Τήν Πέμπτη 28 Ἰουλίου 2022 ἐξεδήμησε πρός Κύριον ὁ πολυσέβαστος ἀγαπητός, σέ ὅλους τούς φοιτητές του, Ὁμότιμος Καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καί Ἄρχων Μέγας Διδάσκαλος τοῦ Εὐαγγελίου τῆς Μ.τ.Χ.Ἔ., Γεώργιος Ἀντ. Γαλίτης (1926-2022).
Ὁ μεταστάς γεννήθηκε στή Σούρπη, κωμόπολη πού βρίσκεται πλησίον τοῦ Ἅλμυροῦ Μαγνησίας, ὅπου ὑπηρετοῦσε ὡς δικαστικός ὁ πατέρας του. Σπούδασε σε δύσκολα χρόνια στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (1943-1950) καί μετεκπαιδεύτηκε σέ Πανεπιστήμια τοῦ ἐξωτερικοῦ. Ὑπηρέτησε στή Μέση Ἐκπαίδευση. Γρήγορα, ὁλοκλήρωσε τή διδακτορική διατριβή του μέ τίτλο «Ἡ Χρῆσις τοῦ ὅρου ἀρχηγός ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ» (1960) καί ἐν συνεχείᾳ ξεκίνησε τήν πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία, ἡ ὁποία ὁλοκληρώθηκε τό 1994.
Μετά ἀπό πρόταση τοῦ ἐπίσης ἀειμνήστου Γεωργίου Γρατσέα (1920-1997), τόν γνώρισα, τό 1988, κατά τό πρῶτο ἔτος τῶν σπουδῶν μου στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Παρέμεινα στό γραφεῖο του σέ ὅλη τή διάρκεια τῶν σπουδῶν καί ἀργότερα συνεργάστηκα μαζί του στό περιοδικό Ἀνάπλασις, ὡς γραμματέας.
Τό γραφεῖο του, πάντοτε μέ κίνηση καί ζωντάνια ἦταν ἐργαστήριο θεολογικῆς σπουδῆς. Κάθε συζήτηση πού κάναμε ἦταν ἐποικοδομητική γιά ἐμᾶς τούς νέους καί ἄπειρους φοιτητές διότι, ἐκτός ἀπό τό καθ᾿ ἑαυτό θεολογικό κομμάτι, μέ τίς πάμπολλες ἐπαφές καί δραστηριότητες πού διατηροῦσε καί συντόνιζε διαπιστώναμε τόν τρόπο λειτουργίας τῆς ὀρθόδοξης ἀκαδημαϊκῆς θεολογίας σέ συνεργασία καί συνάφεια μέ τήν Ἐκκλησία. Ἦταν ἐκπρόσωπος τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων στόν διορθόδοξο καί διαχριστιανικό διάλογο, σέ ἄμεση ἐπικοινωνία μέ Πατριάρχες, Ἀρχιεπισκόπους καί Ἐπισκόπους, σέ ἐπαφή μέ ρωμαιοκαθολικούς καί διαμαρτυρομένους κληρικούς καί θεολόγους. Μέ ἀδιάκοπη μέριμνα γιά τήν ὁλοκλήρωση τῆς περίφημης σειρᾶς ἐκπομπῶν γιά τό Ἅγιον Ὄρος πού ἑτοιμάσθηκαν ἀπό τή γερμανική τηλεόραση μέ δική του θεολογική ἐπιμέλεια. Μέ συχνή ἐπικοινωνία μέ τούς φοιτητές του, νεώτερους καί παλαιότερους. Μέ συνεχῆ φροντίδα γιά τήν ἀποστολή τῶν βιβλίων καί τῶν ἀνατύπων του, καθώς ἁπλόχερα τά ἔστελνε ὡς προσφορά σέ ὅποιον τά ζητοῦσε, διατηρώντας ταυτοχρόνως μία πλούσια λίστα ἀποδεκτῶν πού τά ἔστελνε αὐτοβούλως.
Βρισκόταν σέ ἀδιάκοπη κίνηση συμμετέχοντας σέ κάθε εἴδους θεολογικές ἐπαφές καί συζητήσεις στήν Ἑλλάδα καί στό έξωτερικό. Λάμβανε μέρος σέ δεκάδες συνέδρια, συνήθως ὡς εἰσηγητής. Ἦταν μέλος πολλῶν ἐπιστημονικῶν ἑταιρειῶν στήν Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό, ἐνῶ μέ δική του μέριμνα διοργανώθηκαν πολλά καί σημαντικά συνέδρια, ὅπως ἐπί παραδείγματι τῆς Διορθοδόξου Ἑταιρείας Βιβλικῶν Θεολόγων (π.χ. 1988 στήν Φραγκαβίλλα, τό 1993 στή Ρουμανία). Σέ πολλές δέ περιπτώσεις, ἀνέλαβε τή φροντίδα τῆς ἐκδόσεως τῶν τόμων τῶν Πρακτικῶν.
Συνεπέστατος στά μαθήματά του ἀλλά μέ ἕναν ἰδιότυπο τρόπο. Δίδασκε Ἱστορία Ἐποχῆς Καινῆς Διαθήκης (μετά τήν ἀφυπηρέτηση τοῦ Γεωργίου Γρατσέα), ἀλλά κυρίως Εἰσαγωγή καί Ἑρμηνεία τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ἡ διδασκαλία ἀπό τήν ἕδρα ἦταν συναρπαστική, ὄχι γιά τήν ἐνδιαφέρουσα ὕλη αὐτή καθ᾿ ἑαυτήν, ἀλλά κυρίως διότι παράλληλα μέ ὅσα ὑπῆρχαν στά πρός μελέτη συγγράμματά του, μᾶς μυοῦσε, μέ ἕναν μοναδικό τρόπο, στήν καρδιά τῆς ὀρθόδοξης σκέψης θίγοντας ἀμέτρητα θέματα ἀπό τό ἀτελείωτο θησαυροφυλάκιο τῶν γνώσεών του. Κατεῖχε τή μοναδική τέχνη νά ἁπλοποιεῖ καί τά πιό δύσκολα θέματα καί νά τά προσφέρει στό ἀκροατήριό του μέ σαφῆ καί κατανοητό τρόπο. Οἱ διηγήσεις του ἦταν πάντοτε συναρπαστικές! Ἀνάμεσα στούς καθηγητές μας ἦταν αὐτός πού περισσότερο ἀπό ὅλους κατεῖχε τήν τέχνη τῆς ἀφηγήσεως… Κυριολεκτικά ξεχνοῦσες ὅτι βρισκόσουν σέ αἴθουσα διδασκαλίας καί συνελάμβανες τόν ἑαυτό σου νά ἀκούει, ἐπιτρέψτε μου νά πῶ, μαγεμένος, ἐνδιαφέρουσες καί χρήσιμες ἀναφορές σέ ὁλόκληρο τό φάσμα τῆς θεολογίας, οἱ ὁποῖες, ἄν καί κάποιος μποροῦσε νά πεῖ ὅτι δέν ἐμπίπτουν ἄμεσα στό περιεχόμενο τοῦ μαθήματος, στήν πραγματικότητα αὐτές εἶναι πού συνεχῶς θυμόμαστε καί χρησιμοποιοῦμε στή ζωή καί στή σχολική τάξη.
Ὅλη αὐτή ἡ σοφία καί οἱ ἀτελείωτες διηγήσεις πού ἀπολαύσαμε κατά τίς πανεπιστημιακές παραδόσεις, στό πλαίσιο τῶν ἑρμηνευτικῶν βιβλικῶν μαθημάτων, μᾶς ἔδειξαν ἐναργῶς ὅτι ἡ Καινή Διαθήκη βρίσκεται στό ἐπίκεντρο τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας καί ὅλα τά θέματα πού προκύπτουν μποροῦν νά ἑρμηνευθοῦν καί νά κατανοηθοῦν μέ ἀφετηρία τά βιβλικά κείμενα. Γι᾿ αὐτό μάλιστα, συνέδεε ἄμεσα τή βιβλική θεολογία μέ τή δογματική καί συνδύαζε στοιχεῖα τῶν δύο αὐτῶν κλάδων θεμελιωμένα στήν πατερική ἐρμηνευτική.
Ἄριστος φιλόλογος καί βαθύς γνώστης τοῦ ἔργου τῶν πατέρων καί τῆς θύραθεν γραμματείας μέ προβλημάτισε κάποτε λέγοντας ὅτι γιά νά συγκεντρώσει τό ὑλικό γιά τή διδακτορική διατριβή του μελετοῦσε τά ἀρχαῖα κείμενα ἐπί τριετία. Τό κέρδος ἀπό αὐτή τήν ἐπίμοχθη μελέτη διακρινόταν σέ ὅλα τά κείμενά του καί ἦταν ὄφελος γιά τούς φοιτητές του. Πολλές φορές, ὅταν καταφεύγω σέ μηχανές ἀναζήτησης (θεωρῶ ὅτι σήμερα δέν θά μπορούσαμε νά δουλέψουμε διαφορετικά), οἱ ὁποῖες ἄκοπα καί ἀνέξοδα μᾶς προσφέρουν ἀτελείωτους καταλόγους ἀναφορῶν, σκέπτομαι πόσο σπουδαῖος εἶναι ὁ σκληρός δρόμος τῆς ἀναζητήσεως τοῦ ὑλικοῦ μέ ἄμεση μελέτη τῶν πηγῶν. Εἶναι ὁ δρόμος πού ἀπαιτεῖ τεράστιο μόχθο, ἀλλά σέ κάνει κοινωνό τοῦ πνεύματος τῶν κειμένων.
Ἕνα σημαντικό μέρος τῆς προσφορᾶς τοῦ Γεωργίου Γαλίτη, πού ἀκόμη δέν ἔχει ἐκτιμηθεῖ ὅσο πρέπει, εἶναι ἡ πολυετής ἐνασχόλησή του μέ τόν Σύλλογο «Ἀνάπλασις», τό περιοδικό τοῦ ὁποίου παραμένει τό παλαιότερο ἑλληνικό ἔντυπο μέ συνεχόμενη παρουσία ἐκδιδόμενο ἀπό τό 1887. Γιά περισσότερα ἀπό τριάντα χρόνια ἦταν Πρόεδρος τοῦ Συλλόγου καί Διευθυντής τοῦ ὁμώνυμου περιοδικοῦ. Τά παρέλαβε σέ σχετική παρακμή καί μέ διάφορες ἀρνητικές συνδηλώσεις ἀπό τά μεταπολεμικά χρόνια. Κοπίασε πολύ γιά νά βελτιώσει τή λειτουργία τῶν γραφείων, νά φέρει κοντά στόν Σύλλογο νέους ἀνθρώπους καί νά ἀξιοποιήσει τήν ἀκίνητη περιουσία του. Μέ πολύ προσωπικό κόπο κατόρθωσε νά μετατρέψει τό περιοδικό, ὅσο ἦταν δυνατόν, σέ ἕνα σύγχρονο ἔντυπο μέ ἐντελῶς διαφορετική εἰκόνα καί περιεχόμενο ἀπό αὐτό πού εἶχε ὅταν τό παρέλαβε. Ἀδιάκοπη ἦταν ἡ μέριμνά του γιά νά διευρύνει τόν κύκλο τῶν συνδρομητῶν, νά αὐξήσει τά ἔσοδα, νά ὀργανώσει τό ἀρχεῖο, νά ἐμπλουτίσει τήν ὕλη καί νά τό φέρει στά σπίτια καί στή βιβλιοθήκη, ὅσο τό δυνατόν περισσοτέρων ἀνθρώπων. Ἑκατοντάδες κείμενά του, συνήθως ὡς κύρια ἄρθρα, δημοσιεύθηκαν στίς σελίδες του. Πολλά ἀπό αὐτά συζητήθηκαν, κάποια προκάλεσαν ἀντιδράσεις. Ὅλα ὅμως εἶχαν σημαντικό βάθος, εὐρύτερο καί ὄχι μόνο θεολογικό καί θά ἦταν εὐχῆς ἔργο αὐτά τά κείμενα, πού φανερώνουν τήν ἀπίστευτη εὐρυμάθεια, τή διεισδυτικότητα τῆς σκέψης, τήν κριτική του διάθεση καί τήν εὐγένεια τοῦ χαρακτήρα του, νά συγκεντρωθοῦν ὥστε νά διασωθοῦν ἀπό τή λήθη.
Στό γράψιμό του ἦταν πολύ προσεκτικός, ἀκριβής, διακριτικός, σαφής καί ξεκάθαρος. Ἄριστος γνώστης καί χειριστής τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, τήν ὁποία ἀξιοποιοῦσε μέ ἐπιμέλεια γιά νά καταγράψει τίς ἰδέες του καί νά προσφέρει ἐπωφελῶς τίς σκέψεις του στόν ἀναγνώστη. Πολλές φορές διαβάζοντας τά κείμενά του στήν Ἀνάπλαση προσπαθοῦσα νά σκεφτῶ λέξεις καί φράσεις πού βάζοντας τες στό κείμενο θά τό βελτίωναν. Νομίζω ὅτι ἡ προσπάθεια αὐτή δέν ὁδηγήθηκε ποτέ σέ ἐπιτυχία… Κατεῖχε στήν ἐντέλεια τήν τέχνη νά βάζει τήν κατάλληλη λέξη στήν κατάλληλη θέση.
Μάρτυρας αὐτῆς τῆς ἀκριβολόγου καί λεπτολόγου πρακτικῆς του ἔγινα ἀπό πολύ νωρίς. Θέλοντας νά ἐνισχύσει τόν κύκλο τῶν ἀρθρογράφων τοῦ περιοδικοῦ μέ νέα πρόσωπα προέτρεπε πολλούς ἀπό ἐμᾶς φοιτητές καί ἀργότερα νέους θεολόγους, νά γράφουμε σέ αὐτό. Ἀεικίνητος καί ἀκούραστος, σέ μία ἐποχή πού δέν ὑπῆρχε ἡ ἠλεκτρονική ἐκκλησιαστική δημοσιογραφία κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια νά προσφέρει στούς ἀναγνῶστες τοῦ περιοδικοῦ σύγχρονη ὕλη, θεολογικά θεμελιωμένη καί πρωτότυπη. Ἐντόπιζε στόν τύπο θέματα πού θεωροῦσε ὅτι ἄξιζαν νά παρουσιαστοῦν στό περιοδικό καί μᾶς τά ἔδινε, συμβουλεύοντάς μας, νά τά ἀναπτύξουμε. Στή συνέχεια, ἀφιερώνοντας ἀπό τόν πολύτιμο χρόνο του ξαναβλέπαμε μαζί τά κείμενά μας, καί μέ πολλή ἀγάπη καί βαθιά συναίσθηση τῆς θέσεώς του ὡς διδασκάλου, ἔκανε παρατηρήσεις καί σχόλια, συζητώντας κάθε ἀράδα καί βελτιώνοντας βῆμα βῆμα, γραμμή γραμμή τό ἀρχικά ἄτεχνο κείμενο πού τοῦ παραδίδαμε. Ὅσοι ζήσαμε αὐτές τίς στιγμές στό γραφεῖο του στό Πανεπιστήμιο καί ἀργότερα στήν Ἀνάπλαση ἀναμφίβολα ὠφεληθήκαμε τά μέγιστα καί, μάλιστα, σέ πολλά ἐπίπεδα. Μάλιστα, μέ τήν εὐκαιρία τῶν διορθώσεων τῶν δοκιμίων τοῦ περιοδικοῦ μοῦ ἔδειξε πῶς νά διορθώνω κείμενα, μέ τόν ὀρθό τρόπο, μεταφέροντας τήν τεράστια ἐμπειρία του ἀπό τόν δύσκολο χῶρο τῶν ἐκδόσεων καί τῶν τυπογραφείων, κάτι πού μέ εὐγνωμοσύνη χρησιμοποιῶ συνεχῶς μέχρι σήμερα.
Ἐπί δεκαετίες διοργάνωνε θεολογικό σεμινάριο στά γραφεῖα τῆς Ἀναπλάσεως. Σέ αὐτό συζητοῦνταν πλῆθος θεμάτων μέ βιβλική ἀφετηρία ἀλλά ἀμέτρητες προεκτάσεις. Δυστυχῶς, παρά τήν ἐπιθυμία μου, ἐλάχιστες φορές εἶχα τή δυνατότητα νά συμμετάσχω σέ αὐτό. Σέ αὐτές τίς συναντήσεις, πού φυσικά συνεχίστηκαν καί μετά τήν ἀφυπηρέτησή του, ἐκδηλωνόταν τό διδακτικό του τάλαντο καί ἡ ἀγάπη του στή διδασκαλία τῆς θεολογίας καί, μάλιστα, σέ μορφή ἁπλή κατανοητή ἀπό ὅλους. Αὐτή ἡ ἀγωνία του, νά φθάσει ἡ θεολογική γνώση καί ἡ ἐκκλησιαστική παιδεία σέ ὅλους, διαπιστώνεται καί ἀπό τήν πολυετῆ συμμετοχή του στά προγράμματα τῆς Ἑταιρείας τῶν Φίλων τοῦ Λαοῦ, τό Λαϊκό Πανεπιστήμιο τῆς Ἀθήνας, τίς διαλέξεις τοῦ ὁποίου παρακολούθησαν δεκάδες χιλιάδες. Ἐπίσης, δίδαξε μέ ἐπιτυχία στήν Ἀνωτέρα Ἐκκλησιαστική Σχολή Ἀθηνῶν καί σέ Μεταπτυχιακά Προγράμματα διατηρώντας τήν ἐπαφή του μέ τήν ἐπιστημονική ἔρευνα καί ἀναζήτηση καί τούς φοιτητές.
Δέν γνωρίζω ἐάν ἡ ἐπιλογή τοῦ θέματος τῆς διδακτορικῆς διατριβῆς του ἦταν συμπτωματική, ἀλλά σήμερα, μετά ἀπό τριανταπέντε χρόνια μαθητείας κοντά του, συνεργασίας καί ἐπικοινωνίας μαζί του, τολμῶ νά πῶ ὅτι ὅλη του ἡ ζωή ἦταν στραμμένη πρός τόν Χριστό, τόν Ἀρχηγό καί Τελειωτή τῆς πίστεώς μας. Ὁ θεολογικός προσανατολισμός του προσδιορίζει καί τόν καθημερινό προσανατολισμό του. Ἡ θεολογική παιδεία στό πρόσωπο τοῦ Γεωργίου Ἀντ. Γαλίτη ταίριαξε ἄριστα μέ τήν ἔμφυτη εὐγένεια καί τό εὐπροσήγορο τοῦ χαρακτήρα του. Ἡ λεπτότητα τῶν τρόπων ζωογονήθηκε ἀπό τήν ἐντολή τῆς ἀγάπης. Ἡ σχέση του μέ τούς φοιτητές προσδιοριζόταν ἀπό τίς εὐαγγελικές ἀξίες. Ὁ σεβασμός πρός τούς συνεργάτες του ἐμπνεόταν ἀπό τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ.
Ἄς ἀναπαύεται ἐν εἰρήνῃ καί ἄς εἶναι αἰώνια καί ἀγέραστη ἡ μνήμη του!
Θεολογικά και άλλα τινά 