Η χαμένη σοβαρότητα και το χαμένο (;) Ευαγγέλιο (;)

Ετικέτες

Ασινέθ, Αγία Μαρία Μαγδαληνή, Ιωσήφ, Κάρεν Κινγκ, The Lost Gospel

Στις 12 Νοεμβρίου 2014 ετέθη σε κυκλοφορία από τις εκδόσεις Pegasus με έδρα τη Νέα Υόρκη, το βιβλίο των Simcha Jacobovici και Barrie Wilson με τίτλο «The Lost Gospel». το βιβλίο αυτό των 544 σελίδων είχε αναγγελθεί εδώ και μήνες ως το βιβλίο που θα ανέτρεπε τη γνώση μας για τον Χριστό και, επιτέλους, θα έδειχνε ξεκάθαρα σε όλους μας ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός και η Μαρία Μαγδαληνή, η Αγία Μαρία Μαγδαληνή για την ορθόδοξη Εκκλησία, είχαν συνάψει γάμο.

Βέβαια, το βιβλίο αυτό των Simcha Jacobovici και Barrie Wilson δεν είναι το πρώτο που ασχολείται με αυτό το θέμα. Πολλά έχουν προσεγγίσει το πεδίο του βίου του Χριστού προσπαθώντας να πουν κάτι διαφορετικό από αυτά που διδάσκει η Εκκλησία και γνωρίζουμε από την παράδοσή μας, χωρίς όμως να το πετύχουν.

Θα θυμάστε, ίσως, πέρα από το μυθιστορηματικού τύπου έργο «Κώδικας Ντα Βίνσι», την προσπάθεια της καθηγήτριας Karen King, πριν από λίγα χρόνια, να παρουσιάσει τον υποτιθέμενο πάπυρο της συζύγου του Ιησού με τον οποίο είχαμε ασχοληθεί με σειρά αναρτήσεων από αυτό το ιστολόγιο (Ο Ιησούς είπε: «Η γυναίκα μου . . .», Ο ΙΗΣΟΥΣ ΕΙΠΕ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΟΥ . . . (ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΑΠΥΡΟΥ), ΤΙ ΝΕΟ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Ο ΠΑΠΥΡΟΣ ΠΟΥ ΕΞΕΔΩΣΕ Η KAREN KING;, ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΠΥΡΟΥ ΤΗΣ KAREN KING ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΕΣ;).

Το βιβλίο «The Lost Gospel» διεκδικεί μία πρωτοτυπία. Αν και οι συγγραφείς γνωρίζουν την ύπαρξη του παλαιοτέρων εκδόσεων του κειμένου που εκδίδουν στο βιβλίο τους αφήνουν την εντύπωση τουλάχιατον στην εισαγωγή και στα δελτία τύπου, ότι το χειρόγραφο της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, με τον αριθμό 17,202, το οποίο χρονολογείται στο 570 μ.Χ. περίπου και αποκτήθηκε από την Βρετανική Βιβλιοθήκη στις 11 Νοεμβρίου του 1847 περιέχει ένα άγνωστο κείμενο. Σε αυτό το χειρόγραφο, το οποίο είναι γραμμένο στα συριακά, οι συγγραφείς εντόπισαν, μεταξύ άλλων, το κείμενο, το οποίο κατά την κρίση τους (σελ. 4) δεν ταιριάζει με τα άλλα κείμενα της συλλογής και φέρει τον τίτλο «Η ιστορία του Δικαίου Ιωσήφ και της Ασινέθ της γυναίκας του».

Από όσο διάβασα, το βιβλίο «The Lost Gospel» δεν καθιστά απολύτως σαφές ότι περιέχει ένα έργο το οποίο είναι γνωστό στην επιστημονική κοινότητα. Στη σελίδα Χ της εισαγωγής έχει τη φράση «we don’t claim to have excavated along-lost text», η οποία υπονοεί την παραπάνω παρατήρησή μας, από την άλλη, όμως, δεν ξεκαθαρίζει ότι το παλαιοδιαθηκικό απόκρυφο έχει εκδοθεί στο παρελθόν. Πάντως, στις σελίδες 423 και 424 των προτάσεων για περαιτέρω διάβασμα καταγράφονται οι παλαιότερες εκδόσεις του αποκρύφου και κάνουν αναφορές, σε υποσημειώσεις, στις εκδόσεις κυρίως του James Charlesworth (The Old Testament Pseudepigrapha, Vol 2, Expansions of the Old Testament and Legends, Wisdom and Philosophical Literature, σελ. 177 κ.ε.) και του H.ED. Sparks (The Apocryphal Old Testament, περιέχεται στις σελίδες 465-503), με τις οποίες το κείμενο ταυτίζεται.

Οπωσδήποτε, προς την κατεύθυνση της ανακαλύψεως ενός χαμένου κειμένου μας κατευθύνει και ο τίτλος του βιβλίου, ο οποίος είναι παραπλανητικός.

Επί της ουσίας, το βιβλίο των Simcha Jacobovici και Barrie Wilson διατείνεται ότι, για να κατανοήσουμε το μήνυμα του κειμένου, ο Ιωσήφ του αποκρύφου πρέπει να ταυτιστεί με τον Ιησού και η Ασινέθ με την Αγία Μαρία Μαγδαληνή. Παρόμοιος παραλληλισμός συναντάται στην ορθόδοξη υμνογραφία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν υπονοείται και συσχέτιση Ασινέθ – Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής. Ο παραλληλισμός εντοπίζεται στα παθήματα, στα βάσανα, στην καλοσύνη και την αγιότητα του Ιωσήφ, τον οποίο εν τέλει ο Θεός αναδεικνύει μέσα από τη φυλακή και τον εξυψώνει σε κυρίαρχο της Αιγύπτου. Αντιστοίχως, ο Χριστός αναδεικνύεται σε νικητή του θανάτου, ο οποίος προς στιγμή φάνηκε να τον νικά. Αυτή η τυπολογική αντιστοίχιση κυριαρχεί στην υμνολογία του όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας, ο οποίος ψάλλεται στους ναούς μας το απόγευμα της Κυριακής των Βαΐων.

Το βιβλίο στο οποίο αναφερόμαστε παρουσιάζει την αστήρικτη άποψη ότι για να κατανοήσουμε το πραγματικό μήνυμα του αποκρύφου «Ιωσήφ και Ασινέθ» πρέπει να το προσεγγίσουμε ως μία αλληγορία της σχέσης Χριστού- Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής. Νομίζω ότι έχουμε μια χαρακτηριστική περίπτωση λήψης του αιτουμένου, η οποία δεν μπορεί να σταθεί επιστημονικά.

Οι ερευνητές που έχουν ασχοληθεί με το απόκρυφο «Ιωσήφ και Ασινέθ» το τοποθετούν ανάμεσα στον 1ο π.Χ. και 2ο μ.Χ. αι. και το συσχετίζουν με την Παλαιά και όχι με την Καινή Διαθήκη, όπως κάνουν οι συγγραφείς του βιβλίου.

Ακατανόητη είναι και η σύνδεση που κάνουν ανάμεσα στην Ασινέθ και στην Άρτεμη της Εφέσου (σελ. ΧΙΙΙ).

Ένα από τα σοβαρά μεθοδολογικά σφάλματα των συγγραφέων είναι ότι θεωρούν τον γάμο Ιησού-Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής ως δεδομένο και απλώς διερευνούν γιατί κάποια στιγμή παραμερίστηκε από την επίσημη θεολογική γραμματεία . . .

Επίσης, μαζί αρκετούς φιλελεύθερους θεολόγους, υποστηρίζουν ότι ο χριστιανισμός που γνωρίζουμε σήμερα είναι δημιούργημα του απ. Παύλου και δεν έχει σχέση με τον Χριστό.

Διατείνονται, ότι παρουσιάζουν την ανθρώπινη πλευρά του Χριστού, κάνοντας ένα ακόμη σημαντικό λάθος: την προσεγγίζουν μέσα από το πρίσμα της πεπτωκυΐας ανθρώπινης φύσης παραμερίζοντας πλήρως τη θεϊκή.

Οι συγγραφείς εσφαλμένα υποστηρίζουν (σελ. XVII), ότι, με την διαφορετική ανάγνωση που επιχειρούν, προβάλλουν έναν χριστιανισμό απαλλαγμένο από την παύλεια προσέγγισή του και κατά συνέπεια αυθεντικότερο. Η προσέγγισή τους στηρίζεται στον γάμο του Χριστού και όχι στο πάθος, στο θάνατο και στην Ανάστασή του, σημεία τα οποία προβάλλει κατ’ αυτούς ο απ. Παύλος.

Από τα τμήματα του βιβλίου που εντοπίσαμε ελεύθερα στο διαδίκτυο αντιλαμβανόμαστε ότι δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να διαπιστώσουμε πως το έργο στηρίζεται σε μία αυθαίρετη υπόθεση των συγγραφέων, οι οποίοι φτιάχνουν ένα ψευδοεπιστημονικό έργο με απώτερο σκοπό να πουλήσουν αντίτυπα.

Καμία από τις θέσεις τους δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι προσεγγίζει αξιόπιστα το πρόσωπο του Χριστού. Αντιθέτως, σε αυτό επικρατεί μία μυθιστορηματική τάση, η οποία υποτίθεται ότι πρέπει να παραλληλιστεί με την ερμηνευτική μέθοδο της τυπολογίας. Αναμφίβολα, και στην χριστιανική παράδοση υπήρχαν και υπάρχουν κείμενα συμβολικά, τα οποία, όπως ήδη είπαμε για την υμνογραφία, υιοθετούν τυπολογικές αναφορές, αυτές όμως δεν είναι αυθαίρετες, αλλά αντιθέτως, ξεκινούν από μια ισχυρή και ευδιάκριτη βάση, όπως γίνεται στην υμνολογία της Μεγάλης Δευτέρας.

Τελικά, το χαμένο ευαγγέλιο -που δεν είναι ευαγγέλιο- δεν είναι καθόλου χαμένο, αλλά γνωστό εδώ και αρκετές δεκαετίες και πολλές εκδόσεις.

Χαμένη στα μονοπάτια της ασυνέπειας φαίνεται ότι είναι η προσπάθεια των Simcha Jacobovici και Barrie Wilson να μας πείσουν ότι το παλαιοδιαθηκικό απόκρυφο που περιέχει μία ψευδοϊστορική αναπαραγωγή της ιστορίας του Ιωσήφ του Παγκάλου αποδεικνύει τον γάμο του Ιησού . . .

Πάντως, πληροφορούμε όποιον ανησυχεί για την πορεία του βιβλίου, ότι οι πωλήσεις του πάνε πολύ καλά βοηθώντας εκδότη και συγγραφείς να πλουτίσουν, στην κυριολεξία, «με τα ψέματα» . . .

                                                                              Καλά Χριστούγεννα

Ο Ιησούς είπε: «Η γυναίκα μου . . .»

Ετικέτες

Harvard, πάπυρος, Αγία Μαρία Μαγδαληνή, Ιησούς, γυναίκα του Ιησού, κοπτικά, Karen King

(Με αφορμή το κοπτικό χειρόγραφο που εξέδωσε η καθηγήτρια του πανεπιστημίου Harvard κ. Karen King)

Στο τεύχος του Ιανουαρίου 2013 του έγκριτου θεολογικού περιοδικού «Harvard Theological Review» (τεύχος 106:1) πρόκειται να δημοσιευθεί η μελέτη της καθηγήτριας της πρώιμης Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Harvard, Karen King. Αναζητώντας στο διαδίκτυο εντοπίσαμε μία προδημοσίευση του προαναφερθέντος άρθρου με τίτλο «“Jesus said to them, ‘My wife . . .’” A New Coptic Gospel Papyrus».

Ήδη στα ηλεκτρονικά και τα έντυπα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν εμφανιστεί πολλές αναφορές σε αυτό, καθώς το θέμα του προκαλεί το ένδιαφέρον του κοινού.

Η Karen King εκδίδει ένα μέχρι σήμερα άγνωστο σπάραγμα παπύρου γραμμένο στα αρχαία κοπτικά και μάλιστα στη σαχιδική διάλεκτο, με διαστάσεις λίγων εκατοστών (4 επί 8 cm), το οποίο σε κάποιο σημείο περιλαμβάνει τη φράση «ο Ιησούς τούς είπε, η γυναίκα μου . . . ». Αυτή και μόνο η φράση, όπως προ ετών είχε συμβεί με την έκδοση του ψευδεπίγραφου κειμένου με τον τίτλο «Το Ευαγγέλιο του Ιούδα», είναι ικανή να προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον ενός κοινού, το οποίο είναι εντελώς άσχετο με έννοιες όπως γνωστικισμός, απόκρυφα, ψευδεπίγραφα, ιστορία πρώιμου χριστιανισμού, έκδοση κειμένων, ανακαλύψεις γνωστικών χειρογράφων, φιλοσοφικά και θεολογικά ρεύματα και τάσεις των πρώτων χριστιανικών αιώνων και ανταποκρίνεται σε μία δημοσιογραφική προσέγγιση του θέματος, η οποία οδηγεί σε επικίνδυνες απλουστεύσεις.

Ο πάπυρος, που χρονολογείται από τον τέταρτο αιώνα μ.Χ., περιλαμβάνει έναν διάλογο στον οποίο ο Ιησούς αναφέρεται στη σύζυγό του και σύμφωνα με την King πρέπει να είναι μετάφραση στα κοπτικά ενός κειμένου που γράφτηκε στα ελληνικά τον δεύτερο μ.Χ. αιώνα.

Για να αντιληφθούμε την έννοια της απλούστευσης και του κινδύνου να ασχοληθεί κάποιος με αντικείμενο που δεν γνωρίζει αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στις δημοσιεύσεις του διεθνούς τύπου, όπου, αν και στο σπάραγμα δεν γίνεται καμία αναφορά, ήδη έχει προστεθεί δίπλα στο κείμενο του παπύρου και το υποτιθέμενο όνομα της συζύγου του Κυρίου, την οποία, πέρα από κάθε επιστημονική δεοντολογία, ταυτίζουν με την Αγία Μαρία τη Μαγδαληνή.

 

Ας δούμε όμως κάποια σημεία από το άρθρο της Karen King:

1) Η συγγραφέας ξεκαθαρίζει ότι πρόκειται για το μοναδικό αρχαίο κείμενο που θεωρεί ότι ο Χριστός ήταν παντρεμένος.

2) Τονίζει ότι δεν μας παρέχει αξιόπιστη μαρτυρία ότι όντως ο Χριστός ήταν έγγαμος λόγῳ της μεγάλης χρονικής απόστασης του σπαράγματος από τα γεγονότα (4^ος αι. μ.Χ.) και της πιθανής σύνθεσης του αρχικού κειμένου μόλις στο δεύτερο μισό του δευτέρου αιώνα.

3) Σημειώνει ότι η μόνη ασφαλής μαρτυρία που μας παρέχει είναι ότι κάποιοι χριστιανοί των πρώτων αιώνων πίστευαν ότι ο Χριστός ήταν παντρεμένος.

4) Ομολογεί ότι δεν γνωρίζουμε τίποτα για την ιστορία ευρέσεως και την προέλευση του συγκεκριμένου παπύρου.

5) Η γνησιότητά του αμφισβητείται από αρκετούς από τους ειδικούς που το εξέτασαν, ενώ κανείς, ούτε καν η συγγραφέας του άρθρου δεν μπορεί να μας διαβεβαιώσει ότι η αυθεντικότητά του είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση.

Όλες αυτές οι παρατηρήσεις κάνουν πολύ λιγότερο αξιόπιστο το κείμενο που υπάρχει στο απόσπασμα και οδηγούν στο αβίαστο συμπέρασμα ότι το θέμα αφορά κάποιους ειδικούς της ιστορίας του γνωστικισμού.

 

Μετά από αυτές τις πρώτες εισαγωγικές αναφορές, σκοπεύουμε να συνεχίσουμε την ανάγνωση του άρθρου της Karen King σε επόμενη δημοσίευσή μας, προσπαθώντας να παρακάμψουμε το κομμάτι του δημοσιογραφικού εντυπωσιασμού και να τοποθετήσουμε την έκδοση του σημαντικού -αν είναι γνήσιο- αυτού ευρήματος στην ορθή επιστημονική του βάση.

Γνωρίζουμε ποια ήταν «ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή» ;

Ετικέτες

Αγία Μαρία Μαγδαληνή, Κασσιανή, Λουκάς, Μ. Τετάρτη, Μάρθα, Μαρία, Τροπάριο της Κασσιανής, αμαρτωλή, ευαγγέλιο, μύρο

Το απόγευμα της Μεγάλης Τρίτης ψάλλεται στους ορθόδοξους ναούς το τροπάριο της Κασσιανής. Πρόκειται για μία ποιητική απόδοση του περιστατικού που περιγράφεται στα ευαγγέλια και έχει να κάνει με την αμαρτωλή γυναίκα, η οποία έδειξε τη μετάνοιά της πλένοντας τα πόδια του Χριστού με πολύτιμο μύρο και σκουπίζοντάς τα με τα μαλλιά της.

 

Η πράξη της γυναίκας αυτής έχει ιδιαίτερη σημασία για δύο κυρίως λόγους:

1. Προετοίμασε το Χριστό για την ταφή, καθώς οι Ιουδαίοι συνήθιζαν να αλείφουν τα σώματα των νεκρών τους με ένα μείγμα ρυτίνης και αρωμάτων.

 

2. Η ένταση της σκηνής δείχνει πόσο μεγάλη ήταν η μετάνοιά της.

 

Η ιδιαιτερότητα της πράξης οδήγησε σε συνειρμούς άσχετους με την πραγματικότητα με αποτέλεσμα να πλεχθούν διάφοροι μύθοι σχετικά με την ταυτότητα της γυναίκας και τη σχέση της με το Χριστό.

 Από τη Δυτική Χριστιανοσύνη ξεκίνησε η ταύτιση της με την Αγία Μαρία τη Μαγδαληνή, αν και δεν υπάρχει καμία σχετική μαρτυρία, ούτε στα ευαγγέλια ούτε στην κατοπινή παράδοση. Η ταύτιση αυτή οφείλεται σε σύγχυση δύο διαφορετικών προσώπων που αναφέρονται σε δύο διαφορετικές ευαγγελικές περικοπές στο ευαγγέλιο του Λουκά. Στο 7^ο κεφάλαιο αναφέρεται το περιστατικό με την αμαρτωλή γυναίκα, η οποία έπλυνε τα πόδια του Χριστού με μύρο, δάκρυα και στα σκούπισε με τα μαλλιά της. Στο επόμενο κεφάλαιο, το 8^ο, γίνεται αναφορά στις γυναίκες που ακολουθούσαν το Χριστό κατά τις περιπλανήσεις του στη γη του Ισραήλ. Ανάμεσά τους μνημονεύεται και η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή, η οποία, κατά το παρελθόν, είχε θεραπευθεί από το Χριστό, καθώς ήταν δαιμονισμένη.

 

Αμέσως μετά την έγερση του Λαζάρου οι οικείοι του παρέθεσαν ευχαριστήριο γεύμα στο Χριστό και τους αποστόλους. Κατά τη διάρκειά του, ενώ η Μάρθα προσπαθούσε να φροντίσει το πλήθος των συνδαιτυμόνων, η Μαρία έκανε αυτό που κανονικά θα έκαναν οι δούλοι της οικογένειας: έπλυνε τα πόδια του καλεσμένου τους. Εκφράζοντας την υπερβάλλουσα ευγνωμοσύνη της αντί για νερό έχυσε μύρο και αντί για πετσέτα χρησιμοποίησε τα μαλλιά της.

Το περιστατικό αυτό που περιγράφεται από τον ευαγγελιστή Ιωάννη (12:1-8) δεν είναι το ίδιο με αυτό στο οποίο πρωταγωνίστησε η αμαρτωλή γυναίκα και στο οποίο αναφέρεται η υμνογραφία του όρθρου της Μ. Τετάρτης.

Η αδελφή του Λαζάρου εξέφραζε την ευγνωμοσύνη της, ενώ η αμαρτωλή την μετάνοιά της.

 

Η Αγία Κασσιανή ήταν μία πολύ μορφωμένη βυζαντινή αρχοντοπούλα, η οποία κάποια στιγμή έγινε μοναχή και μεταξύ άλλων ασχολήθηκε με τη συγγραφή ύμνων. Το πιο διάσημο έργο της είναι το τροπάριο αυτό, το οποίο είναι γνωστό με το όνομά της. Σε αυτό περιγράφεται το περιστατικό των ευαγγελίων και γίνεται μία σημαντική θεολογική εμβάθυνση για το πρόβλημα της αμαρτίας και τη σημασία της μετάνοιας. Μάλιστα, η αμαρτία συνδέεται ευθέως, όχι με ηθικού τύπου αιτίες, αλλά με το γεγονός της Πτώσης και της διακοπής της κοινωνίας με το Θεό.

 

Συνεπώς ούτε η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή ούτε η Μαρία η αδελφή του Λαζάρου ούτε η ποιήτρια Αγία Κασσιανή είναι «ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή».

Το όνομα αυτής της γυναίκας είναι άγνωστο σε εμάς, καθώς τα ευαγγέλια διαιωνίζουν και τιμούν την πράξη και τη μετάνοιά της, αλλά δεν διασώζουν το όνομά της. Η ανώνυμη για εμάς γυναίκα αποτελεί ισχυρότατο παράδειγμα αλλαγής τρόπου σκέψεως και ζωής για όλους μας.

Ίσως, μάλιστα, η μετάνοιά της να είναι το κριτήριο για τη δική μας μετάνοια όταν βρεθούμε μπροστά στο θρόνο του Θεού κατά την ώρα της κρίσεως.

 Καλή υπόλοιπη Μεγάλη Εβδομάδα