Ετικέτες
Έκθεση μαθητών, Αγιογραφία, Εργαστήριο Αγιογραφίας Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου., Θεολογία της Εικόνας, Πνευματική Εστία Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου, Χρυσή Τσιούρη
Το Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου 2012 εγκαινιάστηκε από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, στην Πνευματική Εστία της Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου, έκθεση του Εργαστηρίου Αγιογραφίας της Ιεράς Μητροπόλεως. Στα εγκαίνια που ξεκίνησαν με αγιασμό ήταν παρούσες οι αρχές της Κω και πλήθος κόσμου.
Η έκθεση, η οποία θα διαρκέσει μέχρι το Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου και θα είναι ανοικτή κάθε απόγευμα 7:00 με 9:00, διοργανώνεται με την ευκαιρία της συμπληρώσεως τριων ετών λειτουργίας του εργαστηρίου, το οποίο λειτουργεί υπό την καθοδήγηση της Αγιογράφου, καθηγήτριας καλών τεχνών κ. Χρυσής Τσιούρη. Τα έργα που παρουσιάζονται αποτελούν τους καρπούς της εργασίας των μαθητών του εργαστηρίου.
Το εργαστήριο λειτουργεί στην πόλη της Κω σε χώρο που παραχωρείται από τον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής Κω.
Στη συνέχεια παραθέτουμε την ομιλία της υπεύθυνης του Εργαστηρίου κ. Χρυσής Τσιούρη, Αγιογράφου, Δασκάλας παραδοσιακής ορθόδοξης αγιογραφίας.
«Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον Σεβασμιώτατο, την ενορία της Αγίας Παρασκευής και όλα τα μέλη της εκκλησίας που δημιούργησαν, αγκάλιασαν και προστάτεψαν το εργαστήριο της αγιογραφίας.
Αυτό το εργαστήριο ήταν και είναι δωρεά αλλά και ιερή υποχρέωση της εκκλησίας, καθότι η αγιογραφία, όπως και όλες οι εκκλησιαστικές τέχνες πρέπει να είναι υπό την προστασία της εκκλησίας, γιατί είναι μέλη του σώματός της.
Έτσι ώστε, κι εμείς να καταφέρουμε να γίνουμε, από μέρη, μέλη του σώματος της εκκλησίας του Χριστού, γιατί η λέξη αμαρτία προέρχεται από το αρχαίο «μείρομαι» που σημαίνει είμαι μέρος. «Α-μείρομαι» λοιπόν σημαίνει δεν είμαι μέρος, κόβομαι από το σύνολο εξαιτίας του εγώ μου.
Ξέρετε στο σχέδιο της εικόνας αυτό που έχει πρωταρχική σημασία είναι η σύνθεση, το όλο, όχι τα μέρη.
Σας εργαστήριο ακολουθήσαμε την παράδοση (αυτό που μας παραδόθηκε) της εικόνας γιατί η παράδοση είναι η μάνα τροφός.
Και η υπακοή (αυτό που μας δίδαξε ο Χριστός), όχι η υποταγή, στην παράδοση γεννάει την αρετή της ταπεινοφροσύνης.
Η υπακοή χαρακτηρίζει τον ελεύθερο άνθρωπο και οδηγεί στην δ η μ ι ο υ ρ γ ί α ενώ η υ π ο τ α γ ή έχει δουλικότητα που δεν παράγει τίποτα.
Η παράδοση στην αγιογραφία, όπως η μελωδία, η αρχιτεκτονική και ο λόγος της εκκλησίας εκφράζουν το ίδιο πράγμα, έτσι που να φτάσουμε να μιλάμε για την αρχιτεκτονική της εικόνας, τη μελωδία των χρωμάτων και την αντίστροφη προοπτική του λόγου.
Η αντίστροφη προοπτική στην παράδοση της εκκλησίας ερμηνεύει την επί του Όρους Ομιλία:
Οι τελευταίοι θα είναι πρώτοι.
Ολόκληρη η διδασκαλία του ευαγγελίου έχει διατυπωθεί μέσα σε μία αντεστραμμένη προοπτική.
Όπως ο Σταυρός, το μαρτύριο και ο θάνατος του Χριστού είναι μία νίκη για μας.
Μέσα σ’ αυτά τα τρία χρόνια μαθητείας καταλάβαμε και βιώσαμε με το νου και την πίστη μας την αντίστροφη προοπτική της φράσης του Αγίου Παύλου «αλλ’ ει ο έξω ημών άνθρωπος διαφθείρεται, αλλ’ ο έσω ημών ανακαινούται ημέρᾳ και ημέρᾳ» (Β΄ Κορινθίους 4:16).
Στην εικόνα λοιπόν, δεν υπάρχει το βάθος της προοπτικής, ο κόσμος της υλικής τρίτης διάστασης. Το σημείο της προοπτικής δεν βρίσκεται στο βάθος της εικόνας αλλά στον ίδιο τον θεατή.
Έτσι έχει κανείς την εντύπωση ότι τα πρόσωπα, ο κόσμος της εικόνας έρχονται να τον συναντήσουν. Η αντίστροφη προοπτική της εικόνας δηλώνει ότι ο Θεός έρχεται στον άνθρωπο και ο άνθρωπος βγαίνοντας από το βάθος του συναντάει την εικόνα, το πρόσωπο που εκφράζει την αγιότητα και το θείο γιατί πέρα απ’ αυτό δεν υπάρχει τίποτα.
Όταν η Δύση εγκατέλειψε την Ανατολή, παγιδεύτηκε στην πλάνη των αισθήσεων των τριων διαστάσεων, με αποτέλεσμα η τέχνη να φτάσει να εικονίζει την ειδωλολατρεία της σάρκας την εποχή της αναγέννησης. Ενδεικτική είναι η τέχνη των τρισδιάστατων αγαλμάτων που δεν έγιναν ποτέ αποδεκτά στην ορθόδοξη εκκλησία.
Έτσι η εικόνα έπαψε να είναι θεολογικό βιβλίο και έγινε διακοσμητικό αντικείμενο, μπροστά στο οποίο δεν μπορεί να προσευχηθεί κανείς.
Ο Θεός όμως δεν είναι τριδιάστατος, αλλά τρισυπόστατος. Σήμερα, οι επιστήμονες στη Δύση μιλάνε για όλα αυτά που οι Πατέρες της εκκλησίας έκαναν γνωστά στην Ανατολή εδώ και αιώνες.
Λένε λοιπόν οι σύγχρονοι αστροφυσικοί
ότι δεν μπορούμε με τις αισθήσεις μας να αντιληφθούμε την τέταρτη διάσταση, το χ ρ ό ν ο , επειδή είμαστε τρισδιάστατα όντα.
ότι όλο το σύμπαν είναι τ ε τ ρ α δ ι ά σ τ α τ ο,
και ότι, το σύμπαν και ο χρόνος είναι σφαιρικά.
Ό,τι ακριβώς συμβολίζει ο τρούλος στην εκκλησία για μας.
Λένε ότι η ύλη δεν είναι κάτι που μπορούμε να προσδιορίσουμε.
Περιγράφουν, αυτό που ξέραμε σαν ύλη ως πυκνωμένη ενέργεια.
Και όμως, αιώνες τώρα, οι αγιογράφοι της ορθοδοξίας ζωγραφίζουν χωρίς την προοπτική του βάθους της τρίτης διάστασης, χωρίς σκιά, ζωγραφίζουν το φωτεινό μεταμορφωμένο σώμα, το φως το αληθινό, την ομορφιά την πέρα της αισθητής. Μεταχειρίζονται το χώρο και το χρόνο με απίστευτη ελευθερία.
Όσο για το χρόνο, όλοι μας γνωρίζουμε με κάποια άλλη αίσθησή μας, ότι ο χρόνος δεν είναι απλά μία αφαίρεση των ρολογιών μας.
Η χαρά και η δυστυχία π.χ. αλλάζουν αυτό το χρόνο του ρολογιού. Δεν είμαστε απλές πλάκες πάνω στις οποίες, οι βελόνες γυρίζουν και σημειώνουν μαθηματικά κλάσματα. Δεν υπομένουμε το χρόνο, αλλά τον ζούμε. Αυτό σημαίνει ότι τον αναλαμβάνουμε με ευθύνη. Ο χρόνος μας χαρακτηρίζει, αλλά κι εμείς χαρακτηρίζουμε το χρόνο. Ο άγιος Αυγουστίνος τον 4ο μ.Χ. αιώνα στις Εξομολογήσεις του έχει αποδείξει με τη μεγαλοφυία του ότι από τα τρία μέρη του χρόνου κανένα δεν υπάρχει.
Το μέλλον αυτό που δεν υπάρχει ακόμα, περνά με το παρόν, για να γίνει αμέσως παρελθόν. Κι εγώ, όταν διαβάζω τη φράση του Αϊνστάιν, ότι: για μας τους ορκισμένους φυσικούς, η διάκριση του παρελθόντος είναι μία ψευδαίσθηση, όσο έντονη και αν είναι αυτή, φέρνω στο νου μου μια εικόνα:
την εικόνα της Μεταμόρφωσης του Κυρίου στο όρος Θαβώρ. Καταλαβαίνω γιατί η παράδοση της αγιογραφίας θεωρεί ότι πρέπει να είναι η πρώτη εικόνα που θα ζωγραφίσει ο αγιογράφος. Στην εικόνα της Μεταμόρφωσης, λοιπόν, εικονίζονται οι μαθητές του Κυρίου στην παρούσα τους κατάσταση, ο Μωυσής, εικόνα του παρελθόντος, αφού έχει πεθάνει, ο Ηλίας που μεταστάθηκε, άρα εξακολουθεί να είναι παρόν και μέλλον και ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός στην άναρχη αιώνια φωτεινή μεταμορφωμένη εικόνα.
Ο Χριστός λοιπόν, δεν κατάργησε το χρόνο, αλλά τον άνοιξε και η πύλη για να αντιληφθούμε το χρόνο, τον οποίο δεν αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας είναι ο Χριστός, ο ΩΝ, ο ΗΝ και ο ΕΡΧΟΜΕΝΟΣ. Ζούμε την αιωνιότητα μέσα στο αιώνιο παρόν.
Η ιερή διατύπωση «τῷ καιρῷ ἐκείνῳ» σημαίνει τον ιερό χρόνο, το τώρα, το σύγχρονο. Κατά το χρόνο του εορτασμού των Χριστουγέννων, είμαστε παρόντες στη γέννηση του Χριστού. Όλα τα Άγια Δείπνα της Εκκλησίας δεν είναι παρά ο μοναδικός Μυστικός Δείπνος, εκείνος του Χριστού στο υπερώο.
Ναι, είναι αλήθεια ότι οι άγιοι είναι παρόντες στην εικονογράφησή τους, μας διδάσκουν, μας οδηγούν είτε στο να ζήσουμε την πίστη μας μέσῳ της υπακοής στην παράδοση της εκκλησίας είτε την υπακοή στην παράδοση μέσῳ της πίστης. Και όλα αυτά, ενώνονται μέσα στη σφαίρα της αγάπης. Αυτό εξηγεί την υπογραφή «δια χειρός» του αγιογράφου.
Εκείνοι επίσης ορίζουν, το που θα πάνε οι εικόνες τους. Κάποιες εικόνες των μαθητών ήδη βρίσκονται στους οίκους τους αγίων σαν τάματα. Κάποιες γίναν προσφορές αγάπης σε οικεία πρόσωπα.
Η εικονογραφία είναι όλη μία πνευματική επιστήμη, μία απέραντη μόρφωση που κάνει να αισθανθούμε,
σχεδόν να ψηλαφήσουμε,τη φλόγα των πραγμάτων.
Που η μελέτη της μας βοηθάει να βλέπουμε την εικόνα και όχι απλά να την κοιτάζουμε.
Τελειώνοντας να πω ότι το κλείσιμο των τριων χρόνων της λειτουργίας του εργαστηρίου είναι ταυτόχρονα και η νέα αρχή της ύπαρξής του.
Σας ευχαριστώ!
Δια χειρός
Χρυσής Τσούρη
αγιογράφου
Δασκάλας παραδοσιακής ορθόδοξης αγιογραφίας»
Με την ολοκλήρωση της ομιλίας της κ. Τσιούρη ο μαθητής του εργαστηρίου κ. Παύλος Παλάσκας, εκ μέρους των μαθητών του εργαστηρίου, την ευχαρίστησε με ιδιαίτερα θερμά λόγια, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο Σεβ. Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ και ο Δήμαρχος Κω κ. Κώστας Καΐσερλης.
