Ετικέτες

, , , , ,

Ο έλεγχος των πιστών εκ μέρους του ποιμένα είναι ένα λεπτό και δύσκολο σημείο της ποιμαντικής και απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς και σωφροσύνη.

Επειδή λίγο πολύ όλοι μας είμαστε ακατήχητοι και χωρίς άξια λόγου μυστηριακή ζωή έχουμε απολέσει την επαφή μας με τη λατρεία και, δυστυχώς, κινούμαστε αναλόγως.

Παρά ταύτα δεν είναι απίθανο -το αντίθετο μάλιστα- να θεωρούμε τους εαυτούς μας ικανούς και άριστους γνώστες των σχετικών θεμάτων και να μην δεχόμαστε εύκολα τον έλεγχο όταν αυτός προέρχεται από την ποιμαίνουσα εκκλησία.

Ο έλεγχος αυτός συνήθως προκαλεί τις αντιδράσεις μας και όταν μάλιστα είναι άκομψος, αντί να οικοδομεί, όπως θα επιθυμούσε ο ελέγχων ποιμένας, γκρεμίζει και ενεργοποιεί τους μύδρους όσων στοχεύοντας με τα βέλη τους τον ποιμένα επιχαίρουν ότι βλάπτουν την Εκκλησία.

Με αυτές τις σκέψεις θα επιθυμούσαμε να επικεντρωθούμε σε δύο βιβλικές αναφορές. Και οι δύο προέρχονται από την επιστολή που ο απ. Παύλος στέλνει στην Εκκλησία της Γαλατίας.

Πρώτα θα αναφερθούμε στο Γαλ. 6:1 και έπειτα θα σχολιάσουμε τη στάση του απ. Παύλου στο Γαλ. 2:11-14, όπου ο δημόσιος έλεγχος που άσκησε προς τον απ. Πέτρο προκάλεσε και προκαλεί έντονη συζήτηση.

Στο πρώτο χωρίο, το οποίο βρίσκεται στους τελευταίους στίχους της επιστολής έχουμε αναφορά του αποστόλου στον τρόπο με τον οποίο οι πνευματικοί άνθρωποι πρέπει να οικοδομούν αυτόν που έχει πέσει σε κάποιο παράπτωμα: «Ἀδελφοί, ἐὰν καὶ προληφθῇ ἄνθρωπος ἔν τινι παραπτώματι, ὑμεῖς οἱ πνευματικοὶ καταρτίζετε τὸν τοιοῦτον ἐν πνεύματι πρᾳότητος, σκοπῶν σεαυτόν, μὴ καὶ σὺ πειρασθῇς». Οπωσδήποτε το χωρίο απαιτεί εκτενή ανάλυση, αλλά φρονούμε πως η κυρίαρχη ιδέα είναι ότι ο πνευματικός άνθρωπος πρέπει να καταρτίζει τον σφάλλοντα με πραότητα. Φυσικά δεν αναφέρεται μόνο σε ποιμένες αλλά πώς θα μπορούσε να εξαιρεθεί ο ποιμένας από την διόρθωση κάποιου που έσφαλε;

Ξεκινώντας από αυτή την παρατήρηση μπορούμε να αναφερθούμε στον τρόπο που ο ποιμένας οφείλει να καταρτίζει και να νουθετεί τους πιστούς. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο ποιμένες να εκφράζουν την ποιμαντική τους μέριμνα με φωνές και βαρείς χαρακτηρισμούς, οι οποίοι απάδουν προς την ποιμαντική τους ευθύνη. Εξίσου θλιβερό και επικίνδυνο είναι ότι πολλοί είναι αυτοί που τους επικροτούν και επικροτούν την άσκηση τέτοιας ποιμαντικής υψώνοντας τις φωνές τους ώστε να γενικευτεί –όπως επιθυμούν- το φαινόμενο της ποιμαντικής των κραυγών. Οι κραυγές αυτές παρασύρουν τους ποιμένες και τους εγκλωβίζουν σε μία γενίκευση αυτής της στάσης με αποτέλεσμα τη βλάβη αμφοτέρων.

Ο απ. Παύλος, στην πιο σκληρή επιστολή του, στην οποία δεν διστάζει να αποκαλέσει τους Γαλάτες «ἀνόητους» (Γαλ. 3:1) για τη στάση τους, μας προτρέπει να δείχνουμε πραότητα. Από αυτό και μόνο αντιλαμβανόμαστε τη σπουδαιότητα της προτροπής του. Ο ποιμένας οφείλει να κοσμείται από την πραότητα, η οποία περιλαμβάνεται στα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος (Γαλ. 5:23) και αποτελεί βασικό στοιχείο της πνευματικής ζωής.

Φυσικά, αν και η Καινή Διαθήκη μας δίνει το μέτρο της επιλογής των ποιμένων τα κριτήρια της εκλογής των επτά διακόνων («ἄνδρες πλήρεις Πνεύματος Ἁγίου καὶ σοφίας» (Πρ. 6:3)) θα ήταν ίσως υπερβολικό να απαιτήσουμε από κάποιον να αποκτήσει πρώτα αυτά τα χαρίσματα και έπειτα να αναλάβει τα καθήκοντα του ποιμένα, αλλά νομίζω ότι είναι σημαντικό να μην επικροτούμε –ο καθένας για διαφορετικούς λόγους- μία συμπεριφορά έντονη με φωνές, χαρακτηρισμούς, απρεπείς εκφράσεις, εκφράσεις που προκαλούν θυμηδία και, δυστυχώς, κάποτε το γέλιο.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον για την συζήτησή μας έχει και πάλι ο λόγος του απ. Παύλου προς τον ποιμένα, αυτή την φορά, όπως καταγράφεται στην πρώτη επιστολή που στέλνει προς τον απ. Τιμόθεο. Σε αυτή συμβουλεύει τον ποιμένα να είναι νηφάλιος, σώφρων, κόσμιος, φιλόξενος και διδακτικός, να μην είναι πλήκτης, αλλά να είναι επιεικής (Α’ Τιμ. 3:2-3). Προτρέπει τον ποιμένα να ελέγχει τους αμαρτάνοντας ενώπιον πάντων ώστε όλοι να ωφελούνται (Α’ Τιμ. 5:20). Αυτό το τελευταίο, όμως, σε μία σύναξη αδελφών που αγωνίζονται πνευματικά με αγάπη μεταξύ τους και από ποιμένα φορέα των χαρισμάτων που προανέφερε ο απόστολος.

Ωφελήθηκε άραγε κάποιος από τον δημόσιο έλεγχο, τον οποίο παίρνουν τα ΜΜΕ και τον παρουσιάζουν κατά την κρίση και επιθυμία του το καθένα, πείθοντας μας ότι «τό ἐνώπιον πάντων» του απ. Παύλου, ο οποίος προφανώς δεν ήθελε το διασυρμό ούτε του ελέγχοντος ούτε των ελεγχομένων, δεν ταιριάζει στις μέρες μας;

Η κάθε εποχή έχει τον τρόπο της ποιμαντικής της, αλλά ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει ότι η πραότητα που ζητά ο απ. Παύλος είναι διαχρονική και ωφέλιμη στον καθένα;

Οι φωνές ταιριάζουν σε ποιμένα που προσπαθεί να επιβάλει την αλήθεια των λόγων του με την αύξηση της ένταση της φωνής του. Κύριο χαρακτηριστικό του ελέγχου είναι η αγάπη και ο πόνος για τη σωτηρία του αδελφού. Πάρα πολύ όμορφα και με διάκριση ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος στους Περί Ιερωσύνης Λόγους του συμβουλεύει τον ποιμένα λέγοντας ότι οι ασθενείς και προσκολλημένοι στις απολαύσεις του κόσμου τούτου πρέπει ελέγχονται με ηρεμία και σταδιακά. Με αυτόν τον τρόπο μόνο ωφέλεια μπορεί να προκύψει, γιατί ακόμη και αν δεν συνετιστεί ο ελεγχόμενος, τουλάχιστον δεν θα ζημιωθεί ο ελέγχων.

Ίσως περνά από τη σκέψη κάποιων ποιμένων ότι με μια έντονη στάση ομολογούν την πίστη τους. Συμβαίνει όμως κάτι τέτοιο; Απαιτείται ομολογία όταν δεν έχει ζητηθεί; Η ομολογία γίνεται μόνο για την ομολογία;

Ίσως ο έλεγχος θα μπορούσε να είναι πιο έντονος σε περιπτώσεις αιρέσεως, υπό την έννοια ότι σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται να κτυπήσει ένα ισχυρό «καμπανάκι» για να συνετίσει τον σφάλλοντα.

Σε αυτό το πνεύμα κινείται η στάση του απ. Παύλου στο περιστατικό που συνέβη στην Αντιόχεια και περιγράφεται στο Γαλ. 2:11-14. Εκεί ο απ. Πέτρος είχε απομακρυνθεί από την κοινωνία των γευμάτων τουλάχιστον με τους εξ εθνών αδελφούς και ο απ. Παύλος τον ήλεγξε ενώπιον όλων φοβούμενος ότι με τη στάση του βλάπτεται η αλήθεια του ευαγγελίου, δηλαδή η πίστη της Εκκλησίας.

Πράγματι, από τη μελέτη του περιστατικού και άλλων σχετικών βιβλικών αναφορών, φαίνεται ότι στόχος του Μεγάλου Συνεδρίου και των απεσταλμένων του ήταν η νόθευση της πίστεως της Εκκλησίας και η πρόσδεσή της στο άρμα του ιουδαϊσμού ως μίας ξεχωριστής ομάδας ανάμεσα σε πολλές άλλες.

Για το λόγο αυτό ο απ. Παύλος αντέδρασε με έντονο τρόπο και ενώπιον όλων στράφηκε προς τον απ. Πέτρο ελέγχοντας τον, γνωρίζοντας ότι μια τέτοια στάση του αποστόλου δεν ταίριαζε με την πίστη του, αλλά ούτε και με τα όσα είχαν συμφωνήσει στην Αποστολική Σύνοδο που, κατά τα φαινόμενα, είχε πραγματοποιηθεί λίγο πριν.

Αν η στάση του απ. Πέτρου και όσων τον ακολούθησαν δεν είχε διορθωθεί από τον απ. Παύλο θα είχε δημιουργηθεί ένα ιδιότυπο μόρφωμα χριστιανών που τηρούσαν το νόμο, ως καίριο στοιχείο της πνευματικής ζωής, αν και κάτι τέτοιο δεν ήταν αναγκαίο για τη σωτηρία.

Ευτυχώς, ο απ. Πέτρος δεν επέμεινε στην εσφαλμένη επιλογή του, αλλά με ταπείνωση και αγάπη δέχθηκε τον έλεγχο, ο οποίος και νόημα είχε και το πρόβλημα έλυσε.DSC0041

Βέβαια, θα μου πείτε «μα ο απ. Πέτρος ήταν απόστολος, μαθητής του Χριστού, με αγιότητα βίου και φορέας των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, δε θα δεχόταν τον έλεγχο του συναποστόλου του;»

Ακριβώς γι᾿ αυτούς τους λόγους, επειδή εμείς σήμερα δεν έχουμε αγιότητα βίου, δεν είμαστε φορείς των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, δεν έχουμε ταπείνωση και αγάπη, δεν γνωρίζουμε την πίστη μας και πολλά άλλα «δεν» ο ποιμένας πρέπει με αγάπη, πραότητα, σεβασμό στην άγνοιά μας, λεπτότητα και φιλάδελφη διάθεση να μας πιάσει από το χέρι και να μας κατηχήσει στο λόγο της αλήθειας, αν το επιθυμούμε, ή να μας παρουσιάσει κατ᾿ ιδίαν την πίστη της Εκκλησίας με ηρεμία και σεβασμό στην άγνοιά μας, ώστε να μη χαθεί η ελπίδα να ωφεληθούμε από αντίδραση και μόνο.

Είναι τουλάχιστον θλιβερό να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο βίντεο και κείμενα ποιμένων, οι οποίοι φέρονται ανοίκεια, όχι μόνο προς τις επιταγές της ευγένειας, αλλά και προς τη βιβλική διδασκαλία και προτροπή.

Πραότητα, λοιπόν, κατά την άσκηση της ποιμαντικής, ακόμη και του ελέγχου: ένα στοίχημα για όλους μας, αλλά μια υποχρέωση –επιτρέψτε μου τη χρήση αυτού του ουσιαστικού- για τον ποιμένα, και μάλιστα για τον ποιμένα μου πονά και νοιάζεται για το ποίμνιό του.