Τάφοι στην Αγία Γη και ο τάφος του αγίου Λαζάρου

Ετικέτες

Αγία Γη, Αδιαβινή, Ανάσταση, Βηθανία, Ιερουσαλήμ, Λάζαρος, Μαριαμνή, Παλαιστίνη, Χριστός

Ο ευαγγελιστής Ιωάννης κάνει εκτενή αναφορά στο φίλο του Χριστού Λάζαρο και στην ανάστασή του. Με αφορμή τη σχετική βιβλική διήγηση (Ιω. 11:38-47) θα δούμε κάποια στοιχεία από τη μορφολογία των τάφων της εποχής του Χριστού.

Ο Λάζαρος με τις αδελφές του ζούσαν στη Βηθανία ένα χωριό που βρισκόταν περίπου δεκαπέντε στάδια (τρία χιλιόμετρα) ανατολικά από την πόλη της Ιερουσαλήμ (Ιω. 11:18). Είναι γνωστά όσα προηγήθηκαν της αναστάσεως του Λαζάρου για το λόγο αυτό θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στα όσα διαδραματίσθηκαν έξω από το χωριό στον τόπο όπου γινόταν οι ταφές.

Το πρώτο στοιχείο που μας δίνει ο ευαγγ. Ιωάννης είναι ο τύπος του ταφικού μνημείου του αγίου Λαζάρου: «ἦν δὲ σπήλαιον«. Επρόκειτο για μνημείο με σπηλαιώδη μορφή. Από μία πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι κατά την έποχη του Χριστού υπήρχε μία ευρεία ποικιλία μνημείων στην Αγία Γη.

Ας δούμε κάποιους τύπους:

Σε αυτόν παρατηρούμε ότι υπάρχουν τρεις πύλες που περιβάλονται από κτιστές αψίδες και αυλή με πέτρινους τοίχους δεξιά και αριστερά για να συγκρατείται το χώμα. Στο εσωτερικό του συγκεκριμένου τάφου υπάρχουν λίθινες σαρκοφάγοι. ένα τόσο μεγάλο και φροντισμένο μνημείο ήταν τόπος ταφής πολλών ανθρώπων.

Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι οι Εβραίοι δεν επέτρεπαν την εκταφή, καθώς τη θεωρούσαν ως βεβήλωση για το νεκρό, συνέλεγαν όμως τα οστά και τα τοποθετούσαν σε λίθινα ή πήλινα οστεοφυλάκια. Κατά συνέπεια, οι χώροι ταφής των μεγάλων οικογενειών ήταν ευρύχωροι με πολλές θέσεις απόθεσης νεκρού, όπως διακρίνουμε στην επόμενη φωτογραφία.

Ένας άλλος τύπος ήταν σκαμμένος στην πέτρα με κίονες στην πρόσοψη, όπως ο λεγόμενος τάφος του Ζαχαρία, φωτογραφία του οποίου ακολουθεί:

Οι τάφοι που αναφέραμε ήδη ανήκαν σε ευκατάστατες οικογένειες, οι οποίοες είχαν τη δυνατότητα να κατασκευάσουν και να σηντηρήσουν μνημείο τέτοιου μεγέθους.

Οι περισσότεροι Ιουδαίοι δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα και έθαβαν τους νεκρούς τους σε απλούστευρες καταστευές.

Ο σπηλαιώδης τάφος που εικονίζεται στην επόμενη φωτογραφία είναι από την πρώϊμη εποχή του χαλκού (από το 3.000 π.Χ.).

Είναι πολύ απλούστερος από τους άλλους. Ουσιαστικά είναι μία σπηλιά με απλή διαμόρφωση της εισόδου της. Χρήση παρόμοιων μνημείων συναντάται και στην Παλαιστίνη του 1ου μ.Χ. αιώνα.

Από τη σημείωση του ευαγγ. Ιωάννη «ἦν δὲ σπήλαιον» οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ο τάφος του αγίου Λαζάρου πρέπει να έμοιαζε με αυτόν.

Πράγματι οι φωτογραφίες που ακολουθούν από το μνημείο που θεωρείται ως ο τάφος του Λαζάρου δείχνουν ότι είναι κάπως έτσι.

Το μνημείο στη σημερινή του μορφή έχει αρκετό βάθος και για να φθάσεις στο χώρο που βρίσκεται η κρύπτη θα πρέπει να κατέλθεις αρκετά σκαλοπάτια.

Ο τάφος του Λαζάρου βρίσκεται στο βάθος του μνημείου και έχει τη μορφή ταφικού δωματίου. Ο χώρος της σπηλιάς έχει διαμορφωθεί κατάλληλα για να δεχτεί το νεκρό σώμα.

Ένα ενδιαφέρον σημείο είναι ο τρόπος με τον οποίο έκλειναν οι τάφοι. Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρχαν λίθινες θύρες.

Ένας άλλος τύπος θύρας ήταν αυτός που εικονίζεται αμέσως μετά. Επρόκειτο για μία πέτρα σκαλισμένη στο περίγραμμα της θύρας του μνημείου από τη μία μεριά και φαρδύτερη από την άλλη. Εφάρμοζε όπως μερικά πώματα σε μπουκάλια.

Στην περίπτωση του Λαζάρου, αν δεχθούμε ότι το μνημείο που σήμερα θεωρείται ο τάφος του μάλλον ήταν κάτι τέτοιο (αν ήταν στην έξοδο του τάφου) ή μία πλάκα (αν ήταν στην οροφή του ταφικού θαλάμου). Ο Χριστός, κατά τον άγιο Ιωάννη είπε «ἄρατε τὸν λίθον» (Ιω. 11:39). Μία καλή μετάφραση θα ήταν «σηκώστε την πέτρα» αλλά θα μπορούσε να αποδωθεί και «απομακρύνετε την πέτρα» ή «βγάλτε την πέτρα». Στην πρώτη περίπτωση θα ήταν δυνατό να άναφέρεται στο λίθο της οροφής του ταφικού θαλάμου, ο οποίος θα ήταν οριζόντιος, στις άλλες περιπτώσεις είτε στο λίθο της εισόδου είτε στον λίθο που έκλεινε τον ταφικό θάλαμο.

Ο τρίτος τρόπος με τον οποίο έκλειναν τα ταφικά μνημεία φαίνεται ότι δεν ταιριάζει στην περίπτωση του αγίου Λαζάρου, αλλά στον τάφο του Χριστού.

Το μνημείο ήταν σκαμμένο σε βράχο και το έκλεινε μια κυλινδρική πέτρα, η οποία έπρεπε να κυλίσει για να αποκαλύψει το άνοιγμα του μνημείου. Ο ευαγγ. Ιωάννης και στην περίπτωση του τάφου του Χριστού χρησιμοποιεί το ρήμα «αἴρω». Ο λίθος ήταν «ἠρμένος ἐκ τοῦ μνημείου» (Ιω. 20:1). Οι άλλοι ευαγγελιστές όμως αναφέρονται σε κυλινδρικό λίθο ό οποίος έπρεπε να κυλιθεί.

Ματθαίου 27:60 «προσκυλίσας λίθον μέγαν» κατά την ταφή.

Ματθαίου 28:2 «ἀπεκύλισεν τὸν λίθον» ο άγγελος.

Μάρκου 15:46 «προσεκύλισεν λίθον» κατά την ταφή.

Μάρκου 16:2 «τὶς ἀποκυλίσει ἡμῖν τὸν λίθον;» αναρωτιούνται οι Μυροφόρες.

Μάρκου 16:3 «θεωροῦσιν ὅτι ἀποκεκύλισται ὁ λίθος» τελικά.

Λουκά 24:2 «εὖρον τὸν λίθον ἀποκεκυλισμένον ἀπὸ τοῦ μνημείου» οι Μυροφόρες.

Από τα παραπάνω χωρία πρέπει να θεωρήσουμε βέβαιο ότι ο τάφος του Χριστού είχε καλυμμένη την είσοδό του από κυλινδρικό λίθο.

 

Στις προηγούμενες φωτογραφίες φαίνεται πως ακριβώς λειτουργούσε το σύστημα. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στη δεύτερη, υπήρχε λαξευμένος οδηγός ό οποίος βοηθούσε να μην πέσει ο κυλινδρικός λίθος. Η φωτογραφία αυτή προέρχεται από τον τάφο της βασιλικής οικογένειας της Αδιαβηνής και βρίσκεται έξω από την Ιερουσαλήμ. Η οικογένεια αυτή, ηγεμόνες ενός μικρού βασιλείου, βορειοανατολικά από την Αγία Γη, προσηλυτίσθηκε στον ιουδαϊσμό.

Παρόμοιας μορφής ήταν και ο τάφος της απογόνου των Ασμοναίων βασίλισσας Μαριαμνής, αγαπημένης συζύγου του Ηρώδη, ο οποίος τελικά τη δολοφόνησε.

Καλή Μεγάλη Εβδομάδα!

Ο Λάζαρος κι εμείς

Ετικέτες

τάφος, Ανάσταση του Λαζάρου, Βηθανία, Ιησούς, Μάρθα, Μαρία, Χριστός

Γιατί άραγε η Εκκλησία προβάλλει τόσο πολύ την περίπτωση της ανάστασης του Λαζάρου;

Ο Χριστός ανέστησε πολλούς κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στη γη. Κάποιοι, όπως ο γιός της χήρας της Νάιν και η κόρη του Ιάειρου είναι γνωστοί με τα ονόματα και την ιστορία τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις παραμένουν άγνωστοι, όπως και το μεγαλύτερο ποσοστό των θεραπευμένων από το Χριστό.

Παρόμοια θαύματα (θεραπείες ασθενών και αναστάσεις νεκρών) έκαναν και οι απόστολοι, αλλά και πολλοί κατοπινοί άγιοι της Εκκλησίας. Η περίπτωση του Λαζάρου είναι κάπως διαφορετική.

 

Πρώτα πρώτα, ο, φίλος του Χριστού, Λάζαρος, είχε αφήσει τον κόσμο των ζωντανών τέσσερεις μέρες πριν φθάσει στη Βηθανία ο Κύριος. Όταν ο τελευταίος έμαθε τα νέα δάκρυσε από τον πόνο για την κυριαρχία του θανάτου πάνω στο δημιούργημα του Θεού, το οποίο είχε πλασθεί με την προοπτική της αιωνιότητας. Προέτρεψε τις αδελφές του νεκρού να επισκεφθούν το μνήμα. Πράγματι έτσι έκαναν, ενώ τους ακολούθησαν και όσοι ήταν συγκεντρωμένοι στο σπίτι πενθώντας. Αφού έφθασαν μπροστά στο μνήμα ο Χριστός ζήτησε να ανοίξουν τον τάφο, αλλά συνάντησε της άρνηση της Μάρθας, η οποία, όπως φαίνεται ήταν πολύ πρακτικός άνθρωπος και σκέφθηκε ότι πλέον, μετά από τέσσερεις μέρες το νεκρό σώμα θα είχε αρχίσει να μυρίζει.

Από αυτό το σημείο και έπειτα η προσκόληση στη λογική δεν μπορεί να ακολουθήσει. Ο τετραήμερος νεκρός μετά από την πρόσκληση του Ιησού βγαίνει από τον τάφο. Αντιλαμβάνεται κανείς την έκπληξη του πλήθους.

Μετά από τέσσερεις μέρες στον τάφο κανείς δεν μπορούσε να υποστηρίξει ότι δεν ήταν νεκρός. Ένας επιπλέον λόγος που αιτιολογεί τη σπουδαιότητα που αποδίδει η Εκκλησία στο θαύμα αυτό.

 

Πίστη της Εκκλησίας είναι ότι η άνασταση του Λαζάρου αποτελεί την πρόγευση της Ανάστασης του ίδιου του Χριστού, η οποία βέβαια είναι απείρως ανώτερη, αλλά και της δικής μας, η οποία έπεται. Το απολυτίκιο τονίζει ιδιαίτερα αυτή τη σύνδεση, η οποία μας δίνει ελπίδα και πίστη στο μέλλον: «τὴν κοινὴν Ἀνάστασιν πρὸ τοῦ Σου πάθους πιστούμενος»Ο Χριστός για να αναστήσει το Λάζαρο χρειάστηκε να αντιστρέψει τη φθορά. Το σώμα είχε αρχίζει να αποσυντίθεται. Να διαλύεται. Να λυώνει. Αυτό όμως δεν εμπόδισε το Χριστό να τον αναστήσει. Κατά τον ίδιο τρόπο δεν θα τον εμποδίσει να προχωρήσει και στη δική μας Ανάσταση.

 

Η έγερση του Λαζάρου είναι ιδιαίτερα αγαπητή στο λαό μας. Έχει τραγουδηθεί ιδιαίτερα από μεγάλους και παιδιά. Σε πολλές περιοχές έχουμε δρώμενα, τα οποία αναπαριστούν με τον ελεύθερο λαϊκό τρόπο το περιστατικό.

 

Μετά από αυτό το περιστατικό που συνέβη 6 ημέρες πριν από το Πάσχα ακολουθεί η πορεία του Κυρίου προς την Ιερουσαλήμ. Ο Χριστός πλέον δεν είναι αυτός που ανασταίνει νεκρούς και κάνει θαύματα, αλλά αυτός που θα πεθάνει για εμάς, αυτός που σε λίγο θα συρθεί ως προβατό για να θυσιαστεί και δεν θα φέρει καμία αντίρρηση σε αυτόν που θα τον θυσιάσει.

Καλή Μεγάλη Εβδομάδα!