ὁ Σπίνος» καὶ συνεχίστηκε μὲ τὰ τραγούδια «Ποιὸ τὸ χρῶμα τῆς ἀγάπης» (τοῦ Λουδοβίκου τῶν Ἀνωγείων), «Ἡ ἀλφαβήτα» (τοῦ Λουδοβίκου ἐπίσης), «Μικρό παιδί σὰν ἤμουνα καὶ πήγαινα σχολεῖο» (τοῦ Γιώργου Ζωγράφου) «Τὶ ἔπαιξα στὸ Λαύριο» (τοῦ Διονύση Σαββόπουλου). Ἀνάμεσα στὰ τραγούδια, μία μαθήτρια τῆς α’ τάξης τοῦ Γυμνασίου ἀπέδωσε τὸ θαυμάσιο διήγημα τῆς Ζώρζ Σαρρή » Τὸ μεροκάματο».

Στὴν ὀρχήστρα, κοντὰ στὰ παιδιά, συμμετεῖχε μὲ τὸ λαούτο του καὶ ὁ καθηγητὴς μουσικῆς Σταῦρος Παπασταύρου.

Μὲ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ προγράμματος ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κώου καὶ Νισύρου κ. Ναθαναήλ, ἐμφανῶς συγκινημένος, εὐχαρίστησε ὅλους τοὺς ἐκπαιδευτικοὺς γιὰ τὴν προσφορά τους, τονίζοντας ὅτι γιὰ τὴν Ἐκκλησία εἶναι συνδημιουργοί, καθὼς μετὰ τὸ Θεὸ καὶ τοὺς γονεῖς αὐτοὶ πλάθουν τὶς ψυχὲς τῶν παιδιῶν καὶ τὰ ὁδηγοῦν στὸ ἀγαθό.

Στὴν κατακλείδα τῶν εὐχαριστιῶν του πρὸς τοὺς ἐκπαιδευτικοὺς τόνισε τὴ σπουδαιότητα τοῦ λειτουργήματός τους γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουμε ὅλους αὐτοὺς ποὺ προσπαθοῦν νὰ μᾶς ἀπογοητεύσουν, καθὼς οἱ ἐκπαιδευτικοὶ μποροῦν νὰ μεταφέρουν στὰ παιδιὰ πίστη στὸ Θεό, ἀγάπη στὴν πατρίδα καὶ αἰσιοδοξία.

Ἡ ἐκδήλωση, τὴν ὁποία παρακολούθησαν πάρα πολλοὶ ἐκπαιδευτικοί -πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὄρθιοι, ὁλοκληρώθηκε μὲ τὴν προσφορὰ ἐνθυμήματος ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη καὶ τὴν ἀνταλλαγὴ εὐχῶν.

Πώς γιορτάζουν το Πάσχα στη Νίσυρο;

Ετικέτες

Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Κυριακή των Βαΐων, Λαμπροβδομάδα, Νίσυρος, Ναθαναήλ, Πάσχα, Παρασκευή της Λαμπρής, Παναγία Σπηλιανή, Σάββατο του Λαζάρου, έθιμα, επιτάφιος

Ρεπορτάζ-φωτογραφίες των

Σταύρου Ν. Ορσάρη και Βασιλείου Δ. Γεωργιοπούλου

 

Το Πάσχα είναι από τις πιο σημαντικές αν όχι η σημαντικότερη εορτή των Χριστιανών και όπως είναι λογικό πολλά ήθη, έθιμα και παραδόσεις έχουν δημιουργηθεί γύρω του. Σε κάθε περιοχή, σε κάθε χωριό της Χώρας μας έχουν δημιουργηθεί στο πέρασμα των αιώνων διάφορες συνήθειες που σχετίζονται με όλα όσα διαδραματίζονται την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής και κορυφώνονται στη διάρκεια της Εβδομάδας των Παθών καταλήγοντας στην Ανάσταση του Κυρίου.

Η Νίσυρος είναι ένα μικρό νησί των Δωδεκανήσων νοτιότερα από την Κω. Εκκλησιαστικά ανήκει στην πνευματική ευθύνη του Οικουμενικού Πατριαρχείου και δέχεται την διαρκή φροντίδα του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, όπως συμβαίνει με όλα τα Δωδεκάνησα.

Από το 2004 αποτελεί τμήμα της Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου, η οποία από το 2009 ποιμαίνεται από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου, ο οποίος φροντίζει να το επισκέπτεται συχνότατα και να είναι παρών στην πνευματική ζωή του νησιού.

Ας δούμε, λοιπόν, τις ξεχωριστές παραδόσεις, ήθη και έθιμα που επικράτησαν στο νησί με την πάροδο των αιώνων. Οι προετοιμασίες για την μεγάλη γιορτή του Πάσχα ξεκινάνε στο νησί από πολύ νωρίς, ήδη από της αρχές της Μεγάλης Σαρακοστής, και κορυφώνονται στη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας και τη Διακαινήσιμο Εβδομάδα.

Τα πασχαλινά έθιμα ξεκινούν το Σάββατο του Λαζάρου. Αυτή τη μέρα τα παιδιά του Δημοτικού σχολίου με τους δασκάλους τους βγαίνουν στου δρόμους του νησιού ψάλλοντας τα κάλαντα του Λαζάρου και κρατώντας φοίνικες (βαγιές) στα χέρια πλεγμένες ώστε να δημιουργούνται διάφορα σχέδια. Τις διακοσμούν με λουλούδια και την «καλαντήρα», μία ξύλινη κατασκευή που φέρει τη μορφή του Λαζάρου και ένα περιστέρι, το οποίο περιστρέφεται δεμένο με ένα κορδόνι. Τα παιδιά μαζεύουν χρήματα για τους σκοπούς του σχολείου και αυγά. Την ίδια μέρα οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα λεγόμενα «Λαζαράκια». Είναι γλυκίσματα γεμιστά με διάφορους καρπούς που πλάθονται σε σχήμα μορφής ανθρώπου.

Το επόμενο πρωί, Κυριακή των Βαΐων, οι ναοί του νησιού γεμίζουν από κόσμο. Στη διάρκεια του όρθρου ο ιερέας ευλογεί τα «Βάγια», φύλλα φοίνικα πλεγμένα έτσι ώστε να δημιουργούν σταυρό. Τη ίδια μέρα συνήθως ξεκινάνε οι νοικοκυρές να φτιάχνουν και τα λεγόμενα «ψηλοκούλουρα», τα οποία αποτελούν το κατεξοχήν κουλούρι του Πάσχα για τη Νίσυρο. Τα κουλούρια αυτά γίνονται με ζυμάρι αναμεμειγμένο με κανέλα, ζάχαρη, βούτυρο, αλεύρι κ.α.

Τις επόμενες μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας συνεχίζουν με διάφορα άλλα είδη από κουλούρια, τη Μεγάλη Πέμπτη βάφουν τα αυγά, το Μεγάλο Σάββατο κάνουν τυρόπιτες, ενώ ταυτόχρονα προσέρχονται σε μεγάλο αριθμό στην εκκλησία.

Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης μετά την ακολουθία των Αγίων Παθών, υπάρχουν πιστοί που παραμένουν στο ναό για να «ξημερωθούν» με το Χριστό ψάλλοντας το τοπικό μοιρολόι και διάφορους ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας. Οι νεότερες γυναίκες την ίδια ώρα στολίζουν το ιερό κουβούκλιο, δηλαδή τον επιτάφιο, όπου το πρωί θα τοποθετηθεί το σώμα του Χριστού.

Τη Μεγάλη Παρασκευή, ημέρα των Παθών του Κυρίου, ύστερα από την αποκαθήλωση πραγματοποιούνται επιμνημόσυνες δεήσεις στα κοιμητήρια του νησιού και το βράδυ η ακολουθία του επιταφίου. Τα εγκώμια ψάλονται από τους πιστούς όπου χωρίζονται σε δύο χορούς. Σε όλη τη διάρκεια της περιφοράς του επιταφίου στους δρόμους και τα σοκάκια συνεχίζονται να ψάλλονται τα εγκώμια από νέους και νέες του νησιού. Ἐξω από κάθε ναό ο ιερέας πραγματοποιεί δέηση. Μόλις ο επιτάφιος επιστρέψει στο ναό, οι πιστοί περνούν για ευλογία από κάτω.

 

Το Μεγάλο Σάββατο  από πολύ νωρίς ο κόσμος γεμίζει τους ναούς για να πάρει  μέρος στα «θρονιά», την ώρα δηλαδή που ψάλλεται το «Ανάστα ο Θεός…» και ο ιερέας ραίνει με ροδοπέταλα τους πιστούς, αυτοί με τη σειρά τους χτυπούν να στασίδια των ναών και παράγεται ένας πολύ δυνατός θόρυβος. Το μεσημέρι και ύστερα από τις πρώτες κωδωνοκρουσίες οι νέοι, και όχι μόνο, μαζεύονται στην κεντρική πλατεία του Μανδρακιού, την Ηλικιωμένη, όπου γίνεται ο λεγόμενος «πόλεμος», όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται τα τελευταία χρόνια με χρήση διαφόρων βεγγαλικών, τα οποία προϊδεάζουν όλους μας για τον ερχομό της Ανάστασης. Το βράδυ κατά την τελετή της Αναστάσεως μόλις ακουστεί το «Χριστός Ανέστη» τα βεγγαλικά και οι κροτίδες πέφτουν σε μεγάλες ποσότητες στους περίβολους των ναών του νησιού.

Την Κυριακή του Πάσχα γίνεται η λιτάνευση της εικόνας της Αναστάσεως στους δρόμους νησιού και καταλήγει στους ναούς που τελείται ο εσπερινός της Αγάπης. Μετά όλοι μαζεύονται οικογενειακά και γιορτάζουν την Ανάσταση με το καθιερωμένο κατσικάκι, το λεγόμενο «καπφαμάς», το οποίο στη Νίσυρο συνηθίζεται να μαγειρεύεται στο φούρνο γεμιστό με ρύζι.

Η εβδομάδα που ακολουθεί γνωστή ως «Λαμπροβδομάδα» αποτελεί τη συνέχεια της Μεγάλης Εβδομάδας με πολλά έθιμα και παραδόσεις. Αρχικά τη Δευτέρα του Πάσχα, το πρωί στην λειτουργία γίνεται το έθιμο του «μαναλιού» δηλαδή όποιο από τα παιδιά που διακονούν  το Ιερό σηκώσει το μανουάλι  κατά την κοινωνία των πιστών του δίδεται ως ευλογία ένα χρηματικό ποσό. Αργότερα την ίδια μέρα έρχονται από τους Πάλλους στο Μανδράκι η εικόνα των Αγίων Αποστόλων και της Παναγίας της Κυράς συνοδευόμενες από τον ιερέα του χωριού, τον ψάλτη, τους επιτρόπους και αρκετούς πιστούς. Οι εικόνες «γυρίζουν» τα σπίτια ένα ένα και γίνεται δέηση υπέρ υγείας των οικογενειών μέσα στα σπίτια τους.

Το επόμενο πρωί είναι η μέρα για την «Ευαγγελίστρα». Η «Ευαγγελίστρα» είναι ένα μοναστήρι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου που βρίσκεται περίπου 4 χιλιόμετρα έξω από το Μανδράκι. Εκεί το πρωί γίνεται η Θεία Λειτουργία και μετά ξεκινάει το πανηγύρι με παραδοσιακή μουσική και φαγητό και κρατάει ως αργά το απόγευμα. Την ίδια ώρα που γίνεται το πανηγύρι στην Ευαγγελίστρα οι ενορίτες από τους Πάλλους «γυρίζουν» την εικόνα των Αγίων Αποστόλων και της Παναγίας της Κυράς στα Νικειά. Οι επόμενες δύο μέρες η Τετάρτη και η Πέμπτη δηλαδή είναι μέρες ξεκούρασης και προετοιμασίας για την ομορφότερη μέρα όλου του χρόνου για τη Νίσυρο την Παρασκευή της Λαμπρής.

 

Αυτή τη μέρα είναι δύσκολο να την χαρακτηρίσεις με λόγια. Από νωρίς το πρωί όλοι στο Μανδράκι είναι «στο πόδι» και ετοιμάζονται για να συνοδεύσουν την Παναγιά τους στα χωριά του νησιού. Γύρω στις 7, στο μοναστήρι της Σπηλιανής το αντίγραφό της εικόνας τοποθετείται κάτω από το καμπαναριό και αρχίζει η δέηση από τον ηγούμενο. Στη συνέχεια νέοι παίρνουν την εικόνα στους ώμους τους και οι καμπάνες χτυπούν. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα έχουμε τη χαρά και την ιδιαίτερη τιμή να συνοδεύει την Παναγιά τη Σπηλιανή ο αγαπητός σε όλους και λάτρης των παραδόσεων Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Ναθαναήλ. Εν μέσῳ πομπής η εικόνα φτάνει στο λιμάνι και όλοι επιβιβάζονται σε λεωφορεία, αυτοκίνητα και μηχανάκια και συνοδεύουν την Παναγιά. Προπορεύονται τα μηχανάκια, ακολουθούν τα λεωφορεία με την εικόνα της Σπηλιανής και έπονται τα αυτοκίνητα.

Η πρώτη στάση γίνεται στον Εμπορειό, εκεί ο εφημέριος του χωριού λειτουργεί και στη διάρκεια του όρθρου μπαίνει η εικόνα και οι πιστοί. Αφού τελειώσει η Θεία Λειτουργία ξεκινάει η λιτάνευση της εικόνας σε όλα τα σπίτια του χωριού. Μόλις η Παναγία ευλογήσει και το τελευταίο ξανά επιβιβάζονται όλοι στα οχήματα και κατευθύνονται στο ορεινότερο χωριό του νησιού, τα Νικειά. Την ίδια ώρα ξεκινάει η λιτάνευση στο χωριό των εικόνων των Άγιων Απόστολων με την Παναγία των Κυρά από τους ενορίτες των Πάλλων.

Πρώτα γίνεται δέηση στο ναό του χωριού και έπειτα η εικόνα ευλογεί όλα τα σπίτια του χωριού. Αμέσως μετά όλοι οι «συνοδοί της Παναγιάς» κάθονται για φαγητό στα παραδοσιακά εστιατόρια του χωριού. Το μεσημέρι ξεκινάει η μεγάλη πομπή, στην αρχή τα μηχανάκια, στη μέση τα λεωφορεία με την εικόνα της Σπηλιανής και ακολουθούν τα αυτοκίνητα και κατευθύνονται στο Μανδράκι. Σε μικρή απόσταση από τα σημερινά Δημοτικά Λουτρά, στην περιοχή που ονομάζεται «Βρετού» επειδή ήταν η περιοχή που βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας τελείται και εκεί δέηση. Μόλις φτάσει η πομπή στο Μανδράκι ξεκινάει και εκεί η Παναγία να ευλογεί τα σπίτια. Την ίδια ώρα οι καμπάνες του μοναστηριού χτυπούν χαρμόσυνα καθώς και όλων ναών που περνάει η εικόνα της Σπηλιανής απ έξω ή από κοντά. Αργά το βράδυ μόλις «μπει» η Παναγία σε όλα τα σπίτια επιστρέφει στο μοναστήρι της. Στην είσοδο του Ενετικού κάστρου, όπου βρίσκεται το μοναστήρι, γίνεται η «Ευχή», η μεγάλη δέηση δηλαδή για όλους τους κατοίκους και γενικότερα όλους όπου και αν βρίσκονται. Την ίδια στιγμή πέφτουν σαν βροχή τα πυροτεχνήματα και οι κροτίδες κάνοντας τη νύχτα μέρα. Μετά προσφέρεται σε όλους στην τραπεζαρία της μονής μακαρονάδα με κιμά. Αξιοσημείωτο είναι αυτή τη μέρα η συμμετοχή των νέων του νησιού όλη τη διάρκεια της μέρας που είναι πολύ συγκινητικό και φαίνεται ότι οι νέοι του νησιού ευλαβούνται ιδιαιτέρα την Παναγιά μας.

Το πρωί του Σαββάτου, στο Μανδράκι λιτανεύεται η εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου από τα Νικειά και ευλογεί και αυτή με τη σειρά της τα σπίτια.

Την Κυριακή το πρωί, μετά την Θεία Λειτουργία λιτανεύεται η Παναγία η Σπηλιανή στους Πάλλους. Ξανά με το ίδιο τυπικό η εικόνα μεταφέρεται στο χωριό και εκεί ευλογεί όλα τα σπίτια του χωριού. Αφού ολοκληρωθεί το μισό χωριό ξεκινάνε οι εικόνες των Αγίων Αποστόλων και της Παναγίας της Κυράς και λίγο αργότερα του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου για να ευλογήσουν και αυτές με τη σειρά τους τα σπίτια του χωριού. Μετά το τέλος της λιτάνευσης οι «συνοδοί» της Παναγιάς κάθονται για φαγητό και το απόγευμα επιστρέφουν όλοι μαζί την εικόνα στο μοναστήρι της και εύχονται ο ένας στον άλλο να έχουν την υγεία τους για να μπορούν και του χρόνου να συνοδέψουν την Παναγιά.

Με αυτό τον πανηγυρικό τρόπο ολοκληρώνονται οι παραδόσεις και τα έθιμα του Πάσχα στην Νίσυρο. Είναι πολύ ενθαρρυντικό το ότι όλα τα παραπάνω τα στηρίζουν και συμμετέχουν σε αυτά οι νέοι του νησιού και δεν τα αφήνουν να χαθούν στο διάβα του χρόνου.

Η εκδήλωση των Τριων Ιεραρχών στην Κω

Ετικέτες

Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Πνευματική Εστία, Τριων Ιεραρχών, εκδήλωση

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα της Πνευματικής Εστίας της Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου η ετήσια εκδήλωση με την οποία η Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου τιμά τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι εκδαπανώνται για την παροχή της καλύτερης δυνατής εκπαιδεύσεως στα παιδιά της Κω.

Κεντρικός ήταν ομιλητής ο διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κω

κ. Χρήστος Γαμβρέλλης.

Η εκδήλωση πλαισιώθηκε μουσικά από το Μουσικό σχήμα Ελληνικής Μουσικής του 2ου Γυμνασίου Κω.

Με πολύ συγκίνηση αναφέρθηκε στην προσφορά των εκπαιδευτικών ο σεβ. Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ  κλείνοντας την εκδήλωση.

Η εορτή των Τριων Ιεραρχών στην Κω

Ετικέτες

Ιωάννης Τοπαλίδης, Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου, Τριων Ιεραρχών, Χρήστος Γαμβρέλλης

Με την ευκαιρία της εορτής των Τριων Ιεραρχών η Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ

Ἡ Ἱ. Μητρόπολις Κώου καὶ Νισύρου μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν διοργανώνει τὴ Δευτέρα 30 Ἰανουαρίου ἑορταστικὴ ἐκδήλωση στὴν Πνευματικὴ Ἑστία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως καὶ προσκαλεῖ σὲ αὐτὴ σύνολη τὴν ἐκπαιδευτικὴ κοινότητα.

Σκοπὸς τῆς ἐκδηλώσεως εἶναι ἡ ἀνάδειξη τοῦ πνευματικοῦ ἔργου τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, καθὼς καὶ τῆς προσωπικότητάς τους, ἡ ὁποία, μὲ τὸ δυναμισμὸ καὶ τὴν πνευματικότητα ποὺ τοὺς διέκρινε, ἔθεσε σὲ νέα βάση τὰ κοινωνικὰ καὶ πνευματικὰ δεδομένα τῆς ἐποχῆς τους.
Μὲ αὐτὴ τὴν ἐκδήλωση ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Κώου καὶ Νισύρου ἐπιθυμεῖ νὰ τιμήσει ὅλους τοὺς ἐκπαιδευτικούς, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸν καθημερινὸ ἀγῶνα καὶ τὸ ἀνύστακτο ἐνδιαφέρον τους προσέφεραν καὶ προσφέρουν τὸ πολύτιμο ἀγαθὸ τῆς παιδείας στοὺς νέους μας.

Ὥρα ἐνάρξεως εἶναι ἡ 12η μεσημβρινή.

Τὸ πρόγραμμα θὰ περιλαμβάνει:
1) ἐπίκαιρη ὁμιλία ἀπὸ τὸ Διευθυντὴ τοῦ 2ου Δημοτικοῦ Σχολείου Κῶ κ. Χρῆστο Γαμβρέλλη,
2) ἀπόδοση τραγουδιῶν ἀπὸ ἀπὸ τὸ Μαθητικὸ Σύνολο Ἑλληνικῆς Μουσικῆς τοῦ 2ου Γυμνασίου Κῶ, μὲ ὑπεύθυνο μουσικῆς διδασκαλίας τὸν καθηγητὴ κ. Ἰωάννη Τοπαλίδη.

Ἡ ἐκδήλωση ἀπευθύνεται σὲ ὅλους τοὺς ἐκπαιδευτικοὺς ποὺ ὑπηρετοῦν καὶ διαβιοῦν στὴν Κῶ καὶ στὴ Νίσυρο εἴτε αὐτοὶ ἐργάζονται στὴ δημόσια πρωτοβάθμια καὶ δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση εἴτε ἔχουν ἀφυπηρετήσει εἴτε δραστηριοποιοῦνται μὲ ὁποιαδήποτε ἄλλη σχέση στὸν ἐκπαιδευτικὸ χῶρο.

Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως